Ex-moslims trotseren hun omgeving
Geplaatst: za mei 23, 2015 7:59 pm
Ex-moslims trotseren hun omgeving
Op atheïsten spuugt de moslimwereld en toch komen er steeds meer vrijdenkers. Door de sociale media. En door de radicale islam.
Door: Eva Ludemann 23 mei 2015
Toen vorig jaar Saoedi-Arabie atheïsme gelijkstelde met terrorisme zijn Saoedische atheïsten een actie begonnen op twitter met de hashtag: #hamlat_tamziq_alquran_fi_saoediyya, ofwel #CampagneOmDeKoranTeVerscheurenInSaoediArabie. Saoedi's, onder wie ook @Hafsa1990, die een leidende rol leek te hebben, plaatsten foto's van verscheurde korans, onder hun voetzolen, op de bank van hun huis, op de grond et cetera.
'Kijk eens wat ik aan het lezen ben!' Aziz stuurt een foto via een privébericht op Twitter. Vanuit Koeweit-Stad verschijnt de afbeelding. In zijn hand heeft hij het laatste boek van Ayaan Hirsi Ali, Ketters - Pleidooi voor een hervorming van de islam. 'Ik ben het niet in alles met haar eens', zegt Aziz (22), 'maar er is eindelijk iemand die de stem laat horen van het groeiend aantal 'ketters' hier.'
Aziz studeert Internationale Betrekkingen, hij is ex-moslim en atheïst. 'Openlijk', zegt hij, al belanden in Koeweit regelmatig mensen achter de tralies na beschuldigingen van blasfemie. In 2012 keurde het parlement vrijwel unaniem een wet goed om de doodstraf voor godslastering in te voeren; slechts door een veto van de emir werd de wet niet aangenomen.
Aziz
'Ik vertik het nog mijn mond te houden', zegt Aziz. Hij heeft het boek van Hirsi Ali op Amazon gekocht, nergens in de Arabische wereld is het in de boekhandel verkrijgbaar. 'Ik zou het op een terrasje kunnen gaan lezen', grapt Aziz. 'Ik denk niet dat iemand er iets tegen zou doen. Veel jongeren in Koeweit debatteren nu openlijk over de islam en uiten kritiek. Door het geweld van IS ontstaat steeds meer twijfel over de principes van de islam. Het atheïsme neemt massaal toe.'
Massaal is misschien wat sterk uitgedrukt, maar op sociale media staan tientallen berichten met eenzelfde strekking. 'IS, vrede zij met hen, heeft in één jaar voor elkaar gekregen wat atheïsten in nog geen miljoen jaar was gelukt', twittert @Hafsa1990 uit Mekka, Saoedi-Arabië. Haar achtergrondfoto is een voet in zilveren pump die een koranvers vertrapt.
De invloedrijke Palestijnse blogger en mensenrechtenactivist Iyad el-Baghdadi voorspelde begin dit jaar een 'golf van moslims die hun geloof verlaten, door de golf van geweld door IS'. De Brits islamitische blogger Omar Shahid schreef: 'Hoe IS moslims uit de islam verjaagt'.
De invloedrijke Palestijnse blogger en mensenrechtenactivist Iyad el-Baghdadi voorspelde begin dit jaar een 'golf van moslims die hun geloof verlaten, door de golf van geweld door IS'
Alarmbellen
De Global Index of Religiosity and Atheism uit 2012 door het Amerikaanse marktonderzoeksbureau Win Gallup International stelt dat eenvijfde van de moslims in in de regio zichzelf 'niet religieus' noemt
In het Midden-Oosten en Noord-Afrika zijn geen officiële cijfers beschikbaar over aantallen afvalligen. Op Egypte na, waar volgens het Dar al-Ifta, het leidend instituut voor islamitisch recht, 866 atheïsten wonen - op een bevolking van in totaal ruim 84 miljoen mensen. Hoe de onderzoekers tot dat exacte aantal kwamen, is niet duidelijk. Een adviseur van de grootmoefti sprak tijdens de presentatie van de bevindingen van 'een gevaarlijke ontwikkeling die alarmbellen doet rinkelen'. Het Egyptische ministerie van Jeugd en Religie kondigde direct de komst aan van een nationaal project om, in samenwerking met een team van psychiaters, het atheïsme 'uit te roeien'. Atheïsme wordt gezien als een duivelse geestesziekte die perverteert: een atheïst is moraalloos, hij zou zelfs zijn eigen moeder neuken.
De Global Index of Religiosity and Atheism uit 2012 door het Amerikaanse marktonderzoeksbureau Win Gallup International stelt dat eenvijfde van de moslims in in de regio zichzelf 'niet religieus' noemt. Onderzocht werden Irak, Tunesië, Saoedi-Arabië, de Westbank en Gaza en Libanon. Van de ondervraagde Saoedi's is 5 procent overtuigd atheïst. In Irak was geen ex-moslim te vinden. Egypte, het dichtstbevolkte land in de regio, is niet opgenomen in de studie.
En hoe betrouwbaar is die? In de Arabische wereld stap je niet zomaar op iemand af om te vragen of hij een gelovig moslim is. Je mening geven over de islam is niet zonder risico's, zeker in het ultraorthodoxe Saoedi-Arabië, waar je overtuigingen je letterlijk de kop kunnen kosten: atheïsme is er vorig jaar wettelijk gelijkgesteld aan terrorisme. Eerder dit jaar werd een man van begin 20 ter dood veroordeeld, omdat hij een filmpje op Keek had geplaatst waarin hij de Koran vertrapte en afstand nam van de islam. Een shariahof buigt nog zich over de zaak om te kijken of die conform de islamitische wetten is afgehandeld.
In de moslimwereld geldt grosso modo: een murtad, een afvallige, is nog erger dan een kafir, een ongelovige. Een ex-moslim is bovendien bedreigend voor de politieke en religieuze autoriteiten die hun almacht legitimeren met de islam. 'Staten die zijn gebaseerd op religie houden hun mensen gevangen in een cirkel van hoop en angst', schreef de Saoedische vrijdenker Raif Baddawi op zijn Facebookpagina, waarna hij prompt werd gearresteerd en veroordeeld tot onder andere duizend stokslagen
Zoek op sociale media in het Engels en Arabisch op 'atheïst' en het aantal accounts is al snel niet meer bij te houden en iedereen lijkt met iedereen gelinkt. Op Twitter hebben ze namen als @SaoediAtheist, @ArabHumanist of @DrHeretic. Maar vaak zijn ze iets meer 'verstopt', schrijven ze het woord 'atheist' of 'ex-muslim' half in het Arabisch, half Engels, soms Frans, en met cijfers die voor Arabische letters staan. Of ze stoppen voor andere atheïsten herkenbare hints in hun profieltekst. De meesten van hen hebben twee Twitteraccounts: een voor familie en vrienden, een voor mede-ex-moslims.
Op Facebook zijn tientallen groepen te vinden, met honderden, maar ook regelmatig duizenden leden. Het zijn meestal besloten groepen, de voertaal is Arabisch.
Een ex-moslim is bovendien bedreigend voor de politieke en religieuze autoriteiten die hun almacht legitimeren met de islam
Moeizaam
'Waarom komen alleen die religieuze extremisten in het nieuws?'
Contact leggen met de vrijdenkers gaat de ene keer moeizamer dan de andere. 'Hoe weet ik dat jij bent wie je zegt?' 'Besef je dat ik kan worden onthoofd als ik met jou praat?' Als de ex-moslim het eenmaal vertrouwt, komt een stroom van informatie los. Sommigen melden zich uit eigen beweging, ze hebben via via vernomen dat een Nederlandse journaliste onderzoek doet en willen hun verhaal vertellen. 'Waarom komen alleen die religieuze extremisten in het nieuws?'
Gewetensnood lijkt de reden waarom deze moslims van hun geloof vallen. Hun eigen overtuigingen zijn onder invloed van satelliettelevisie, maar vooral internet, mijlenver af komen te liggen van wat hun thuis, op school en in de moskee wordt verteld. Over kwesties als de positie van de vrouw, polygamie, kindbruidjes. Over haat jegens homo's, joden en andere niet-moslims.
Hun eigen overtuigingen zijn onder invloed van satelliettelevisie, maar vooral internet, mijlenver af komen te liggen van wat hun thuis, op school en in de moskee wordt verteld
Gewetensvragen na 9/11
Waarom hadden moslims zoiets walgelijks gedaan? En waarom waren zoveel moslims blij over al die onschuldige doden?
Bij een deel van hen begonnen de gewetensvragen na de aanslagen van 9/11. Waarom hadden moslims zoiets walgelijks gedaan? En waarom waren zoveel moslims blij over al die onschuldige doden? Het geweld uit naam van de islam is sindsdien alleen maar toegenomen, met IS als laatste voorbeeld.
Aanhangers van IS vormen een minderheid, de meerderheid van de moslims in het Midden-Oosten en Noord-Afrika zegt dat IS de islam niet vertegenwoordigt, al geeft het een deel van hen wel voldoening als IS het Westen een nederlaag toebrengt. Anderen beroepen zich op complottheorieën: IS is een zionistisch-Amerikaans imperialistische samenzwering om de islam in een slecht daglicht te stellen. Op de Iraakse staatstelevisie Irakiyya TV zijn de hoofdpersonen in een show over IS een cowboy en een prinses met een grote davidster om haar nek. De Palestijnse tv zendt een variant hierop uit.
Er zijn er ook die IS zien als lokaal product, voortgekomen uit een steeds rigider en intoleranter islam, een islam waarin zij zich niet meer kunnen vinden en die ze daarom hebben verlaten. Ex-moslim Ir@qi@theist verwoordt wat veel geïnterviewden zeggen: 'De spirituele islam is verwoest. Iedereen die ik ken, is tegen de radicale islam, in al zijn vormen. Vroeger verdedigden we de islam. Maar nu, met IS, is het alsof je een seriemoordenaar de hand boven het hoofd moet houden. Ik doe er niet meer aan mee.'
Onder deze ex-moslims, 'humanist' noemen de meesten zichzelf, zijn vrouwen, mannen, jongeren, ouderen, hoog en laag opgeleid. Ex-salafisten, voormalig studenten van koranscholen, huisvrouwen, mensenrechtenactivisten, bloggers, jonge ouders. De meesten zijn soenniet, maar er zitten ook sjiieten tussen, onder wie een ex-strijder van de Libanese terreurbeweging Hezbollah. De meesten doen alsof ze nog bidden en vasten, uit angst voor represailles uit hun omgeving.
Vroeger verdedigden we de islam. Maar nu, met IS, is het alsof je een seriemoordenaar de hand boven het hoofd moet houden. Ik doe er niet meer aan mee.
Ir@qi@theist , ex-moslim
Vraagtekens bij Gods woord
Ze stopte chilipepers in mijn mond en sloot me op op de wc. Ze zei dat het haar plicht was als moslima om mij te bestraffen en weer op het goede pad te krijgen
Wael
Vrijwel alle geïnterviewden zeggen dat ze in eerste instantie dachten dat er iets mis was met ze, omdat ze vraagtekens zetten bij Gods woord. Misschien waren ze geestesziek. En ze zouden zeker naar de hel gaan. Ze probeerden 'goede moslims' te worden door zich meer en meer te verdiepen in de islam, maar gaandeweg kregen ze alleen maar meer vragen. En, zeggen ze, dat was nu juist het probleem: vragen stellen is not done. Op school volg je blind de leraar, thuis je ouders en in de moskee de imam. En bij de koran, Gods woord, plaats je al helemaal geen vraagtekens.
'Ik heb mijn moeder eens gevraagd waarom Allah een Arabier als profeet heeft verkozen, en niet een Afrikaan of een Europeaan', vertelt Wael uit Jordanië via Skype. 'Ze stopte chilipepers in mijn mond en sloot me op op de wc. Ze zei dat het haar plicht was als moslima om mij te bestraffen en weer op het goede pad te krijgen. Ik was geschokt. Als een moeder haar kind opzettelijk pijn doet, vanwege een religie, dan klopt er iets niet. Dat gevoel is nooit meer verdwenen.'
Alle geïnterviewden stellen dat sociale media hen uit hun isolement hebben gehaald, een manier om uit de kast te komen. Door de Arabische revoluties kreeg een deel nog meer zelfvertrouwen. 'Ik ben er trots op een atheïst te zijn!' twittert @QMRtd. Op de bijgaande foto is een hand te zien die een A4'tje omhooghoudt met daarop de tekst in blokletters. Op de achtergrond is de binnenplaats van de Grote Moskee in Mekka zichtbaar.
Open kritiek
Direct na de val van Mubarak in Egypte spraken enkele Egyptische ex-moslims openlijk op televisie over hun overtuigingen. Inmiddels, onder president Sisi die critici van zijn regime hardhandig de mond snoert, moeten vrijdenkers weer veel voorzichtiger opereren. Het weerhoudt Ismail Mohamed er niet van om zijn talkshow al-Bath as-Sawda (Zwarte Eenden) op Youtube voort te zetten. Sinds 2013 interviewt hij ex-moslims uit de hele regio in zijn show. Met naam en toenaam, in het Arabisch. Er staan inmiddels bijna tweehonderd uitzendingen op, de show heeft ruim achtduizend abonnees.
'Zoiets kan hier helaas niet', zegt het echtpaar @Hedonistos en @Kaouthar in Marokko. 'Ons staatshoofd, de koning, zegt dat hij direct afstamt van de profeet Mohammed, zo legitimeert hij zijn macht. Als je de islam bekritiseert, ondermijn je de koning.' Toch is dat precies wat Imadiddine Habib doet, al dreigen de autoriteiten regelmatig hem te arresteren. In 2004 richtte Habib de Raad voor Ex-Moslims op, een Marokkaanse tak van deze internationale organisatie, waartoe ook het Nederlandse Centraal Comité voor ex-moslims behoorde dat in 2007 tijdelijk het licht zag onder Ehsan Jami.
Volgens Habib zijn er tienduizenden ex-moslims in Marokko en zijn ze overal, ook binnen het ministerie van Religieuze Zaken. 'Zoals de islam nu is, steeds extremer en zonder mogelijkheid voor pluriformiteit, zo intolerant, verwoest de religie zichzelf van binnenuit.'
Voorzichtige oproep
'Wat een hypocrisie!'
Vanuit Arabische overheden klinkt af en toe een voorzichtige oproep tot een minder radicale interpretatie van de islam, die ook de Arabische regimes zelf bedreigt.
Saoedische vrijdenkers lachten zich online rot toen onlangs de Saoedische grootmoefti waarschuwde tegen religieus extremisme: Saoedi-Arabië wordt er, met Qatar, van verdacht hoofdsponsor te zijn van de ultrapuriteinse islam, onder andere in de burgeroorlog in Syrië. 'Wat een hypocrisie!'
Kan een islam 2.0 ontstaan? Een pluriforme islam die niet zo gefocust is op heiligschennis? 'Want daar ligt het probleem', zegt Sara (19) uit Qatar. 'We zitten allemaal gevangen in de angst geen goede moslim te zijn en houden elkaar in de houdgreep van de morele orde.'
Kan een islam 2.0 ontstaan?
'Tralies zijn gebroken'
Vooral jongeren trekken hun eigen plan, omdat ze geen respect meer hebben voor welke autoriteit dan ook
Farzazou
Sara ziet licht aan het eind van de tunnel, net als de meeste ex-moslims die voor dit artikel werden geïnterviewd. 'De tralies zijn gebroken', zegt seksuologe Alya uit Egypte. 'Sinds de revoluties borrelt en gist het overal, ik ben absoluut optimistisch.'
Farzazou uit Tunis spreekt van een 'fuck you-mentaliteit'. 'Vooral jongeren trekken hun eigen plan, omdat ze geen respect meer hebben voor welke autoriteit dan ook. Ze zijn de constante maatschappelijke controle zat. Ook als het gaat om religie.'
Opvallend is dat, net als de Global Index of Religiosity and Atheism stelt, relatief het grootste aantal afvalligen in Saoedi-Arabië lijkt te zitten, het meest orthodox-islamitische land. 'Wij lijden het ergst onder het fundamentalisme', zegt Abdullatif uit Jeddah. 'Hier, in het hart van de islam, moet de hervorming beginnen.'
http://www.volkskrant.nl/buitenland/ex- ... 8ede9ead0e
Op atheïsten spuugt de moslimwereld en toch komen er steeds meer vrijdenkers. Door de sociale media. En door de radicale islam.
Door: Eva Ludemann 23 mei 2015
Toen vorig jaar Saoedi-Arabie atheïsme gelijkstelde met terrorisme zijn Saoedische atheïsten een actie begonnen op twitter met de hashtag: #hamlat_tamziq_alquran_fi_saoediyya, ofwel #CampagneOmDeKoranTeVerscheurenInSaoediArabie. Saoedi's, onder wie ook @Hafsa1990, die een leidende rol leek te hebben, plaatsten foto's van verscheurde korans, onder hun voetzolen, op de bank van hun huis, op de grond et cetera.
'Kijk eens wat ik aan het lezen ben!' Aziz stuurt een foto via een privébericht op Twitter. Vanuit Koeweit-Stad verschijnt de afbeelding. In zijn hand heeft hij het laatste boek van Ayaan Hirsi Ali, Ketters - Pleidooi voor een hervorming van de islam. 'Ik ben het niet in alles met haar eens', zegt Aziz (22), 'maar er is eindelijk iemand die de stem laat horen van het groeiend aantal 'ketters' hier.'
Aziz studeert Internationale Betrekkingen, hij is ex-moslim en atheïst. 'Openlijk', zegt hij, al belanden in Koeweit regelmatig mensen achter de tralies na beschuldigingen van blasfemie. In 2012 keurde het parlement vrijwel unaniem een wet goed om de doodstraf voor godslastering in te voeren; slechts door een veto van de emir werd de wet niet aangenomen.
Aziz
'Ik vertik het nog mijn mond te houden', zegt Aziz. Hij heeft het boek van Hirsi Ali op Amazon gekocht, nergens in de Arabische wereld is het in de boekhandel verkrijgbaar. 'Ik zou het op een terrasje kunnen gaan lezen', grapt Aziz. 'Ik denk niet dat iemand er iets tegen zou doen. Veel jongeren in Koeweit debatteren nu openlijk over de islam en uiten kritiek. Door het geweld van IS ontstaat steeds meer twijfel over de principes van de islam. Het atheïsme neemt massaal toe.'
Massaal is misschien wat sterk uitgedrukt, maar op sociale media staan tientallen berichten met eenzelfde strekking. 'IS, vrede zij met hen, heeft in één jaar voor elkaar gekregen wat atheïsten in nog geen miljoen jaar was gelukt', twittert @Hafsa1990 uit Mekka, Saoedi-Arabië. Haar achtergrondfoto is een voet in zilveren pump die een koranvers vertrapt.
De invloedrijke Palestijnse blogger en mensenrechtenactivist Iyad el-Baghdadi voorspelde begin dit jaar een 'golf van moslims die hun geloof verlaten, door de golf van geweld door IS'. De Brits islamitische blogger Omar Shahid schreef: 'Hoe IS moslims uit de islam verjaagt'.
De invloedrijke Palestijnse blogger en mensenrechtenactivist Iyad el-Baghdadi voorspelde begin dit jaar een 'golf van moslims die hun geloof verlaten, door de golf van geweld door IS'
Alarmbellen
De Global Index of Religiosity and Atheism uit 2012 door het Amerikaanse marktonderzoeksbureau Win Gallup International stelt dat eenvijfde van de moslims in in de regio zichzelf 'niet religieus' noemt
In het Midden-Oosten en Noord-Afrika zijn geen officiële cijfers beschikbaar over aantallen afvalligen. Op Egypte na, waar volgens het Dar al-Ifta, het leidend instituut voor islamitisch recht, 866 atheïsten wonen - op een bevolking van in totaal ruim 84 miljoen mensen. Hoe de onderzoekers tot dat exacte aantal kwamen, is niet duidelijk. Een adviseur van de grootmoefti sprak tijdens de presentatie van de bevindingen van 'een gevaarlijke ontwikkeling die alarmbellen doet rinkelen'. Het Egyptische ministerie van Jeugd en Religie kondigde direct de komst aan van een nationaal project om, in samenwerking met een team van psychiaters, het atheïsme 'uit te roeien'. Atheïsme wordt gezien als een duivelse geestesziekte die perverteert: een atheïst is moraalloos, hij zou zelfs zijn eigen moeder neuken.
De Global Index of Religiosity and Atheism uit 2012 door het Amerikaanse marktonderzoeksbureau Win Gallup International stelt dat eenvijfde van de moslims in in de regio zichzelf 'niet religieus' noemt. Onderzocht werden Irak, Tunesië, Saoedi-Arabië, de Westbank en Gaza en Libanon. Van de ondervraagde Saoedi's is 5 procent overtuigd atheïst. In Irak was geen ex-moslim te vinden. Egypte, het dichtstbevolkte land in de regio, is niet opgenomen in de studie.
En hoe betrouwbaar is die? In de Arabische wereld stap je niet zomaar op iemand af om te vragen of hij een gelovig moslim is. Je mening geven over de islam is niet zonder risico's, zeker in het ultraorthodoxe Saoedi-Arabië, waar je overtuigingen je letterlijk de kop kunnen kosten: atheïsme is er vorig jaar wettelijk gelijkgesteld aan terrorisme. Eerder dit jaar werd een man van begin 20 ter dood veroordeeld, omdat hij een filmpje op Keek had geplaatst waarin hij de Koran vertrapte en afstand nam van de islam. Een shariahof buigt nog zich over de zaak om te kijken of die conform de islamitische wetten is afgehandeld.
In de moslimwereld geldt grosso modo: een murtad, een afvallige, is nog erger dan een kafir, een ongelovige. Een ex-moslim is bovendien bedreigend voor de politieke en religieuze autoriteiten die hun almacht legitimeren met de islam. 'Staten die zijn gebaseerd op religie houden hun mensen gevangen in een cirkel van hoop en angst', schreef de Saoedische vrijdenker Raif Baddawi op zijn Facebookpagina, waarna hij prompt werd gearresteerd en veroordeeld tot onder andere duizend stokslagen
Zoek op sociale media in het Engels en Arabisch op 'atheïst' en het aantal accounts is al snel niet meer bij te houden en iedereen lijkt met iedereen gelinkt. Op Twitter hebben ze namen als @SaoediAtheist, @ArabHumanist of @DrHeretic. Maar vaak zijn ze iets meer 'verstopt', schrijven ze het woord 'atheist' of 'ex-muslim' half in het Arabisch, half Engels, soms Frans, en met cijfers die voor Arabische letters staan. Of ze stoppen voor andere atheïsten herkenbare hints in hun profieltekst. De meesten van hen hebben twee Twitteraccounts: een voor familie en vrienden, een voor mede-ex-moslims.
Op Facebook zijn tientallen groepen te vinden, met honderden, maar ook regelmatig duizenden leden. Het zijn meestal besloten groepen, de voertaal is Arabisch.
Een ex-moslim is bovendien bedreigend voor de politieke en religieuze autoriteiten die hun almacht legitimeren met de islam
Moeizaam
'Waarom komen alleen die religieuze extremisten in het nieuws?'
Contact leggen met de vrijdenkers gaat de ene keer moeizamer dan de andere. 'Hoe weet ik dat jij bent wie je zegt?' 'Besef je dat ik kan worden onthoofd als ik met jou praat?' Als de ex-moslim het eenmaal vertrouwt, komt een stroom van informatie los. Sommigen melden zich uit eigen beweging, ze hebben via via vernomen dat een Nederlandse journaliste onderzoek doet en willen hun verhaal vertellen. 'Waarom komen alleen die religieuze extremisten in het nieuws?'
Gewetensnood lijkt de reden waarom deze moslims van hun geloof vallen. Hun eigen overtuigingen zijn onder invloed van satelliettelevisie, maar vooral internet, mijlenver af komen te liggen van wat hun thuis, op school en in de moskee wordt verteld. Over kwesties als de positie van de vrouw, polygamie, kindbruidjes. Over haat jegens homo's, joden en andere niet-moslims.
Hun eigen overtuigingen zijn onder invloed van satelliettelevisie, maar vooral internet, mijlenver af komen te liggen van wat hun thuis, op school en in de moskee wordt verteld
Gewetensvragen na 9/11
Waarom hadden moslims zoiets walgelijks gedaan? En waarom waren zoveel moslims blij over al die onschuldige doden?
Bij een deel van hen begonnen de gewetensvragen na de aanslagen van 9/11. Waarom hadden moslims zoiets walgelijks gedaan? En waarom waren zoveel moslims blij over al die onschuldige doden? Het geweld uit naam van de islam is sindsdien alleen maar toegenomen, met IS als laatste voorbeeld.
Aanhangers van IS vormen een minderheid, de meerderheid van de moslims in het Midden-Oosten en Noord-Afrika zegt dat IS de islam niet vertegenwoordigt, al geeft het een deel van hen wel voldoening als IS het Westen een nederlaag toebrengt. Anderen beroepen zich op complottheorieën: IS is een zionistisch-Amerikaans imperialistische samenzwering om de islam in een slecht daglicht te stellen. Op de Iraakse staatstelevisie Irakiyya TV zijn de hoofdpersonen in een show over IS een cowboy en een prinses met een grote davidster om haar nek. De Palestijnse tv zendt een variant hierop uit.
Er zijn er ook die IS zien als lokaal product, voortgekomen uit een steeds rigider en intoleranter islam, een islam waarin zij zich niet meer kunnen vinden en die ze daarom hebben verlaten. Ex-moslim Ir@qi@theist verwoordt wat veel geïnterviewden zeggen: 'De spirituele islam is verwoest. Iedereen die ik ken, is tegen de radicale islam, in al zijn vormen. Vroeger verdedigden we de islam. Maar nu, met IS, is het alsof je een seriemoordenaar de hand boven het hoofd moet houden. Ik doe er niet meer aan mee.'
Onder deze ex-moslims, 'humanist' noemen de meesten zichzelf, zijn vrouwen, mannen, jongeren, ouderen, hoog en laag opgeleid. Ex-salafisten, voormalig studenten van koranscholen, huisvrouwen, mensenrechtenactivisten, bloggers, jonge ouders. De meesten zijn soenniet, maar er zitten ook sjiieten tussen, onder wie een ex-strijder van de Libanese terreurbeweging Hezbollah. De meesten doen alsof ze nog bidden en vasten, uit angst voor represailles uit hun omgeving.
Vroeger verdedigden we de islam. Maar nu, met IS, is het alsof je een seriemoordenaar de hand boven het hoofd moet houden. Ik doe er niet meer aan mee.
Ir@qi@theist , ex-moslim
Vraagtekens bij Gods woord
Ze stopte chilipepers in mijn mond en sloot me op op de wc. Ze zei dat het haar plicht was als moslima om mij te bestraffen en weer op het goede pad te krijgen
Wael
Vrijwel alle geïnterviewden zeggen dat ze in eerste instantie dachten dat er iets mis was met ze, omdat ze vraagtekens zetten bij Gods woord. Misschien waren ze geestesziek. En ze zouden zeker naar de hel gaan. Ze probeerden 'goede moslims' te worden door zich meer en meer te verdiepen in de islam, maar gaandeweg kregen ze alleen maar meer vragen. En, zeggen ze, dat was nu juist het probleem: vragen stellen is not done. Op school volg je blind de leraar, thuis je ouders en in de moskee de imam. En bij de koran, Gods woord, plaats je al helemaal geen vraagtekens.
'Ik heb mijn moeder eens gevraagd waarom Allah een Arabier als profeet heeft verkozen, en niet een Afrikaan of een Europeaan', vertelt Wael uit Jordanië via Skype. 'Ze stopte chilipepers in mijn mond en sloot me op op de wc. Ze zei dat het haar plicht was als moslima om mij te bestraffen en weer op het goede pad te krijgen. Ik was geschokt. Als een moeder haar kind opzettelijk pijn doet, vanwege een religie, dan klopt er iets niet. Dat gevoel is nooit meer verdwenen.'
Alle geïnterviewden stellen dat sociale media hen uit hun isolement hebben gehaald, een manier om uit de kast te komen. Door de Arabische revoluties kreeg een deel nog meer zelfvertrouwen. 'Ik ben er trots op een atheïst te zijn!' twittert @QMRtd. Op de bijgaande foto is een hand te zien die een A4'tje omhooghoudt met daarop de tekst in blokletters. Op de achtergrond is de binnenplaats van de Grote Moskee in Mekka zichtbaar.
Open kritiek
Direct na de val van Mubarak in Egypte spraken enkele Egyptische ex-moslims openlijk op televisie over hun overtuigingen. Inmiddels, onder president Sisi die critici van zijn regime hardhandig de mond snoert, moeten vrijdenkers weer veel voorzichtiger opereren. Het weerhoudt Ismail Mohamed er niet van om zijn talkshow al-Bath as-Sawda (Zwarte Eenden) op Youtube voort te zetten. Sinds 2013 interviewt hij ex-moslims uit de hele regio in zijn show. Met naam en toenaam, in het Arabisch. Er staan inmiddels bijna tweehonderd uitzendingen op, de show heeft ruim achtduizend abonnees.
'Zoiets kan hier helaas niet', zegt het echtpaar @Hedonistos en @Kaouthar in Marokko. 'Ons staatshoofd, de koning, zegt dat hij direct afstamt van de profeet Mohammed, zo legitimeert hij zijn macht. Als je de islam bekritiseert, ondermijn je de koning.' Toch is dat precies wat Imadiddine Habib doet, al dreigen de autoriteiten regelmatig hem te arresteren. In 2004 richtte Habib de Raad voor Ex-Moslims op, een Marokkaanse tak van deze internationale organisatie, waartoe ook het Nederlandse Centraal Comité voor ex-moslims behoorde dat in 2007 tijdelijk het licht zag onder Ehsan Jami.
Volgens Habib zijn er tienduizenden ex-moslims in Marokko en zijn ze overal, ook binnen het ministerie van Religieuze Zaken. 'Zoals de islam nu is, steeds extremer en zonder mogelijkheid voor pluriformiteit, zo intolerant, verwoest de religie zichzelf van binnenuit.'
Voorzichtige oproep
'Wat een hypocrisie!'
Vanuit Arabische overheden klinkt af en toe een voorzichtige oproep tot een minder radicale interpretatie van de islam, die ook de Arabische regimes zelf bedreigt.
Saoedische vrijdenkers lachten zich online rot toen onlangs de Saoedische grootmoefti waarschuwde tegen religieus extremisme: Saoedi-Arabië wordt er, met Qatar, van verdacht hoofdsponsor te zijn van de ultrapuriteinse islam, onder andere in de burgeroorlog in Syrië. 'Wat een hypocrisie!'
Kan een islam 2.0 ontstaan? Een pluriforme islam die niet zo gefocust is op heiligschennis? 'Want daar ligt het probleem', zegt Sara (19) uit Qatar. 'We zitten allemaal gevangen in de angst geen goede moslim te zijn en houden elkaar in de houdgreep van de morele orde.'
Kan een islam 2.0 ontstaan?
'Tralies zijn gebroken'
Vooral jongeren trekken hun eigen plan, omdat ze geen respect meer hebben voor welke autoriteit dan ook
Farzazou
Sara ziet licht aan het eind van de tunnel, net als de meeste ex-moslims die voor dit artikel werden geïnterviewd. 'De tralies zijn gebroken', zegt seksuologe Alya uit Egypte. 'Sinds de revoluties borrelt en gist het overal, ik ben absoluut optimistisch.'
Farzazou uit Tunis spreekt van een 'fuck you-mentaliteit'. 'Vooral jongeren trekken hun eigen plan, omdat ze geen respect meer hebben voor welke autoriteit dan ook. Ze zijn de constante maatschappelijke controle zat. Ook als het gaat om religie.'
Opvallend is dat, net als de Global Index of Religiosity and Atheism stelt, relatief het grootste aantal afvalligen in Saoedi-Arabië lijkt te zitten, het meest orthodox-islamitische land. 'Wij lijden het ergst onder het fundamentalisme', zegt Abdullatif uit Jeddah. 'Hier, in het hart van de islam, moet de hervorming beginnen.'
http://www.volkskrant.nl/buitenland/ex- ... 8ede9ead0e