Barsten in radicaal front tegen coronabeleid: ’We maken elkaar kapot’
Het radicale front tegen de coronamaatregelen begint barsten te vertonen. Ruzies liggen op de loer en complotdenkers verdenken elkaar ervan dat ze heimelijk betaald worden door de overheid. „Hier kon je op wachten.” De paranoia onderling regeert en de revolutie dreigt haar eigen kinderen op te eten.
Het is een bonte lappendeken. Wie de coronamaatregelen en de overheid haat, kan kiezen uit tientallen platforms, van gematigd tot extreemrechts tot knotsgek, van regulier tot christelijk tot New Age.
Je kunt je licht opsteken bij FvD, Viruswaarheid van Willem Engel, het katholieke Civitas Christiana of bij de straatvechters van OnrechtTV. Of bij Samen voor Nederland, Nederland in Verzet, Artsen voor Vrijheid, In Het Gelid voor Vrijheid, de Herstelde Republiek, de Bataafse Republiek of de Bataafse Leeuw.
’Openbare executie’
Naarmate de coronacrisis zich voortsleept, groeit de wrevel tussen die protestclubs. Ze vinden elkaar te extreem of juist te soft. Actievoerder Rob Buckens bijvoorbeeld, met 1900 volgers op Telegram, ergert zich aan het slappe optreden van collega’s. Hij klaagt online dat de volksopstand dreigt te verzanden en roept op tot hardere actie: „Het moet sneller. Niet met tienduizend man en gele parapluutjes door een wijkje in Amsterdam, maar met een paar honderd man naar Den Haag en daar het probleem naar buiten trekken. Openbare executie. Ja! Dat gaat gewoon gebeuren.”
Met mannen als Buckens is het niet zo gek dat de veiligheidsdiensten zich zorgen maken over ordeverstoring, geweld en aanslagen. De radicale onderstroom van het coronaprotest zet tegenstanders weg als vijanden tegen wie geweld is toegestaan.
Andere groepen slaan een beschaafder toon aan. Zoals De Blauwe Tijger, door de NCTV een ’ultraconservatieve uitgeverij’ genoemd, ’doorgeefluik van anti-overheidspropaganda, nepnieuws en complottheorieën’. Maar binnen De Blauwe Tijger rommelde het.
Aanvankelijk werkte de uitgever nog van harte samen met de bijlzwaaiende Friese activist Rypke Zeilmaker (’corona is een coup van centrale bankiers’). Toen de politie Zeilmaker begin dit jaar oppakte, stond De Blauwe Tijger nog op zijn achterste poten: „Deze zware daad van staatsterreur laten we als burgers niet onbeantwoord”, aldus een strijdbare hoofdredacteur Tom Zwitser. Maar een halfjaar later was de liefde opeens over en werd de stekker uit Zeilmakers boekproject getrokken, wegens ’een zakelijk conflict’.
Anonieme politiemannen
Begin deze maand ging het mis met een andere medewerker die eerder de hemel in was geprezen. Pieter Kuit was een ambitieuze ’Buitenparlementaire Onderzoekscommissie 2020’ begonnen. Die zou een stem geven aan politiemensen die zich verzetten tegen de coronamaatregelen. Het eindrapport zou als bestseller worden gelanceerd, maar er ontstond twijfel of Kuits tachtig anonieme politiemannen met gewetensbezwaren wel echt bestonden. Kuit weigerde bewijzen te leveren. „Het zou kunnen dat er plusminus tien echte verklaringen zijn en de rest van het rapport is verzonnen”, concludeerde Zwitser. Exit Kuit.
Zwitser maakte de breuk bekend in een verklaring samen met twee geestverwanten, Max von Kreyfelt van Café Weltschmerz en het platform Blckbx van Flavio Pasquino. Dat leek eendrachtig, maar ook deze aan elkaar gelieerde podia hebben hun geschillen. Een insider herinnert zich dat bij Café Weltschmerz het wantrouwen hoogtij vierde. Niet alleen moesten de telefoons uit vanwege afluistergevaar door geheime diensten, maar juist ook van strijdbroeders dreigde verraad. Tegen Flavio Pasquino van Blckbx bijvoorbeeld. Waarom had betaalservice Mollie wel de samenwerking opgezegd met Weltschmerz, maar niet met Pasquino? Dat wekte argwaan. „Een van hen zei in een gesprek dat hij Flavio niet vertrouwde en zich ernstig afvroeg of hij niet werd gebruikt door de overheid.”
’Marionetten’
Online is dat geluid steeds vaker te beluisteren onder anti-corona-activisten: het idee dat collega-complotdenkers in werkelijkheid marionetten zijn van de AIVD of van de sinistere wereldregering. Dockers United bijvoorbeeld presenteert zich als een collectief van goudeerlijke havenwerkers die de coronamaatregelen niet pikken. „Wij zijn met veel, don’t fuck with us”, zeggen ze in een filmpje vol maskers en toortsen in het donker. Maar zijn ze wel echt? Antivaxer Astrid gelooft er niks van. „Dit klopt niet, dit zijn geen havenarbeiders”, reageert ze online. „Dit is de overheid die de haven gaat platleggen zodat we een groot tekort aan voedsel en goederen krijgen.”
"Waar is dat geld van die crowdfunding gebleven?"
Op sociale media wemelt het van zulke beschuldigingen. Niemand ontkomt aan argwaan. Michel Reijinga geldt als organisator van acties met tienduizenden demonstranten als grote jongen van het anti-coronaprotest. Maar voor sommigen is Reijinga juist verdacht omdat hij zo vaak in de schijnwerpers staat. Activist Ralph Jaspers bijvoorbeeld schaart hem in een video bij de ’landverraders’. „We lopen de fokking slachtbank in met die idioten”, raast hij. „Voor de tienduizendste keer op het Malieveld, dan snap je toch dat dat niks brengt. Lekker achter de gecontroleerde oppositie aan, niks bereikt.” Ook Viruswaarheid van Willem Engel moet het ontgelden met hun ’doelloze rechtszaken’. „Ze zetten alles dicht zo.”
„Des te langer het duurt, des te sterker dit verschijnsel”, zegt terrorisme- en extremisme-onderzoeker Jelle van Buuren. „De grap is dat dit inherent is aan complotdenken. Als je gelooft dat niets is wat het lijkt, zie je al snel de tekenen dat je ook van binnenuit wordt belazerd, dat de zogenaamde oppositie eigenlijk bezig is het echte verzet kapot te maken. Je gaat je dan dingen afvragen als: waarom organiseren die lui een mars in Amsterdam, terwijl ze weten dat de echte macht in Den Haag zit? Waar is dat geld van die crowdfunding gebleven?”
Twijfel zaaien
Actievoeren is ook concurreren. Dan kan het voordelig zijn om tussen neus en lippen twijfel te zaaien aan andermans integriteit. „Het gaat er ook om wie aan de top van de piramide staat”, zegt Van Buuren. „Wie is het allemaal begonnen, wie heeft er het hardst gevochten? Op die punten kun je elkaar in twijfel trekken.”
Zo vertrouwt ook activist Jeroen van den Berg (’Vrijheids Beweging Nederland’) de voormannen Michel Reijinga en Willem Engel niet meer. Engel dook opeens op bij een demonstratie in Urk en claimde dat hij die had georganiseerd, klaagt Van den Berg. „Fuck you, Viruswaarheid heeft niks georganiseerd! Reijinga stond er ineens met zijn Samen voor Nederland. Maar waar is je aanhang dan? Het is allemaal gecontroleerde shit. Gladde praters.”
Het probleem volgens Van den Berg: „We zijn kritisch op de media, op de regering, op alles. Maar o wee als we kritisch op onszelf zijn. Al die ’kopstukken’ zijn ondernemers. Die willen een verdienmodel. Prima, maar wees transparant. Ik zag dat Viruswaarheid 313.000 euro bij elkaar heeft gesprokkeld. Wat gebeurt daarmee? Waku Waku kreeg drie ton, wat gebeurt daarmee?”
"Zijn jullie in het elitaire machtsspel bewust meewerkende pionnen?"
Bij restaurant Waku Waku in Utrecht ontstond eind september een spontaan protest toen de gemeente de zaak wilde sluiten: ze hielden zich niet aan de maatregelen. De man achter de demonstratie was Mordechai Krispijn. Zijn actie beheerste het landelijke nieuws. Maar andere actievoerders wantrouwen hem. „Hij praat met de politie”, meldt collega-activist Ferdi Hendriks, die foto’s deelt van dat verdachte onderonsje. Hendriks richtte zelfs een Facebookmeldpunt op voor ’dubbele gezichten, dubbele agenda’s en hypocriet gedrag van kopstukken’.
„We maken elkaar kapot”, snikt activiste Loes Ruesink in een andere video. Zij en haar man stonden vooraan bij het Waku Waku-protest, maar ze kregen daarna ladingen bagger over zich heen – juist van geestverwanten. „Zijn jullie bewust meewerkende pionnen in het elitaire machtsspel?”, vraagt zelfbenoemd onderzoeker Martin Vrijland op zijn website. „En Frank, waarom maak je een teken met je hand op deze foto, het merkteken van het Beest 666? Leg dat ook maar even uit. De waarheidsbeweging waar jij van zegt onderdeel uit te maken is zwaar geïnfiltreerd én geïnfecteerd.”
Moe en geïrriteerd
Vrijland lijkt wel Nederlands kampioen wantrouwen. Hij doorziet iedereen: Weltschmerz, De Blauwe Tijger, Viruswaarheid: allemaal overheid in vermomming, opgezet om te falen. „De controlled opposition dondert in elkaar met mislukkingen en schandalen.”
Bij sommige activisten zakt de moed in de schoenen. „Ik ga bij deze stoppen”, schrijft een van de activisten bitter. „Het hele verzet is inmiddels gecontroleerd.” Kan dit soort wantrouwen het coronaprotest de nek omdraaien? Mogelijk, zegt Van Buuren. „Eenheid in deze beweging is al heel ingewikkeld, omdat allerlei vage complotideeën verschillend worden ingevuld. Zolang er veel dynamiek is, stap je makkelijker over die verschillen heen. Maar het duurt nu langer, mensen worden moe en geïrriteerd. Uit onderzoek weten we dat zo’n beweging dan verbrokkelt. Vaak zie je dat de meest fanatieke flank overblijft. Die kan dan verder radicaliseren.”