Lessen in afvalligheid
door Nahed Selim
Wij debatteren te weinig over de inhoud van het islamitisch onderwijs, vindt Nahed Selim. Zelf neemt ze een voorschot op die discussie door te onderzoeken wat jongeren op islamitische scholen leren over het probleem van de ’afvalligheid’. Het stelt haar allerminst gerust. Hoezo subsidieert Nederland islamitische scholen waar jonge mensen te horen krijgen dat je afvalligen mag doden, terwijl we tegelijkertijd van moslims verwachten dat ze de vrijheid van godsdienst en het recht op uittreding uit de islam respecteren?
Het Islamitisch College Amsterdam (ICA) kwam bij het jaarlijkse onderzoek van dit dagblad naar de schoolprestaties als slechtste uit de bus. Ook volgens de onderwijsinspectie functioneert het ICA niet goed. Minister Maria van der Hoeven laat nu een onderzoek instellen.
Een en ander deed het debat over het islamitisch onderwijs in Nederland weer eens oplaaien. Mij herinnerde het aan een soortgelijke discussie, anderhalf jaar geleden in het islamitische land Koeweit. Opvallend genoeg ging het daarin vooral over de inhoud van het islamitisch onderwijs – iets waarover wij in Nederland veel te weinig debatteren. Want het gaat natuurlijk niet alleen om scores en resultaten.
Intellectueel terrorisme
Op 5 juni 2004 schreef dr. Ahmad al- Baghdadi, docent politieke wetenschappen aan de universiteit van Koeweit, een kritisch artikel in de liberale krant Al-Siyasa (’De politiek’). Daarin meldde hij dat hij zijn zoon liever muziek liet studeren dan de Koran leren. Een kwestie van voorkeur, zou je zeggen. Toch was deze eenvoudige verklaring genoeg voor drie islamisten om hem voor de rechter te slepen. De aanklacht luidde: minachting van de islam.
Kort daarvoor had het Koeweitse ministerie van onderwijs geëist dat privéscholen meer lesuren inruimden voor islamitisch onderwijs, en meer tijd vrijmaakten voor het leren van de Koran.
(Voor alle duidelijkheid: in Arabische landen zijn het juist de dure en betere privéscholen die weinig of geen aandacht schenken aan de islam, terwijl het onderwijs in de openbare scholen ervan doordrenkt is.)
In eerste aanleg sprak de rechtbank Al-Baghdadi in januari 2005 vrij. De rechter verklaarde dat hij slechts zijn persoonlijke opinie had geuit en niet zozeer de islam had willen aanvallen. Maar daar namen de islamisten geen genoegen mee. Ze gingen in hoger beroep. En met succes.
Een hogere rechtbank was inderdaad van oordeel dat Al-Baghdadi een grens had overschreden door te impliceren dat er een verband is tussen enerzijds het studeren van de islam en het reciteren van de Koran, en anderzijds terrorisme en intellectuele achterlijkheid.
Wat overtuigde de rechtbank in Koeweit om de auteur te veroordelen wegens minachting van de islam? Ik citeer enkele fragmenten uit het gewraakte artikel van 5 juni 2004:
„Ik ben een vader van een kind dat onderwijs volgt op een Engelse school. Ik heb hem bij deze school ingeschreven en de zware kosten daarvan voor lief genomen teneinde mijn zoon te beschermen tegen de achterlijkheden van de curricula van het ministerie van onderwijs. Maar het is duidelijk dat het ministerie vastbesloten is om het privéonderwijs te vernietigen, nadat ze het openbaar onderwijs naar de bliksem heeft geholpen. Naar mijn mening zijn muziek en het ontwikkelen van een kunstzinnige smaak belangrijker dan religieuze studie en het in het hoofd stampen van de Koran. Het bestaande godsdienstonderwijs [op school] is al meer dan voldoende. [*] Ik wil niet dat mijn zoon van domkoppen leert geen respect te hebben voor vrouwen en voor niet-moslims. Ik wil niet dat de cognitief en intellectueel achterlijken, diegenen die verantwoordelijk zijn voor het vaststellen van pedagogisch onverantwoorde curricula, het hoofd van mijn zoon vullen met tradities over demonen. [*] Ik wil dat mijn zoon vreemde talen leert – die beter voor hem zijn dan de dode Arabische taal – en muziek leert zodat hij een verfijnde artistieke smaak ontwikkelt, en andere echte vakken leert die hem in zijn leven verder kunnen helpen zoals scheikunde, biologie, geschiedenis en sociale wetenschappen. [*] In alle openheid, ik wil niet dat mijn zoon de Koran opdreunt. Ik wil niet dat hij imam wordt. [*] Ik wil niet dat zijn toekomst naar het intellectuele of het feitelijke terrorisme leidt. Ik wil een zoon die vrede zoekt en die van alle mensen kan houden ongeacht hun huidskleur, ras, of religie. Ik wil dat hij een samenleving opbouwt, niet vernietigt. Kortom, ik wil een zoon op wie ik trots kan zijn vanwege zijn kennis en verstand, niet [een zoon voor wie ik me schaam] vanwege zijn intellectuele achterlijkheid.”
Het hoogste gezag
Ahmad al-Baghdadi’s ongegeneerde mening over het islamitisch onderwijs is bijzonder relevant voor de discussie in Nederland. In feite geeft hij inhoudelijke kritiek op het principe van islamitische scholen – waarbij de kwestie of ze nu wel of niet goed scoren irrelevant is. Het gaat hem om de ideologische grondslagen van dit type onderwijs.
Wat zouden onze minister van onderwijs en de onderwijsinspectie bijvoorbeeld vinden van zijn bewering dat het islamitisch onderwijs kinderen voorbereidt om het pad van ’het intellectuele of het feitelijke terrorisme’ op te gaan? Is dat niet het onderzoeken waard?
Ik heb alvast een voorschotje genomen op een dergelijk inhoudelijk onderzoek, waarvan ik hoop dat de betreffende instanties het ooit nog zullen uitvoeren.
Het ICA biedt zijn leerlingen, het is al vaker opgemerkt, ’extreme en radicale’ lectuur aan. Bijvoorbeeld boeken uit de serie ’De weg van de moslim’, waarover in 2004 in de Tweede Kamer werd gedebatteerd. De boeken roepen op tot de gewapende strijd tegen ongelovigen, keuren het slaan van vrouwen goed en het doden van homoseksuelen eveneens. Destijds reageerde het kabinet verontwaardigd op het bericht dat de Amsterdamse moskee El Tawheed deze geschriften verspreidde. Er werd gedebatteerd over de vraag of de serie aanzet tot haat en opruiing. Balkenende noemde ’De weg van de moslim’ walgelijk; de regering zou het openbaar ministerie vragen een strafrechtelijk vooronderzoek in te stellen. Misschien was een aanscherping van het strafrecht mogelijk om het verspreiden van zulke boeken voortaan te verhinderen.
Kennelijk is daarvan niets terechtgekomen. De gewraakte serie is nog steeds in gebruik op een Nederlandse school. Een oud-leraar van het ICA vertelde deze maand dat de boeken dienst doen bij de dagopeningen en in de godsdienstlessen.
Behalve ’De weg van de moslim’ zijn op het ICA ook boeken in omloop van Yousef Al-Karadawi (1926), Egyptisch moslimgeleerde, leider van de Moslimbroederschap en een van de prominentste soenna-geestelijken van dit moment. Sommigen vinden hem een gematigd conservatief, anderen zien hem als een gevaarlijke islamist. Hij geniet brede bekendheid in de moslimwereld door zijn populaire programma ’Sharia en het leven’, uitgezonden door Al-Jazeera.
Al-Karadawi heeft ruim vijftig boeken geschreven, waaronder ’Islam en secularisme’, ’Het toegestane en het verbodene in de islam’ en ’Islam: de toekomstige beschaving’. Enkele van deze boeken zijn verplichte lectuur op het ICA. Al- Karadawi is tegen gelijke rechten van mannen en vrouwen en wijst de scheiding van kerk en staat af. Vooral staat hij bekend om zijn fatwa’s, waarin hij zelfmoordaanslagen van Palestijnen en Irakezen goedkeurt als legale vormen van verzet. Meisjesbesnijdenis wil hij niet verplicht stellen, maar hij is tegen een wettelijke verbod erop.
Zijn invloed is ook in Europa groot. De boeken van de man zijn op islamitische scholen verplichte lectuur; zijn cassettebandjes, fatwa’s en geschriften zijn bij de meeste moskeeën in Europa verkrijgbaar. Bovendien is Al-Karadawi voorzitter van het Europese Raad voor Fatwa en Onderzoek (ECFR), die zetelt in Dublin. Dit instituut werd in 1979 in Londen opgericht, op initiatief van de Federatie van Islamitische Organisaties in Europa. De raad telt 32 vooraanstaande islamitische geestelijken uit Europa en het Midden-Oosten; zijn taak is het oplossen van de morele, persoonlijke en politieke dilemma’s waarmee de Europese moslims worstelen. De ECFR wil imamopleidingen in Europese landen promoten en bewaken. Hetzelfde wil de raad doen voor het islamitisch onderwijs. Daartoe werkt de ECFR nauw samen met een bekende organisatie als het Europese Instituut voor Humanistische en Islamitische Studies. Deze Yousef Al-Karadawi vertegenwoordigt dus, als voorzitter van de ECFR, het hoogste religieuze gezag voor moslims in Europa.
Doodsbedreigingen
Een van de kernvragen waarmee Europese moslims worstelen is ongetwijfeld die van de ’afvalligheid’. Elke liberaal denkende moslim loopt daartegenaan. Mag je de Koran aan herinterpretatie onderwerpen? Mag je als moslim kritisch zijn over de islam? Van Al-Karadawi beslist niet.
In zijn boek ’Islam en secularisme’ legt hij uit waarom: „De moslimgeestelijken zijn het er unaniem over eens dat iedereen die de gangbare bekende beginselen van de godsdienst ontkent [*] als een afvallige wordt beschouwd die het geloof heeft verlaten. In zo’n geval dient de imam hem te vragen afstand te nemen van zijn dwalingen van het juiste pad. Anders dienen de wetten op afvalligheid op hem toegepast te worden.”
In een interview met het Egyptische weekblad Al-Ahram Al-Arabi keurde hij het goed dat vrijdenkers en kritische moslimintellectuelen worden gedood. „Om het voortbestaan van de islamitische samenleving te kunnen garanderen, moet zij strijden tegen afvalligheid uit alle bronnen. Voorkomen moet worden dat afvalligheid zich als een wild vuur in een doornenveld verspreidt. Dit is ook wat Abu Bakr [de eerste opvolger van de profeet] en de compagnons [van de profeet] deden toen ze vochten tegen de afvalligen die valse profeten volgden*Bij het strijden tegen en het beperken van de individuele afvalligheid is er geen andere uitweg [dan de doodstraf] zodat de afvalligheid niet verergert en zich verder uitbreidt. Daarom zijn moslimgeestelijken het met elkaar eens dat de straf voor de afvallige, executie is.”
Sayyed al-Kimni, een progressieve Egyptische intellectueel, ondervond aan den lijve wat dit betekent. Vanwege zijn onorthodoxe ideeën over de hervorming van de islam, die hij ventileerde in zijn wekelijkse column in het blad Roz al-Yousef, ontving hij doodsbedreigingen van islamistische zijde. De ideeën van Al-Kimni zijn voor ons eigenlijk weinig shockerend. Hier in Nederland zouden ze behoren tot wat ’de gematigde islam’ heet, waarvan je dag en nacht hoort dat die meer ruimte zou moeten krijgen. Al-Kimni wil dat de hervorming plaatsvindt op basis van de Koran. Hij maakt deel uit van een groeiende, maar nog altijd te kleine groep intellectuelen die vindt dat je afstand moet nemen van de soenna – de overleveringen van de profeet en het verplicht volgen van zijn voorbeeld. Alleen de Koran heeft in hun ogen rechtsgeldigheid.
In juli 2005 besloot Al-Kimni te zwichten voor de doodsbedreigingen. Hij verklaarde alles terug te nemen wat hij in het verleden had geschreven; hij zou zelfs niet langer schrijven of in de media verschijnen.
Tien dagen later ontving hij bericht van de Egyptische groep ’Djihad’: door afstand te nemen van zijn uitspraken was hem het lot van Ridha Hilal bespaard gebleven. Deze columnist en hoofdredacteur van de krant Al-Ahram, vredesactivist en secularist, is in augustus 2003 verdwenen. Niemand weet wat hem is overkomen of waar hij zit, ook de Egyptische veiligheidsdienst niet.
Al-Kimni zwichtte voor de bedreigingen. De vraag is of hij een andere keuze had. In Egypte krijgen journalisten en opinieleiders nauwelijks of geen bescherming van de regering.
De vier soennitische wetsscholen zijn het erover eens dat de sanctie op afvalligheid of op bekering tot een andere religie de doodstraf moet zijn. Zij komen daartoe op basis van verschillende koranverzen en overgeleverde uitspraken van de Profeet (zoals: ’Al wie zijn geloof afvalt, doodt hem’).
Maar het zijn niet alleen de bronnen die de executie van afvalligen rechtvaardigen. Ook de profeet zelf en zijn opvolgers gebruikten de doodstraf tegen afvalligen. Onder de eerste kalief zijn er zelfs oorlogen gevoerd tegen stammen die na de dood van Mohammed rebelleerden en collectief van hun geloof vielen. Met bruut geweld werden ze bevochten en moesten ze de islam weer aannemen.
Sjiieten en soennieten denken precies hetzelfde over afvalligheid. Wel is er verschil tussen ultra-orthodoxen van beide richtingen en gewone orthodoxen. Volgens sommigen zou de straf voor afvallige vrouwen levenslange opsluiting moeten zijn, totdat ze zich herbekeren tot de islam, terwijl voor mannen onmiddellijk de doodstraf geldt. Ook bestaat er onenigheid over de te volgen procedure. Als de afvallige geen berouw toont, beveelt de strengste stroming onmiddellijke onthoofding aan. De minder strenge bepaalt dat hij voor een dag wordt opgesloten in een kleine cel – sommigen zeggen drie dagen – waarbij hij slechts water krijgt. Anderen vinden dat droog brood ook is toegestaan. Marteling mag van sommigen wel, van anderen weer niet.
Sociale uitsluiting
Niet alle islamitische landen passen de sharia toe. In landen als Turkije, die een seculiere wetgeving kennen, wordt de doodstraf uiteraard niet officieel uitgevoerd. Toch gebeurt het dat ook in dit soort landen een afvallige wordt vermoord – weliswaar niet door de autoriteiten maar door individuen, familieleden of georganiseerde moslimgroepen. Zo werd de Egyptische secularist en intellectueel Faraj Foda in 1992 omgebracht door een moslimgroepering, met instemming van de Moslimbroederschap.
En dan te bedenken dat onze vermaarde Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid in zijn rapport ’Dynamiek in islamitisch activisme’ eerder dit jaar de Nederlandse regering adviseerde toenadering te zoeken tot de Moslimbroederschap. Een onbegrijpelijke zaak.
’Afvallige’ moslims ondervinden ook andere gevolgen. Ook als hun leven geen gevaar loopt, is er altijd sprake van sociale uitsluiting. Daarnaast zijn er consequenties op juridisch en economisch gebied. Een afvallige mag niet delen in de erfenis van zijn moslimfamilieleden, en zijn kinderen mogen niet van hem erven. Zo staat het immers in de overleveringen van de Profeet. Bovendien is een afvallige verplicht te scheiden van zijn moslimpartner, goedschiks dan wel kwaadschiks. Ieder willekeurig persoon mag namens de samenleving zo’n scheidingsaanvraag indienen. Islamisten in Egypte stelden een lijst op van tientallen intellectuelen voor wie ze scheidingprocedures wilden beginnen. Bekendste voorbeeld is dr. Nasr Hamid Abu-Zaid, die om die reden vluchtte naar Nederland en nu doceert in Leiden.
Oogluikend toelaten
Dit alles gebeurt ver weg. Maar wat te denken van het feit dat in het Westen precies dezelfde doctrine over afvalligheid wordt onderwezen en verspreid in moskeeën en islamitische scholen? Waarom laat het Westen dit oogluikend toe?
Eigenlijk is de boodschap van het Westen: wij onderschrijven de heiligheid van jullie teksten. Niemand mag die bekritiseren of in diskrediet brengen. En jullie mogen de teksten die oproepen tot het doden van afvalligen leren aan jullie kinderen. Jullie mogen ze alleen niet in praktijk brengen. Dat is strafbaar.
Het gevolg van deze dubbelzinnige houding is dat de politiek-correcte gemeente in Nederland iedereen die het totalitaire en gewelddadige karakter van sommige koranverzen en van teksten uit de overlevering durft te bekritiseren, betitelt als ’verlichtingsfundamentalist’. Zij worden letterlijk afgekeurd en in de hoek gezet. Moslims die hun geloof kritiekloos belijden en beleven, worden daarentegen geprezen.
De intellectuele elite kiest voor de orthodoxie. Hoe verwarrend moet dit zijn voor (jonge) moslims die een weg moeten vinden in Nederland?
De vraag is bijvoorbeeld hoe vruchtbaar het is om islamitische scholen te subsidiëren die het gedachtengoed van Al-Karadawi en anderen verspreiden, inclusief de executie van afvalligen, terwijl we van dezelfde moslims verwachten dat ze de vrijheid van godsdienst, van meningsuiting en het recht op uittreding uit de islam respecteren.
De vraag is ook hoe efficiënt het is om geld te steken in projecten als het islamitisch centrum Marhaba in Amsterdam, een goedbedoelde poging om een liberale islam te stimuleren, terwijl intussen de zwaar gesubsidieerde islam in Nederland deze liberale islam ondergraaft en teniet doet.
Zo bezien lijken de integratieproblemen niet alleen te wijten aan de moslims zelf, maar zeker ook aan de inefficiëntie en incompetentie van onze politici en bestuurders.
Hoe kan de intellectuele elite in Nederland zo onverschillig blijven? Islamitisch onderwijs dat kinderen leert dat je afvalligen mag doden, zou géén subsidie moeten krijgen. Sterker nog: zulke scholen zouden aangeklaagd moeten worden wegens opruiing en het zaaien van haat. Een overheid die dit onderwijs mogelijk maakt, is in feite medeplichtig aan alle doodsbedreigingen die afvalligen en liberale moslims het leven zuur maken.
Nahed Selim is tolk en publiciste. Eind november ontving ze voor haar verdiensten de Harriët Freezerring 2006 van het maandblad Opzij. In april verschijnt haar nieuwe essaybundel ’Allah houdt niet van vrouwen’.
Lessen in afvalligheid
-
Lodewijk Nasser
- Berichten: 5870
- Lid geworden op: ma aug 14, 2006 1:58 am
- Contacteer:
Lessen in afvalligheid
Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren.
Willem Elsschot (1882-1960)
Willem Elsschot (1882-1960)
Mannen misbruiken de koran om vrouwen uit te buiten
Nahed Selim: Mannen misbruiken de koran om vrouwen uit te buiten
In de moslimwereld zijn vrouwen vaak de laatste schakel in een lange keten van onderdrukten. Daarbij wordt dikwijls de religie gebruikt om de vrouw af te schrikken en te intimideren. In haar boek De vrouwen van de profeet laat Nahed Selim zien dat het beroep dat door mannen op de koran gedaan wordt vaak misplaatst is.
Daarvoor heeft de auteur de koran goed bestudeerd en probeert ze de vaak dichterlijke en cryptische omschrijvingen om te zetten in een hedendaags woordgebruik. Nahed Selim trekt traditionele interpretaties van de koran in twijfel en vraagt zich af wat de koran vrouwen in deze tijd te bieden heeft. Ze gaat terug naar de tijd van Mohammed om de betekenis van allerlei voorschriften te doorgronden. Nahed Salim werd in 1953 geboren in Egypte en werkt momenteel als vertaler-tolk. Ze schrijft regelmatig columns voor NRC Handelsblad en Opzij. Eerder publiceerde ze de opvallende roman Brieven uit Egypte. Haar nieuw boek, De vrouwen van de profeet, is belangrijk in de actuele discussie over de positie van de vrouw in de islam. Dirk Verhofstadt had een interview met haar in Amsterdam.
Je bent geboren in Egypte. In de inleiding van je boek schrijf je dat het leven voor vrouwen in Egypte dertig jaar geleden radicaal anders was dan tegenwoordig. Kan je dat toelichten?
Nahed Selim: In die tijd waren er veel minder religieuze groeperingen en hadden ze veel minder invloed op het dagelijks leven. Nasser voerde een socialistisch beleid dat gericht was op de emancipatie van zowel mannen als vrouwen. Dat was na de dekolonisering en men streefde toen naar modernisering en secularisering. Er bestond toen ook een daadwerkelijke scheiding tussen kerk en staat, er was veel openheid en niemand droeg een hoofddoek behalve dan op het platteland.
Hoe is dat allemaal veranderd?
Nahed Selim: Wel van die modernisering kwam niet veel terecht. De mensen wilden een beter leven maar dat kwam er niet echt behalve voor een kleine elite aan de top. Maar de echte schok kwam bij de nederlaag van Egypte in de Zesdaagse Oorlog tegen Israël dat toen alle steun kreeg van het Westen. Die nederlaag betekende een ommekeer in de moderne geschiedenis van Egypte en de ganse Arabische wereld. Vanaf dan zijn religieuze groeperingen zoals de Moslimbroederschap begonnen aan hun opmars. Op de muren verschenen slogans als ‘Islam is the solution’ en men verkondigde dat men moest terugkeren naar de wortels van de islam en de traditie. Eerst kregen ze invloed op scholen en universiteiten. Er ontstonden allerlei verenigingen die banden hadden met die religieuze groeperingen. Uiteindelijk zijn ze ook doorgedrongen in het overheidsapparaat en kregen ze invloed op het leven van de mensen. Daarbij keerden ze zich vooral tegen de verworvenheden die de vrouwen hadden bereikt.
In een andere passage beschrijf je hoe je als kind op vakantie ging naar Alexandrië om er te gaan zwemmen in de zee. En dat dit plots niet meer mocht.
Nahed Selim: Ja, dat was in 1965. Als kind ging ik vaak zwemmen maar op een dag werden we hiervoor bekritiseerd vanuit religieuze hoek. Dat was heel pijnlijk want wij waren opgegroeid in een heel liberaal milieu. Vrouwen en meisjes mochten echter niet langer in badkleding rondlopen zodat we ook niet meer konden zwemmen. En hoe ouder ik als vrouw werd, hoe meer deuren voor me toegingen en beperkingen werden opgelegd.
Hoe ben je in Nederland terecht gekomen?
Nahed Selim: Dat was bij toeval. Eigenlijk wilde ik film studeren in Frankrijk maar ik kreeg er geen verblijfsvergunning. Via een Nederlandse vriendin ben ik dan in Nederland terecht gekomen. De eerste twee jaar heb ik allerlei jobs gedaan om wat geld te verdienen. Als arbeidster aan de lopende band, als schoonmaakster, enzovoort. Nadien ben ik gaan studeren aan de filmacademie en nog later ging ik aan de slag als vertaler-tolk. Ik woon nu al 23 jaar in Nederland.
Waarom heb je dit boek geschreven?
Nahed Selim: Omdat ik mij zorgen maak over de situatie van de moslimvrouwen in Europa. Want ook hier hebben de orthodoxe moslims een machtspositie veroverd. Meer nog, ik merk in Nederland zelfs een algehele acceptatie van de minderwaardige positie van de vrouw binnen de islamitische gemeenschap. Als ik daar kritiek op had dan werd ik daar vreemd voor bekeken, in de zin van ‘dat is toch jullie cultuur?’ Zowat 15 jaar geleden werd ik gecontacteerd door Teleac dat toen programma’s maakte ter bevordering van de integratie van Marokkaanse en Turkse vrouwen. Ik stelde voor om te praten over voorbehoedsmiddelen, over studiemogelijkheden, over kansen op de arbeidsmarkt, allemaal zaken die echt belangrijk zijn. Maar dat vonden ze veel te revolutionair. In de plaats daarvan maakten ze lullige programma’s zoals hoe je een strippenkaart kan kopen op de tram. Blijkbaar was dat het meest verregaande dat je aan een allochtone vrouw kon vertellen. Ik heb altijd de ambitie gehad om zaken te veranderen voor de vrouw zodat ze een waardig leven kan leiden net als de man. Met mijn boek wil ik aantonen dat mannen de koran gebruiken om hun dominante positie veilig te stellen. Dat ze de koran gebruiken om de vrouw af te schrikken en te intimideren. Ik wil ermee zeggen dat iedere mens capaciteiten heeft om zich te ontwikkelen en dat je de koran niet mag gebruiken om dit aan vrouwen te ontzeggen. Men mag vrouwen niet gevangen zetten in een leven van 14 eeuwen geleden.
Moslims zijn dus niet verplicht om de bepalingen in de koran letterlijk te nemen?
Nahed Selim: Inderdaad. De voorschriften in de koran hoorden thuis in een bepaalde tijd en in een bepaalde cultuur. Maar die tijd en cultuur zijn al lang voorbij. Ze zijn gewoon achterhaald. Mij gaat het eerder over de geest van de religie en de persoonlijke invulling ervan voor je eigen leven. De koran is geen wetboek en kan ook niet als een wetboek gebruikt worden.
Ben je zelf gelovig?
Nahed Selim: Ik denk het wel. Maar ik voel me meer verwant met de mystiek van de islam. De mystiek en de filosofie is het beste dat de islam heeft voortgebracht en niet de theologie of de orthodoxe interpretatie ervan. Ik voel me meer verwant met de internationale Soefibeweging. (De Soefibeweging legt de nadruk op het universele in alle religies en op de algemene broederschap. Het uitgangspunt is dat alle godsdiensten een gemeenschappelijke kern hebben. De godsdiensten worden opgevat als verschillende wegen die alle tot hetzelfde doel leiden: de bewustwording van onze goddelijke afkomst en bestemming. Hierbij worden man en vrouw gelijkwaardg geacht; nvdv).
Er woedt in het Westen een felle discussie over een verbod op hoofddoeken voor vertegenwoordigers van de overheid en voor leerlingen in openbare scholen. Staat in de koran dat vrouwen een hoofddoek moeten dragen?
Nahed Selim: Neen dat staat niet in de koran. De verplichting om een hoofddoek te dragen volgt uit één welbepaalde interpretatie door Ibn Abbas, een tijdgenoot van de profeet Mohammed, van het woord ‘zinat’. Dat woord betekent sieraad, opsmuk, make-up of andere zaken die de schoonheid van een vrouw accentueren. Ibn Abbas heeft dat geïnterpreteerd als schoonheid in het algemeen en stelde dat alle lichaamsonderdelen van de vrouw met uitzondering van het gezicht en de handen bedekt zouden moeten worden in het openbaar. Maar dat klopt niet. Ik zie in die tekst over de sieraden geen rechtvaardiging voor het opleggen van een burka, een chador, een nikaab of zelfs maar een hoofddoek. Die verplichting berust op bedrog, verdraaiing en misinterpretatie van de koran.
Heb je zelf ooit een hoofddoek gedragen?
Nahed Selim: Nooit. Ik gruwel ervan. Het gaat niet alleen over een stuk stof maar over het ganse idee erachter. Voor orthodoxe moslims is het lichaam van de vrouw een ‘schande’ en moet het daarom bedekt worden. Daaruit blijkt een grote minachting voor de vrouw. Welnu, ik zie mezelf of mijn uiterlijk niet als een schande. Integendeel ik zie mezelf als evenbeeld van God. Hoe kan men een schepsel dat God gezegend heeft met verstand minachten? Dat is een totale misinterpretatie.
In de voorbije maanden waren er in Frankrijk, België en Nederland betogingen van moslimmeisjes en vrouwen die opkomen voor het recht om de hoofddoek te mogen dragen. Ze zeggen dat dit hun eigen keuze is. Klopt dit?
Nahed Selim: Ik betwijfel sterk of dit hun eigen keuze is. Ik weet dat in heel wat families de hoofddoek wordt opgedrongen aan de dochters vanaf acht of negen jaar. Ik kan mij niet indenken dat een kind met zo een hoofddoek wil rondlopen. Kinderen willen maar één ding en dat is hetzelfde zijn als andere kinderen. Dat ze met die hoofddoek moeten afwijken van anderen vinden ze helemaal niet prettig. Meisjes die zo’n hoofddoek van jongsaf aan moeten dragen zijn er op hun zestiende zo aan gewend dat het een onderdeel van henzelf is geworden. Dat noem ik echter geen vrije keuze maar een opgelegde gewoonte.
Wat is dan de betekenis van die hoofddoek?
Nahed Selim: De hoofddoek is eigenlijk een onderdeel van een heel pakket van orthodox islamitische zeden die uitgaan van de minderwaardigheid van de vrouw tegenover de man. Dat de vrouw totaal gehoorzaam moet zijn aan haar vader, haar broers en later aan haar man. Dat haar enige taak bestaat in de voortplanting en het verder zetten van de familienaam. De hoofddoek heeft als bijproduct ook een hele cultuur teweeg gebracht. Namelijk de cultuur dat men in de moslimwereld alleen respect heeft voor vrouwen die zich zoveel mogelijk bedekken. En dat respect wordt afgemeten aan de mate waarin de vrouw zich daaraan onderwerpt. Dat betekent dat vrouwen die zich daar niet aan houden, of ze nu gelovig zijn of niet, geen respect verdienen. Dat betekent dat men vrouwen die schaars gekleed lopen mag lastig vallen, zoals zo vaak gebeurt. Gans deze cultuur heeft geleid tot drama’s zoals beschreven in het boek Ontsnapt uit de hel van Samira Bellil die het slachtoffer werd van groepsverkrachtingen. Hoe kunnen we in het West Europa van de 21ste eeuw leven met ganse steden en wijken waar op die manier gedacht wordt?
Tijdens een lezing over ‘Rotterdam, vrouwvriendelijke stad’ stelde je dat ‘als vrouwen aan de macht waren de wereld een stuk veiliger zou zijn, want vrouwen zijn aanzienlijk minder gewelddadig dan mannen’. Meen je dat echt?
Nahed Selim: Daar ben ik van overtuigd. Kijk naar alle geweldplegingen, mishandelingen en verkrachtingen. Kijk naar al dat georganiseerd geweld zoals terrorisme en oorlog. De aanstokers en daders zijn bijna steeds mannen. Waarom doen mannen dat? Is het een aangeboren drift of een kwestie van opvoeding? Ik weet het niet. Maar ik weet wel dat om hier iets aan te veranderen het goed zou zijn dat meer vrouwen deelnemen aan het beleid zodat ze mee vorm kunnen geven aan onze samenleving.
Een andere uitspraak is dat de grootste problemen van de grote steden niet alleen de criminaliteit en het geweld op straat zijn, maar vooral het verborgen geweld binnenshuis. Is dat zo, ook hier in Nederland?
Nahed Selim: Ja. Als tolk kom ik vaak in contact met migranten die aan de de rand van de samenleving staan. Het is afschrikwekkend hoeveel geweld daar voorkomt. Vrouwen worden geslagen en ook kinderen zijn vaak het slachtoffer van huiselijk geweld. Er zijn natuurlijk ook autochtonen die hun vrouw slaan maar daar is het eerder een uitzondering. Bij veel Marokkaanse en Turkse gezinnen is het de regel. Ik weet goed wat ik zeg want ik zie die vrouwen in opvangcentra en blijf-van-mijn-lijf huizen waar ze na mishandeling in het gezin naar toe vluchten. Ik denk dat er een volledige omslag moet komen in het denken van de doorsnee migranten.
Mag een moslim zijn vrouw slaan?
Nahed Selim: Volgens vers 4:34 van de koran wel. Die zegt: ‘Maar zij van wie jullie opstandigheid vrezen, vermaant haar, laat haar alleen in bed en slaat haar’. Elke vrouw die zichzelf en de koran serieus neemt, moet zich bij het lezen hiervan verraden voelen. Juist daarom zeg ik dat we ons niet letterlijk aan die teksten moeten houden. Misschien was het 14 eeuwen geleden ‘normaal’ dat vrouwen geslagen werden maar nu kunnen we dat niet meer accepteren. Hetzelfde met de slavernij. Dat was toen ook heel gewoon maar is niet meer van deze tijd.
Hetzelfde ook met de bepalingen over seksualiteit.
Nahed Selim: Vers 2:223 van de koran stelt: ‘Uw vrouwen zijn een akker voor u, zo komt dan door uw akker zoals gij maar wilt’. Dit geeft alle seksuele macht aan de man over de vrouw. Ook die tekst kan je maar begrijpen als je terug gaat in de tijd. Wat we van die tekst weten is dat vrouwen in de Medina gans andere seksuele gewoontes hadden dan de mannen en vrouwen die uit Mekka kwamen. Na een tijd trouwden ze onderling en gingen de mannen uit Mekka bepaalde eisen stellen aan hun vrouwen. De vrouwen waren het daar niet mee eens en gingen naar de profeet om zich te beklagen. In eerste instantie wou de profeet hen gelijk geven. Maar de mannen hadden met de invoering van de islam al heel wat voorrechten moeten afstaan. De islam dreigde voor hen veel te pro-vrouwelijk te worden. De profeet veranderde toen van mening en gaf de mannen gelijk want hij vreesde hun aanhang te verliezen.
Islamkenners stellen dat de koran een verbetering inhield voor het lot van alle mensen en vooral van vrouwen ten opzichte van de pre-islamitische periode. Klopt dat?
Nahed Selim: Ja en neen. In sommige stammen hadden vrouwen een behoorlijke status maar in andere dan weer niet. Zo was het voor de islam bij bepaalde stammen gewoon om babymeisjes levend te begraven. Dat heeft de islam verboden. Ook inzake erfenissen was het een verbetering voor vrouwen. Voor de islam kregen alleen mannelijke erfgenamen een deel, sindsdien ook de vrouwen. Maar stilaan zijn de mannen de koran zodanig gaan interpreteren dat ze hun voordelen konden behouden. Bijvoorbeeld met die hoofddoek. Maar ook de scheiding in leefruimte tussen mannen en vrouwen en het feit dat vrouwen het huis niet uitmochten en dat ze niet mochten uit werken. Terwijl dat allemaal niet in de koran staat. Mannen hebben het woord van de profeet aangepast om hun voordelen te behouden.
Is de slechte positie van de vrouw in de islam dan niet te wijten aan het absolute monopolie van mannen op het gebied van de theologie?
Nahed Selim: In het begin was er één uitzondering, namelijk Aisja, een van de vrouwen van de profeet die tot lang na zijn dood leefde en een van belangrijkste vertellers van de overleveringen (van de woorden en handelingen van de profeet) is. Maar na haar dood werden vrouwen steeds meer gedwongen om zich terug te trekken uit het openbare leven en zich nog enkel bezig te houden met huishoudelijke taken. Het bestuderen van de koran is nu een absoluut voorrecht van de mannen.
Hoe belangrijk is de maagdelijkheid in de islam?
Nahed Selim: De koran heeft het geheel niet over de maagdelijkheid. Er wordt alleen gesteld dat seksualiteit binnen het huwelijk moet plaats vinden. Aanvankelijk was maagdelijkheid niet zo heel belangrijk. Kijk naar de profeet, van al zijn vrouwen was er maar één maagd en de anderen niet. Blijkbaar was dat toen niet zo belangrijk. Nu zeggen imams van wel. De eis tot maagdelijkheid maakt dat meisjes gevangen zitten tot hun huwelijk. De ouders ervaren hun dochter als een last die men overal vandaan moet houden om ze als maagd te kunnen uitleveren aan een man.
Je wijst ook op de nefaste impact van de bruidschat die in de moslimcultuur nog zeer gebruikelijk is. Waarom is zo een bruidschat nefast?
Nahed Selim: Er worden nog steeds exorbitante bedragen betaald. Dat gaat over 10.000 euro en meer naargelang de vrouw en haar status. Maar eigenlijk is het fout dat er betaald wordt om een vrouw te verkrijgen. Het zorgt ervoor dat de vrouw in een minderwaardige positie blijft ten opzichte van de man. Als je zoveel voor een vrouw hebt moeten betalen voor een vrouw dan eis je ook gehoorzaamheid. Alsof de man daarvoor zijn hele leven aanspraak kan maken op haar gratis huishoudelijke en seksuele diensten. Dat is niet goed. Menselijke relaties mogen niet bepaald worden door geld. Bruidschatten zouden moeten afgeschaft worden want het is een miserabel surrogaat voor een echt partnerschap en wederzijds respect tussen man en vrouw. Een goed huwelijk bestaat pas als de twee partners echt om elkaar geven.
De indruk bestaat dat moslims hier vaak orthodoxer zijn dan in hun land van herkomst.
Nahed Selim: Dat klopt. Maar moslims komen vaak terecht in subculturen, in ghetto’s en wijken in Nederland waar de sociale controle groot is. Hun ideeën zijn al 20 tot 30 jaar onveranderd terwijl hun landgenoten dit stadium al lang voorbij zijn. Persoonlijk denk ik dat een verbod op de hoofddoek kan helpen. Veel vrouwen hebben zin om mee te doen met het westers Europese leven maar durven de stap niet te zetten omdat ze bang zijn om afgewezen te worden door hun omgeving. Misschien kan een verbod op de hoofddoek de sociale controle verminderen en de aanpassing aan de westerse gewoontes bevorderen? Het zou alvast bijdragen tot de acceptatie van het secularisme en een betere integratie.
In je boek schrijf je dat de echte tegenstander van de traditie de kennis is. Wat bedoel je daarmee?
Nahed Salim: Wie echt gelooft in de absolute waarde van de koranteksten kan niet relativeren. Het gaat vaak om migranten die weinig onderwijs en otwikkeling hebben genoten of in een achtergestelde sociale positie zitten. Voor hen is de traditie het enige criterium voor hun eigen waarde. Traditie is de plaag van de armen.
Zijn moslimscholen een goed systeem om kennis over te dragen?
Nahed Selim: Neen, absoluut niet. Ik ben bevreesd voor het moslimonderwijs dat we nu in Nederland kennen. Want welke islam wordt daar onderwezen? De orthodoxe strekking die vasthoudt aan criteria die al 14 eeuwen voorbij zijn en die geen vooruitgang wil maar teruggang. Kinderen zien de feitelijke ongelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen thuis op die scholen alleen maar bevestigd. Zo kweek je een generatie die totaal geen aansluiting meer heeft met de Nederlandse samenleving. Ik denk dat ouders die hun kinderen naar een moslimschool sturen een enorme fout maken. Hun hoofdzorg zou moeten zijn dat hun kinderen meer toekomstkansen krijgen maar daar gebeurt het tegenovergestelde. Moslimscholen belemmeren de integratie omdat integratie uiteindelijk berust op het begrijpen van de basisnormen en waarden waarop de westerse samenleving gebaseerd is. Ik denk aan de seculiere samenleving met de scheiding van kerk en staat en de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen. Dat zijn zaken die men in islamitische scholen ondergraaft.
Hoe wordt er les gegeven in islamitische scholen? Zitten jongens en meisjes er door elkaar zoals in de meeste scholen?
Nahed Selim: Neen, die zitten gescheiden. Meisjes aan de ene kant en jongens aan de andere kant. En de meeste leraressen dragen een hoofddoek. Maar gevaarlijker is het feit dat er vooral geredeneerd wordt vanuit traditioneel orthodoxe ideeën. Als je de leerlingen vraagt wat ze het belangrijkste vinden, de islam of de Nederlandse samenleving, dan zeggen ze de islam. De religieuze programma’s worden geimporteerd uit de landen van herkomst waar ze geschreven zijn door aanhangers van de Moslimbroederschap en andere orthodoxe groeperingen. Die passen helemaal niet bij de Nederlandse samenleving. En daarbij moet je ook weten dat dit niet alleen gesubsideerd wordt door de Nederlandse samenleving maar ook vanuit Saoudi Arabië en andere orthodoxe moslimlanden.
Hoe sta je tegenover de Arabisch Europese Liga van Abou Jahjah?
Nahed Selim: In het begin had ik gehoopt dat het een beweging zou zijn die zich zou concentreren op de emancipatie van de allochtone jeugd. Maar dat is niet het geval. Ze bevordert helemaal niet de integratie van de allochtonen. Integendeel, ze streeft naar apartheid waardoor de verschillen tussen allochtonen en autochtonen nog groter worden. Het is helemaal niet in het belang van de allochtonen om zich af te splitsen van de Nederlandse samenleving. Abou Jahjah volgt ook de letterlijke interpretatie van de koran, dus weten we dat hij de vrouw beschouwt als een minderwaardig wezen.
Hebben we nood aan een soort derde feministische golf?
Nahed Selim: Dat vind ik een heel goed idee. We hebben in de islam verschillende stromingen en interpretaties gekend. Wat echter nog ontbreekt is een feministische stroming. Het zal ook nodig zijn dat vrouwen hun krachten bundelen want de tegenkrachten in de moslimwereld zijn enorm.
Wat hoop je met dit boek te bereiken?
Nahed Selim: In de eerste plaats hoop ik hiermee het beeld van de moslimvrouw te veranderen. Moslimvrouwen worden immers op vele gebieden uitgebuit, maar vooral op het gebied van liefde, waardering en seksualiteit. En juist daarover werd tot nu toe het meest gezwegen. In de tweede plaats richt ik mij tegen het cultuurrelativisme. Het zijn immers vaak linkse partijen in West Europa die moslimvrouwen in de steek laten door voortdurend te roepen dat ze vast moeten houden aan hun eigen cultuur. Ik hoop dat ze inzien dat dit niet werkt. Eigenlijk zijn ze hypocriet want waarom gunnen ze zichzelf de emancipatie en de gelijkwaardigheid van man en vrouw maar ontzeggen ze dit aan moslimvrouwen? Die hebben daar ook recht op.
Interview door Dirk Verhofstadt
Dit interview verscheen op www.liberales.be
In de moslimwereld zijn vrouwen vaak de laatste schakel in een lange keten van onderdrukten. Daarbij wordt dikwijls de religie gebruikt om de vrouw af te schrikken en te intimideren. In haar boek De vrouwen van de profeet laat Nahed Selim zien dat het beroep dat door mannen op de koran gedaan wordt vaak misplaatst is.
Daarvoor heeft de auteur de koran goed bestudeerd en probeert ze de vaak dichterlijke en cryptische omschrijvingen om te zetten in een hedendaags woordgebruik. Nahed Selim trekt traditionele interpretaties van de koran in twijfel en vraagt zich af wat de koran vrouwen in deze tijd te bieden heeft. Ze gaat terug naar de tijd van Mohammed om de betekenis van allerlei voorschriften te doorgronden. Nahed Salim werd in 1953 geboren in Egypte en werkt momenteel als vertaler-tolk. Ze schrijft regelmatig columns voor NRC Handelsblad en Opzij. Eerder publiceerde ze de opvallende roman Brieven uit Egypte. Haar nieuw boek, De vrouwen van de profeet, is belangrijk in de actuele discussie over de positie van de vrouw in de islam. Dirk Verhofstadt had een interview met haar in Amsterdam.
Je bent geboren in Egypte. In de inleiding van je boek schrijf je dat het leven voor vrouwen in Egypte dertig jaar geleden radicaal anders was dan tegenwoordig. Kan je dat toelichten?
Nahed Selim: In die tijd waren er veel minder religieuze groeperingen en hadden ze veel minder invloed op het dagelijks leven. Nasser voerde een socialistisch beleid dat gericht was op de emancipatie van zowel mannen als vrouwen. Dat was na de dekolonisering en men streefde toen naar modernisering en secularisering. Er bestond toen ook een daadwerkelijke scheiding tussen kerk en staat, er was veel openheid en niemand droeg een hoofddoek behalve dan op het platteland.
Hoe is dat allemaal veranderd?
Nahed Selim: Wel van die modernisering kwam niet veel terecht. De mensen wilden een beter leven maar dat kwam er niet echt behalve voor een kleine elite aan de top. Maar de echte schok kwam bij de nederlaag van Egypte in de Zesdaagse Oorlog tegen Israël dat toen alle steun kreeg van het Westen. Die nederlaag betekende een ommekeer in de moderne geschiedenis van Egypte en de ganse Arabische wereld. Vanaf dan zijn religieuze groeperingen zoals de Moslimbroederschap begonnen aan hun opmars. Op de muren verschenen slogans als ‘Islam is the solution’ en men verkondigde dat men moest terugkeren naar de wortels van de islam en de traditie. Eerst kregen ze invloed op scholen en universiteiten. Er ontstonden allerlei verenigingen die banden hadden met die religieuze groeperingen. Uiteindelijk zijn ze ook doorgedrongen in het overheidsapparaat en kregen ze invloed op het leven van de mensen. Daarbij keerden ze zich vooral tegen de verworvenheden die de vrouwen hadden bereikt.
In een andere passage beschrijf je hoe je als kind op vakantie ging naar Alexandrië om er te gaan zwemmen in de zee. En dat dit plots niet meer mocht.
Nahed Selim: Ja, dat was in 1965. Als kind ging ik vaak zwemmen maar op een dag werden we hiervoor bekritiseerd vanuit religieuze hoek. Dat was heel pijnlijk want wij waren opgegroeid in een heel liberaal milieu. Vrouwen en meisjes mochten echter niet langer in badkleding rondlopen zodat we ook niet meer konden zwemmen. En hoe ouder ik als vrouw werd, hoe meer deuren voor me toegingen en beperkingen werden opgelegd.
Hoe ben je in Nederland terecht gekomen?
Nahed Selim: Dat was bij toeval. Eigenlijk wilde ik film studeren in Frankrijk maar ik kreeg er geen verblijfsvergunning. Via een Nederlandse vriendin ben ik dan in Nederland terecht gekomen. De eerste twee jaar heb ik allerlei jobs gedaan om wat geld te verdienen. Als arbeidster aan de lopende band, als schoonmaakster, enzovoort. Nadien ben ik gaan studeren aan de filmacademie en nog later ging ik aan de slag als vertaler-tolk. Ik woon nu al 23 jaar in Nederland.
Waarom heb je dit boek geschreven?
Nahed Selim: Omdat ik mij zorgen maak over de situatie van de moslimvrouwen in Europa. Want ook hier hebben de orthodoxe moslims een machtspositie veroverd. Meer nog, ik merk in Nederland zelfs een algehele acceptatie van de minderwaardige positie van de vrouw binnen de islamitische gemeenschap. Als ik daar kritiek op had dan werd ik daar vreemd voor bekeken, in de zin van ‘dat is toch jullie cultuur?’ Zowat 15 jaar geleden werd ik gecontacteerd door Teleac dat toen programma’s maakte ter bevordering van de integratie van Marokkaanse en Turkse vrouwen. Ik stelde voor om te praten over voorbehoedsmiddelen, over studiemogelijkheden, over kansen op de arbeidsmarkt, allemaal zaken die echt belangrijk zijn. Maar dat vonden ze veel te revolutionair. In de plaats daarvan maakten ze lullige programma’s zoals hoe je een strippenkaart kan kopen op de tram. Blijkbaar was dat het meest verregaande dat je aan een allochtone vrouw kon vertellen. Ik heb altijd de ambitie gehad om zaken te veranderen voor de vrouw zodat ze een waardig leven kan leiden net als de man. Met mijn boek wil ik aantonen dat mannen de koran gebruiken om hun dominante positie veilig te stellen. Dat ze de koran gebruiken om de vrouw af te schrikken en te intimideren. Ik wil ermee zeggen dat iedere mens capaciteiten heeft om zich te ontwikkelen en dat je de koran niet mag gebruiken om dit aan vrouwen te ontzeggen. Men mag vrouwen niet gevangen zetten in een leven van 14 eeuwen geleden.
Moslims zijn dus niet verplicht om de bepalingen in de koran letterlijk te nemen?
Nahed Selim: Inderdaad. De voorschriften in de koran hoorden thuis in een bepaalde tijd en in een bepaalde cultuur. Maar die tijd en cultuur zijn al lang voorbij. Ze zijn gewoon achterhaald. Mij gaat het eerder over de geest van de religie en de persoonlijke invulling ervan voor je eigen leven. De koran is geen wetboek en kan ook niet als een wetboek gebruikt worden.
Ben je zelf gelovig?
Nahed Selim: Ik denk het wel. Maar ik voel me meer verwant met de mystiek van de islam. De mystiek en de filosofie is het beste dat de islam heeft voortgebracht en niet de theologie of de orthodoxe interpretatie ervan. Ik voel me meer verwant met de internationale Soefibeweging. (De Soefibeweging legt de nadruk op het universele in alle religies en op de algemene broederschap. Het uitgangspunt is dat alle godsdiensten een gemeenschappelijke kern hebben. De godsdiensten worden opgevat als verschillende wegen die alle tot hetzelfde doel leiden: de bewustwording van onze goddelijke afkomst en bestemming. Hierbij worden man en vrouw gelijkwaardg geacht; nvdv).
Er woedt in het Westen een felle discussie over een verbod op hoofddoeken voor vertegenwoordigers van de overheid en voor leerlingen in openbare scholen. Staat in de koran dat vrouwen een hoofddoek moeten dragen?
Nahed Selim: Neen dat staat niet in de koran. De verplichting om een hoofddoek te dragen volgt uit één welbepaalde interpretatie door Ibn Abbas, een tijdgenoot van de profeet Mohammed, van het woord ‘zinat’. Dat woord betekent sieraad, opsmuk, make-up of andere zaken die de schoonheid van een vrouw accentueren. Ibn Abbas heeft dat geïnterpreteerd als schoonheid in het algemeen en stelde dat alle lichaamsonderdelen van de vrouw met uitzondering van het gezicht en de handen bedekt zouden moeten worden in het openbaar. Maar dat klopt niet. Ik zie in die tekst over de sieraden geen rechtvaardiging voor het opleggen van een burka, een chador, een nikaab of zelfs maar een hoofddoek. Die verplichting berust op bedrog, verdraaiing en misinterpretatie van de koran.
Heb je zelf ooit een hoofddoek gedragen?
Nahed Selim: Nooit. Ik gruwel ervan. Het gaat niet alleen over een stuk stof maar over het ganse idee erachter. Voor orthodoxe moslims is het lichaam van de vrouw een ‘schande’ en moet het daarom bedekt worden. Daaruit blijkt een grote minachting voor de vrouw. Welnu, ik zie mezelf of mijn uiterlijk niet als een schande. Integendeel ik zie mezelf als evenbeeld van God. Hoe kan men een schepsel dat God gezegend heeft met verstand minachten? Dat is een totale misinterpretatie.
In de voorbije maanden waren er in Frankrijk, België en Nederland betogingen van moslimmeisjes en vrouwen die opkomen voor het recht om de hoofddoek te mogen dragen. Ze zeggen dat dit hun eigen keuze is. Klopt dit?
Nahed Selim: Ik betwijfel sterk of dit hun eigen keuze is. Ik weet dat in heel wat families de hoofddoek wordt opgedrongen aan de dochters vanaf acht of negen jaar. Ik kan mij niet indenken dat een kind met zo een hoofddoek wil rondlopen. Kinderen willen maar één ding en dat is hetzelfde zijn als andere kinderen. Dat ze met die hoofddoek moeten afwijken van anderen vinden ze helemaal niet prettig. Meisjes die zo’n hoofddoek van jongsaf aan moeten dragen zijn er op hun zestiende zo aan gewend dat het een onderdeel van henzelf is geworden. Dat noem ik echter geen vrije keuze maar een opgelegde gewoonte.
Wat is dan de betekenis van die hoofddoek?
Nahed Selim: De hoofddoek is eigenlijk een onderdeel van een heel pakket van orthodox islamitische zeden die uitgaan van de minderwaardigheid van de vrouw tegenover de man. Dat de vrouw totaal gehoorzaam moet zijn aan haar vader, haar broers en later aan haar man. Dat haar enige taak bestaat in de voortplanting en het verder zetten van de familienaam. De hoofddoek heeft als bijproduct ook een hele cultuur teweeg gebracht. Namelijk de cultuur dat men in de moslimwereld alleen respect heeft voor vrouwen die zich zoveel mogelijk bedekken. En dat respect wordt afgemeten aan de mate waarin de vrouw zich daaraan onderwerpt. Dat betekent dat vrouwen die zich daar niet aan houden, of ze nu gelovig zijn of niet, geen respect verdienen. Dat betekent dat men vrouwen die schaars gekleed lopen mag lastig vallen, zoals zo vaak gebeurt. Gans deze cultuur heeft geleid tot drama’s zoals beschreven in het boek Ontsnapt uit de hel van Samira Bellil die het slachtoffer werd van groepsverkrachtingen. Hoe kunnen we in het West Europa van de 21ste eeuw leven met ganse steden en wijken waar op die manier gedacht wordt?
Tijdens een lezing over ‘Rotterdam, vrouwvriendelijke stad’ stelde je dat ‘als vrouwen aan de macht waren de wereld een stuk veiliger zou zijn, want vrouwen zijn aanzienlijk minder gewelddadig dan mannen’. Meen je dat echt?
Nahed Selim: Daar ben ik van overtuigd. Kijk naar alle geweldplegingen, mishandelingen en verkrachtingen. Kijk naar al dat georganiseerd geweld zoals terrorisme en oorlog. De aanstokers en daders zijn bijna steeds mannen. Waarom doen mannen dat? Is het een aangeboren drift of een kwestie van opvoeding? Ik weet het niet. Maar ik weet wel dat om hier iets aan te veranderen het goed zou zijn dat meer vrouwen deelnemen aan het beleid zodat ze mee vorm kunnen geven aan onze samenleving.
Een andere uitspraak is dat de grootste problemen van de grote steden niet alleen de criminaliteit en het geweld op straat zijn, maar vooral het verborgen geweld binnenshuis. Is dat zo, ook hier in Nederland?
Nahed Selim: Ja. Als tolk kom ik vaak in contact met migranten die aan de de rand van de samenleving staan. Het is afschrikwekkend hoeveel geweld daar voorkomt. Vrouwen worden geslagen en ook kinderen zijn vaak het slachtoffer van huiselijk geweld. Er zijn natuurlijk ook autochtonen die hun vrouw slaan maar daar is het eerder een uitzondering. Bij veel Marokkaanse en Turkse gezinnen is het de regel. Ik weet goed wat ik zeg want ik zie die vrouwen in opvangcentra en blijf-van-mijn-lijf huizen waar ze na mishandeling in het gezin naar toe vluchten. Ik denk dat er een volledige omslag moet komen in het denken van de doorsnee migranten.
Mag een moslim zijn vrouw slaan?
Nahed Selim: Volgens vers 4:34 van de koran wel. Die zegt: ‘Maar zij van wie jullie opstandigheid vrezen, vermaant haar, laat haar alleen in bed en slaat haar’. Elke vrouw die zichzelf en de koran serieus neemt, moet zich bij het lezen hiervan verraden voelen. Juist daarom zeg ik dat we ons niet letterlijk aan die teksten moeten houden. Misschien was het 14 eeuwen geleden ‘normaal’ dat vrouwen geslagen werden maar nu kunnen we dat niet meer accepteren. Hetzelfde met de slavernij. Dat was toen ook heel gewoon maar is niet meer van deze tijd.
Hetzelfde ook met de bepalingen over seksualiteit.
Nahed Selim: Vers 2:223 van de koran stelt: ‘Uw vrouwen zijn een akker voor u, zo komt dan door uw akker zoals gij maar wilt’. Dit geeft alle seksuele macht aan de man over de vrouw. Ook die tekst kan je maar begrijpen als je terug gaat in de tijd. Wat we van die tekst weten is dat vrouwen in de Medina gans andere seksuele gewoontes hadden dan de mannen en vrouwen die uit Mekka kwamen. Na een tijd trouwden ze onderling en gingen de mannen uit Mekka bepaalde eisen stellen aan hun vrouwen. De vrouwen waren het daar niet mee eens en gingen naar de profeet om zich te beklagen. In eerste instantie wou de profeet hen gelijk geven. Maar de mannen hadden met de invoering van de islam al heel wat voorrechten moeten afstaan. De islam dreigde voor hen veel te pro-vrouwelijk te worden. De profeet veranderde toen van mening en gaf de mannen gelijk want hij vreesde hun aanhang te verliezen.
Islamkenners stellen dat de koran een verbetering inhield voor het lot van alle mensen en vooral van vrouwen ten opzichte van de pre-islamitische periode. Klopt dat?
Nahed Selim: Ja en neen. In sommige stammen hadden vrouwen een behoorlijke status maar in andere dan weer niet. Zo was het voor de islam bij bepaalde stammen gewoon om babymeisjes levend te begraven. Dat heeft de islam verboden. Ook inzake erfenissen was het een verbetering voor vrouwen. Voor de islam kregen alleen mannelijke erfgenamen een deel, sindsdien ook de vrouwen. Maar stilaan zijn de mannen de koran zodanig gaan interpreteren dat ze hun voordelen konden behouden. Bijvoorbeeld met die hoofddoek. Maar ook de scheiding in leefruimte tussen mannen en vrouwen en het feit dat vrouwen het huis niet uitmochten en dat ze niet mochten uit werken. Terwijl dat allemaal niet in de koran staat. Mannen hebben het woord van de profeet aangepast om hun voordelen te behouden.
Is de slechte positie van de vrouw in de islam dan niet te wijten aan het absolute monopolie van mannen op het gebied van de theologie?
Nahed Selim: In het begin was er één uitzondering, namelijk Aisja, een van de vrouwen van de profeet die tot lang na zijn dood leefde en een van belangrijkste vertellers van de overleveringen (van de woorden en handelingen van de profeet) is. Maar na haar dood werden vrouwen steeds meer gedwongen om zich terug te trekken uit het openbare leven en zich nog enkel bezig te houden met huishoudelijke taken. Het bestuderen van de koran is nu een absoluut voorrecht van de mannen.
Hoe belangrijk is de maagdelijkheid in de islam?
Nahed Selim: De koran heeft het geheel niet over de maagdelijkheid. Er wordt alleen gesteld dat seksualiteit binnen het huwelijk moet plaats vinden. Aanvankelijk was maagdelijkheid niet zo heel belangrijk. Kijk naar de profeet, van al zijn vrouwen was er maar één maagd en de anderen niet. Blijkbaar was dat toen niet zo belangrijk. Nu zeggen imams van wel. De eis tot maagdelijkheid maakt dat meisjes gevangen zitten tot hun huwelijk. De ouders ervaren hun dochter als een last die men overal vandaan moet houden om ze als maagd te kunnen uitleveren aan een man.
Je wijst ook op de nefaste impact van de bruidschat die in de moslimcultuur nog zeer gebruikelijk is. Waarom is zo een bruidschat nefast?
Nahed Selim: Er worden nog steeds exorbitante bedragen betaald. Dat gaat over 10.000 euro en meer naargelang de vrouw en haar status. Maar eigenlijk is het fout dat er betaald wordt om een vrouw te verkrijgen. Het zorgt ervoor dat de vrouw in een minderwaardige positie blijft ten opzichte van de man. Als je zoveel voor een vrouw hebt moeten betalen voor een vrouw dan eis je ook gehoorzaamheid. Alsof de man daarvoor zijn hele leven aanspraak kan maken op haar gratis huishoudelijke en seksuele diensten. Dat is niet goed. Menselijke relaties mogen niet bepaald worden door geld. Bruidschatten zouden moeten afgeschaft worden want het is een miserabel surrogaat voor een echt partnerschap en wederzijds respect tussen man en vrouw. Een goed huwelijk bestaat pas als de twee partners echt om elkaar geven.
De indruk bestaat dat moslims hier vaak orthodoxer zijn dan in hun land van herkomst.
Nahed Selim: Dat klopt. Maar moslims komen vaak terecht in subculturen, in ghetto’s en wijken in Nederland waar de sociale controle groot is. Hun ideeën zijn al 20 tot 30 jaar onveranderd terwijl hun landgenoten dit stadium al lang voorbij zijn. Persoonlijk denk ik dat een verbod op de hoofddoek kan helpen. Veel vrouwen hebben zin om mee te doen met het westers Europese leven maar durven de stap niet te zetten omdat ze bang zijn om afgewezen te worden door hun omgeving. Misschien kan een verbod op de hoofddoek de sociale controle verminderen en de aanpassing aan de westerse gewoontes bevorderen? Het zou alvast bijdragen tot de acceptatie van het secularisme en een betere integratie.
In je boek schrijf je dat de echte tegenstander van de traditie de kennis is. Wat bedoel je daarmee?
Nahed Salim: Wie echt gelooft in de absolute waarde van de koranteksten kan niet relativeren. Het gaat vaak om migranten die weinig onderwijs en otwikkeling hebben genoten of in een achtergestelde sociale positie zitten. Voor hen is de traditie het enige criterium voor hun eigen waarde. Traditie is de plaag van de armen.
Zijn moslimscholen een goed systeem om kennis over te dragen?
Nahed Selim: Neen, absoluut niet. Ik ben bevreesd voor het moslimonderwijs dat we nu in Nederland kennen. Want welke islam wordt daar onderwezen? De orthodoxe strekking die vasthoudt aan criteria die al 14 eeuwen voorbij zijn en die geen vooruitgang wil maar teruggang. Kinderen zien de feitelijke ongelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen thuis op die scholen alleen maar bevestigd. Zo kweek je een generatie die totaal geen aansluiting meer heeft met de Nederlandse samenleving. Ik denk dat ouders die hun kinderen naar een moslimschool sturen een enorme fout maken. Hun hoofdzorg zou moeten zijn dat hun kinderen meer toekomstkansen krijgen maar daar gebeurt het tegenovergestelde. Moslimscholen belemmeren de integratie omdat integratie uiteindelijk berust op het begrijpen van de basisnormen en waarden waarop de westerse samenleving gebaseerd is. Ik denk aan de seculiere samenleving met de scheiding van kerk en staat en de gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen. Dat zijn zaken die men in islamitische scholen ondergraaft.
Hoe wordt er les gegeven in islamitische scholen? Zitten jongens en meisjes er door elkaar zoals in de meeste scholen?
Nahed Selim: Neen, die zitten gescheiden. Meisjes aan de ene kant en jongens aan de andere kant. En de meeste leraressen dragen een hoofddoek. Maar gevaarlijker is het feit dat er vooral geredeneerd wordt vanuit traditioneel orthodoxe ideeën. Als je de leerlingen vraagt wat ze het belangrijkste vinden, de islam of de Nederlandse samenleving, dan zeggen ze de islam. De religieuze programma’s worden geimporteerd uit de landen van herkomst waar ze geschreven zijn door aanhangers van de Moslimbroederschap en andere orthodoxe groeperingen. Die passen helemaal niet bij de Nederlandse samenleving. En daarbij moet je ook weten dat dit niet alleen gesubsideerd wordt door de Nederlandse samenleving maar ook vanuit Saoudi Arabië en andere orthodoxe moslimlanden.
Hoe sta je tegenover de Arabisch Europese Liga van Abou Jahjah?
Nahed Selim: In het begin had ik gehoopt dat het een beweging zou zijn die zich zou concentreren op de emancipatie van de allochtone jeugd. Maar dat is niet het geval. Ze bevordert helemaal niet de integratie van de allochtonen. Integendeel, ze streeft naar apartheid waardoor de verschillen tussen allochtonen en autochtonen nog groter worden. Het is helemaal niet in het belang van de allochtonen om zich af te splitsen van de Nederlandse samenleving. Abou Jahjah volgt ook de letterlijke interpretatie van de koran, dus weten we dat hij de vrouw beschouwt als een minderwaardig wezen.
Hebben we nood aan een soort derde feministische golf?
Nahed Selim: Dat vind ik een heel goed idee. We hebben in de islam verschillende stromingen en interpretaties gekend. Wat echter nog ontbreekt is een feministische stroming. Het zal ook nodig zijn dat vrouwen hun krachten bundelen want de tegenkrachten in de moslimwereld zijn enorm.
Wat hoop je met dit boek te bereiken?
Nahed Selim: In de eerste plaats hoop ik hiermee het beeld van de moslimvrouw te veranderen. Moslimvrouwen worden immers op vele gebieden uitgebuit, maar vooral op het gebied van liefde, waardering en seksualiteit. En juist daarover werd tot nu toe het meest gezwegen. In de tweede plaats richt ik mij tegen het cultuurrelativisme. Het zijn immers vaak linkse partijen in West Europa die moslimvrouwen in de steek laten door voortdurend te roepen dat ze vast moeten houden aan hun eigen cultuur. Ik hoop dat ze inzien dat dit niet werkt. Eigenlijk zijn ze hypocriet want waarom gunnen ze zichzelf de emancipatie en de gelijkwaardigheid van man en vrouw maar ontzeggen ze dit aan moslimvrouwen? Die hebben daar ook recht op.
Interview door Dirk Verhofstadt
Dit interview verscheen op www.liberales.be
-
Lodewijk Nasser
- Berichten: 5870
- Lid geworden op: ma aug 14, 2006 1:58 am
- Contacteer:
Naema Tahir en de islam
24.12.2006 11.38u -
Wat een verademing is dat toch weer keer op keer als je merkt dat er nog landen zijn waar vrije meningsuiting écht iets betekent. Als je merkt dat er nog kranten of bladen zijn die gedurfde standpunten durven innemen, tegen de stroom durven inroeien en politiek correcte dogma’s in vraag durven stellen. Als je merkt dat mondige allochtonen er onverbloemd een lans breken voor de westerse waarden en vrijheden en de radicale islam de wacht aanzeggen.
Wat een verademing én helaas ontgoocheling ook als je dat vergelijkt met het bedrukkende klimaat van censuur en zelfcensuur in onze vaderlandse pers.
Neem nu Naema Tahir, een bekende Nederlandse schrijfster van Brits-Pakistaanse afkomst. In een interview met het Nederlandse opinieblad Elseviere zegt zij dingen waarvoor het Vlaams Belang vandaag terecht staat voor de Raad van State wegens vermeend ‘racisme’ en ‘islamofobie’. Standpunten waarvoor wij vervolgd worden, zijn in onze buurlanden gewoon onderdeel van het publieke debat. Waarmee nog maar eens is aangetoond dat heel dit proces niet meer is dan een farce en het zogeheten ‘racisme’ van onze partij het goedkope alibi om de Vlaamse onafhankelijkheidspartij het zwijgen op te leggen. Maar dat is een ander verhaal.
Terug naar Naema Tahir en het interview. Daarin stelt de schrijfster onomwonden vast “dat veel moslims niet tegen kritiek kunnen” en dat vind ze “walgelijk”. “Ze zeggen: ‘Je pakt ons, maar de Amerikanen en Israëliërs doen ook aan terrorisme’. Begin je over eerwraak, dan zeggen ze: ‘Dat is een Italiaans fenomeen’. Nooit is er iets van henzelf. En ze zeggen vaak: ‘Dat is niet islam’. Laatst zag ik weer een Turks Tweede Kamerlid op tv dat zei: ‘uithuwelijken, eerwraak, besnijdenis, dat is geen islam, dat is cultuur’. Nou, ik kan je vertellen dat het islam is. Maar ik ben de enige die dat zegt…”
Moslims lijden mondiaal en geopolitiek aan een minderwaardigheidscomplex, stelt de schrijfster vast. Ze doen het dan ook niet goed. “De landen die het Arabisch koesteren als de heilige taal bevinden zich sinds de elfde eeuw in een neergang. Hun enige trots is olie en fundamentalisme. ‘De enige groei in de Arabische wereld is baardgroei’, schreef de Britse schrijver Hanif Kureishi al eens.” Naema Thair windt er geen doekjes om en houdt de islamwereld een pijnlijke spiegel voor. “Zij vinden het eervol dat hun vrouwen zich moeten bedekken. Dat is hun trots, daarin lopen ze voor. Er zijn daar geen topwetenschappers en topkunstenaars. Als Saudi-Arabië een Nobelprijs zou uitreiken voor wetenschap, wie zou hem dan krijgen? Iemand die atoomgeheimen heeft gejat van de verrijkingscentrale in Almelo, die zou hem krijgen? Wie zou de Nobelprijs voor de literatuur krijgen? De moordenaar van een uitgever die een controversieel boek heeft uitgebracht. Dat is de situatie…”
Naema Tahir heeft een hekel aan de slachtoffercultus van immigranten. Een slachtoffercultus die door links en de multiculturele sector angstvallig in leven wordt gehouden. Niet alleen om zichzelf te onderscheiden van rechts en dat domme, ‘onverdraagzame’ autochtone ‘klootjesvolk’. Maar ook om de rijkelijk stromende subsidiekraan open te houden. In plaats van moslims en allochtonen eens een keer op hun eigen verantwoordelijkheid te wijzen…
24.12.2006 11.38u -
Wat een verademing is dat toch weer keer op keer als je merkt dat er nog landen zijn waar vrije meningsuiting écht iets betekent. Als je merkt dat er nog kranten of bladen zijn die gedurfde standpunten durven innemen, tegen de stroom durven inroeien en politiek correcte dogma’s in vraag durven stellen. Als je merkt dat mondige allochtonen er onverbloemd een lans breken voor de westerse waarden en vrijheden en de radicale islam de wacht aanzeggen.
Wat een verademing én helaas ontgoocheling ook als je dat vergelijkt met het bedrukkende klimaat van censuur en zelfcensuur in onze vaderlandse pers.
Neem nu Naema Tahir, een bekende Nederlandse schrijfster van Brits-Pakistaanse afkomst. In een interview met het Nederlandse opinieblad Elseviere zegt zij dingen waarvoor het Vlaams Belang vandaag terecht staat voor de Raad van State wegens vermeend ‘racisme’ en ‘islamofobie’. Standpunten waarvoor wij vervolgd worden, zijn in onze buurlanden gewoon onderdeel van het publieke debat. Waarmee nog maar eens is aangetoond dat heel dit proces niet meer is dan een farce en het zogeheten ‘racisme’ van onze partij het goedkope alibi om de Vlaamse onafhankelijkheidspartij het zwijgen op te leggen. Maar dat is een ander verhaal.
Terug naar Naema Tahir en het interview. Daarin stelt de schrijfster onomwonden vast “dat veel moslims niet tegen kritiek kunnen” en dat vind ze “walgelijk”. “Ze zeggen: ‘Je pakt ons, maar de Amerikanen en Israëliërs doen ook aan terrorisme’. Begin je over eerwraak, dan zeggen ze: ‘Dat is een Italiaans fenomeen’. Nooit is er iets van henzelf. En ze zeggen vaak: ‘Dat is niet islam’. Laatst zag ik weer een Turks Tweede Kamerlid op tv dat zei: ‘uithuwelijken, eerwraak, besnijdenis, dat is geen islam, dat is cultuur’. Nou, ik kan je vertellen dat het islam is. Maar ik ben de enige die dat zegt…”
Moslims lijden mondiaal en geopolitiek aan een minderwaardigheidscomplex, stelt de schrijfster vast. Ze doen het dan ook niet goed. “De landen die het Arabisch koesteren als de heilige taal bevinden zich sinds de elfde eeuw in een neergang. Hun enige trots is olie en fundamentalisme. ‘De enige groei in de Arabische wereld is baardgroei’, schreef de Britse schrijver Hanif Kureishi al eens.” Naema Thair windt er geen doekjes om en houdt de islamwereld een pijnlijke spiegel voor. “Zij vinden het eervol dat hun vrouwen zich moeten bedekken. Dat is hun trots, daarin lopen ze voor. Er zijn daar geen topwetenschappers en topkunstenaars. Als Saudi-Arabië een Nobelprijs zou uitreiken voor wetenschap, wie zou hem dan krijgen? Iemand die atoomgeheimen heeft gejat van de verrijkingscentrale in Almelo, die zou hem krijgen? Wie zou de Nobelprijs voor de literatuur krijgen? De moordenaar van een uitgever die een controversieel boek heeft uitgebracht. Dat is de situatie…”
Naema Tahir heeft een hekel aan de slachtoffercultus van immigranten. Een slachtoffercultus die door links en de multiculturele sector angstvallig in leven wordt gehouden. Niet alleen om zichzelf te onderscheiden van rechts en dat domme, ‘onverdraagzame’ autochtone ‘klootjesvolk’. Maar ook om de rijkelijk stromende subsidiekraan open te houden. In plaats van moslims en allochtonen eens een keer op hun eigen verantwoordelijkheid te wijzen…
Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren.
Willem Elsschot (1882-1960)
Willem Elsschot (1882-1960)
:roll2: :roll2: :roll2: :roll2:DeSuper schreef:Jep.. Interessante teksten met duidelijke achtergonden/onderbouwing.
Deze mag van mij naar de humor sectie..‘De enige groei in de Arabische wereld is baardgroei’
Mo is dood. Jezus is de Opgestane Heer, das het wezenlijk verschil !!
Wat heb je aan een dode profeet? Nopes !
Wat heb je aan een dode profeet? Nopes !