Achtergrond: 'De wapenwetten in de VS zullen nooit veranderen'
Gepubliceerd: 06 november 2017
https://www.nu.nl/buitenland/4994825/ac ... deren.html
Met bijna dagelijks een 'mass shooting' (meer dan drie doden) lijkt het wapengeweld in de Verenigde Staten erger te worden. Na elke schietpartij klinkt weer de roep om verandering. Maar is dat een realistische wens? Gaat de wapenwetgeving in de VS ooit veranderen?
Nee, oordeelt Amerika-expert Doeko Bosscher van de Rijksuniversiteit Groningen resoluut.
"Er zal nooit iets veranderen. Hoeveel meer doden zouden er moeten vallen dan? We zitten nu op meer dan dertigduizend per jaar. De National Rifle Association (NRA), de lobbyorganisatie van de wapenhandel, is te machtig en te sterk. Er is geen enkele kans dat de wapenwetgeving in de VS ooit fundamenteel zal veranderen."
Voorstanders van wapens beroepen zich altijd op het 2e amendement van de grondwet, waarin staat dat elke Amerikaan het recht heeft op het dragen van een wapen. "Het is een volledig achterhaalde regel, die is geschreven in de tijd dat er milities waren waarvoor je kon worden opgeroepen. Maar die toentertijd praktische wet is een geheel eigen leven gaan leiden. Niemand had toen voorzien dat gewone burgers de hand konden leggen op wapens als de AK-47."
Verdedigen
Waar de rest van de wereld met cijfers en argumenten bepleit dat minder wapens tot minder schietpartijen en dus minder slachtoffers leiden, zit het recht op wapens in het Amerikaanse DNA gebeiteld. "Er worden aan de lopende band amendementen aangepast", legt Bosscher uit. "Maar de meerderheid van de Amerikanen gelooft dat als je wapenbezit te veel nuanceert, dat de good guys zich niet meer kunnen verdedigen tegen de bad guys."
Discussies over de positieve gevolgen van het aanscherpen van wapenwetten worden steevast weerlegt met drogredenen, merkt ook Amerika-kenner Maarten Kolsloot. "Als je bijvoorbeeld aandraagt dat in het Verenigd Koninkrijk het aantal doden door wapens enorm is gedaald na verscherping van de regels, roepen tegenstanders: ja, maar het aantal 'knife crimes' is gestegen! Ze vergeten dan maar even dat de verwondingen door messen veel minder ernstig en minder vaak dodelijk zijn."
Symbool van vrijheid
Het geweer is voor veel Amerikanen ook een onaantastbaar symbool van vrijheid, stelt VS-expert Victor Vlam. "Amerikanen groeien op met het idee dat je je met een wapen altijd zal kunnen verzetten tegen de overheid als die te veel macht krijgt. Je moet altijd in opstand kunnen komen tegen eventuele tirannie."
Maar in kleine dorpjes, zoals Sutherland Springs waar zondag 26 kerkgangers werden doodgeschoten, heeft wapenbezit ook anno 2017 nog een praktische reden. "Mensen wonen letterlijk in de middle of nowhere. Als er iets gebeurt, duurt het soms twintig of dertig minuten voordat de politie er is. Veel mensen willen de mogelijkheid hebben zich dan te verdedigen tegen belagers of inbrekers."
Sandy Hook
Vlam heeft, net als Bosscher, de hoop opgegeven dat er nog iets gaat veranderen als het gaat om de wapenwetten. "Sandy Hook in 2012 had een kantelpunt moeten zijn", stelt hij. Op een basisschool werden twintig jonge kinderen doodgeschoten.
Onder anderen de toenmalige president Barack Obama pleitte toen voor het screenen van de wapenbezitters. Ook wilde hij meer agenten om de aanvragen voor wapenbezit te controleren.
"Dat was het moment waarop Obama wilde doorpakken en een serieuze poging heeft ondernomen de wapenwetten in te perken. Maar ook die plannen zijn gestrand. Als tientallen dode kinderen geen reden geven om iets te veranderen, dan weet ik echt niet wat er wél kan gebeuren om de regels aan te scherpen."
De macht van de NRA is onmogelijk te breken, vrezen alle drie de experts. "Een minderheid die zich goed organiseert, kan dus macht uitoefenen op de democratische meerderheid die liever zaken veranderd zou zien", stelt Vlam. De NRA heeft door financiële giften heel veel politici in haar zak.
"De organisatie geeft alle prominente politici een rating", legt Kolsloot uit. "En wie slecht scoort, wordt aangepakt met spotjes en laster. Wie wel in het straatje van de NRA stemt, krijgt flinke financiële donaties voor herverkiezingscampagnes. Dat systeem is corrupt en zo lek als een mandje. Maar ik zie niet hoe die spiraal doorbroken kan worden."
Kantelpunt
Na incidenten zoals de recente schietpartij Las Vegas, met 58 doden de bloederigste in de Amerikaanse moderne geschiedenis, geeft de NRA onder het mom van patriottisme toe dat er wel iets moet veranderen.
Zo stelde de club na de dodelijke schietpartij op het countryconcert dat 'bump stocks', attributen waarmee semi-automatische wapens nog sneller kunnen schieten, moeten worden verboden. "Maar netto zet zo’n maatregel helemaal geen zoden aan de dijk: het maakt wapens niet minder toegankelijk voor mensen die er kwaad mee willen", analyseert Bosscher.
Zijn collega Kolsloot gelooft, in tegenstelling tot de twee andere experts, nog wél dat er ergens in de toekomst een kantelpunt zal komen. "Er móet een moment komen dat het publieke geluid tegen de wapenlobby zo sterk wordt en de politiek het signaal niet meer kan negeren", stelt hij.
Protesteren
"Het is voor ons Europeanen niet te bevatten dat negentig procent van de Amerikanen op z’n minst aanscherping van de regels wil, zoals blijkt uit alle peilingen, en dat het dan toch niet gebeurt."
De impact van een schietpartij zoals in het kerkje in Texas op de levens van gewone Amerikanen is niet te onderschatten. "Het wapengeweld is een gigantisch maatschappelijk probleem dat hele dorpsgemeenschappen ontwricht. In Sutherland Springs is letterlijk een aanzienlijk percentage van de bevolking in één ogenblik weggevaagd," zegt Kolsloot.
Behalve het recht op het dragen van wapens zit ook het protesteren in het DNA van de Amerikanen. "Het kan jaren of zelfs decennia duren", denkt de expert. "Maar als er maar vaak en hard genoeg wordt geroepen dat men het niet meer pikt, dan kan de overheid dat niet meer negeren. Kijk bijvoorbeeld naar de burgerrechtenbeweging - die streed voor gelijke rechten voor donkere Amerikanen - of de protesten tijdens de economische crisis."
