Duidelijke overwinning van Joost Eerdmans op Hamit Karakus
Voor een afgeladen zaal in Arminius vond afgelopen woensdag het koningsduel van de verkiezingsdebatten plaats. Mano-a-mano namen Joost Eerdmans van Leefbaar Rotterdam en Hamit Karakus van de PvdA het tegen elkaar op. Uiteindelijk leverde het debat een duidelijke winnaar op: Joost Eerdmans.
Karakus vs. Eerdmans Beeld: ⬈ Iren van Oosterom
Karakus beheerst de stijl van een bekwame en charismatische debater. Daar ligt het niet aan. Voortdurend heeft hij tijdens het debat een glimlach op zijn gezicht. Bewust of onbewust laat hij daarmee zien dat hij op zijn gemak is en zijn tegenstander hem niet raakt. Wanneer Karakus merkt dat het publiek zijn punt goed ontvangt, legt hij extra nadruk op de laatste woorden en neemt daarna demonstratief een slok water, waarmee hij lijkt te zeggen: “zo, ik heb gesproken.”
Doorzichtige onderbuikgevoelens
Karakus herhaalde gewoon héél vaak dat Eerdmans wethouder in Capelle aan den IJssel is
Maar zodra hij in de aanval gaat, gaat het mis. Tijdens de eerste helft van het debat was het zijn strategie om het publiek eraan te herinneren dat Eerdmans wethouder is in Capelle. Vertaling: hij is niet een van ons. In de politiek kan dat een ongekend succesvolle aanvalsstrategie zijn. Maar dan moet hij wel goed gebracht worden. Karakus herhaalde gewoon héél vaak dat Eerdmans wethouder in Capelle aan den IJssel is. Toen hij Capelle voor de tiende keer noemde, werd het weggelachen door het publiek.
Wanneer een aanval die inspeelt op onderbuikgevoelens zo doorzichtig is, verliest hij zijn effect. Karakus had er beter aan gedaan om het publiek er steeds op een andere, subtiele manier aan te herinneren dat Eerdmans geen echte Rotterdammer zou zijn. Echter, uitgerekend op het moment dat Eerdmans daar onbedoeld aanleiding toe gaf toen hij zich moest laten souffleren door Maarten Struijvenberg, gaf Karakus niet thuis.
In plaats van een aanval zorgvuldig en gedegen op te bouwen, gaat Karakus aan de lopende band te kort door de bocht. Toen een vragensteller uit het publiek aan Karakus vroeg waarom Rotterdam slecht scoort op sociaaleconomische lijstjes terwijl de PvdA 46 jaar van de afgelopen vijftig jaar aan de macht is geweest, zag Karakus een kans om scherp uit de hoek te komen. “Het is maar goed dat Leefbaar Rotterdam maar vier jaar aan de macht was,” zei hij. Zelfs als je deze opmerking vriendelijk karakteriseert als een kwinkslag, gaat elk offensief effect verloren wegens het gebrek aan noodzakelijke onderbouwing.
You’re no Pim Fortuyn
Naar mate de avond vorderde, leek Karakus er meer en meer op gebrand om een geslaagde aanval te plegen op Eerdmans. Wie in de peilingen achter staat moet tijdens een verkiezingsdebat immers in de aanval. Dus toen Eerdmans Pim Fortuyn aanhaalde, interrumpeerde een gretige Karakus hem direct: “U bent geen Pim Fortuyn.” De lijsttrekker van de partij van Fortuyn reageerde verbaasd: “U al helemaal niet.”
De meeste aanwezigen zal het moment zijn ontgaan. Maar voor kenners van het politieke debat — en reken maar dat Karakus dat is — was het direct duidelijk dat hij de klassieke en legendarische aanval van de Democratische vicepresidentskandidaat Lloyd Bentsen op zijn Republikeinse concurrent Dan Quayle uit 1988 wilde imiteren. Quayle vergeleek zich tijdens dat debat met de zeer gewaardeerde president John (Jack) F. Kennedy. De ervaren Bentsen diende hem van repliek: “Senator, I served with Jack Kennedy. I knew Jack Kennedy. Jack Kennedy was a friend of mine. Senator, you’re no Jack Kennedy.” De aanval zette Quayle neer als een pretentieuze politicus. Zijn imago was voor altijd verwoest.
Karakus sloeg dus wederom de plank mis
Dat kreeg Karakus niet voor elkaar bij Eerdmans. Eerdmans had immers alleen Fortuyn geciteerd, niet hemzelf ermee vergeleken. Karakus sloeg dus wederom de plank mis.
De listige Joost Eerdmans
Eerdmans pakte het debat veel handiger aan. Zijn ervaring als presentator van debatprogramma’s op Radio 1 en BNR Nieuwsradio vertaalde zich goed naar dit verkiezingsdebat. Bij elk van de twee stellingen had hij een list bedacht om de discussie naar zich toe te trekken. Dat is belangrijk, want wie de agenda bepaalt, wint het debat. Als het debat gaat over onderwerpen waarop jij goed scoort bij de kiezer, zal je stemmen trekken.
Bij elke poging van Karakus om het strijdveld van het debat te verplaatsen, bracht Eerdmans het weer terug naar de stelling door Karakus te vragen of hij nou vóór of tegen was
Bij de eerste stelling was het niet moeilijk voor Eerdmans om het gevecht naar zijn eigen strijdtoneel te verplaatsen. De stelling over een quotum van immigranten uit Oost- en Midden-Europa was namelijk ingebracht door hemzelf. Bij elke poging van Karakus om het strijdveld van het debat te verplaatsen, bracht Eerdmans het weer terug naar de stelling door Karakus te vragen of hij nou vóór of tegen was. Omdat Karakus daar weigerde antwoord op te geven — ondanks dat hem de vraag meer dan vijf keer werd gesteld — was het een stok waarmee hij Karakus kon blijven en blijven slaan.
Bij de tweede stelling was de uitgangspositie van Eerdmans lastiger. Die stelling was ingebracht door Karakus en luidde: de gemeente is verantwoordelijk voor het creëren van werkgelegenheid en het bestrijden van armoede. Na het openingsbetoog van Karakus waarin de principiële vraag of dit een overheidstaak is centraal stond, zag Eerdmans kans om het debat te concretiseren. Hij bood zijn oplossing aan voor het probleem van armoede en onvoldoende werkgelegenheid: lagere belastingen en lagere lasten voor ondernemers.
Door de stelling op het juiste moment strategisch te vernauwen, kaapte hij effectief de stelling van Karakus en dwong hij hem in het defensief. Vrijwillig bood Karakus vervolgens aan om de lasten op Shell te verhogen. Daarmee was het duidelijk dat debat inmiddels werd uitgevochten op Eerdmans’ terrein.
Debatjargon
Is op Eerdmans dan niks aan te merken? Zeker wel. Hij vervalt op sommige momenten in debatjargon. Toen Karakus hem meerdere malen aansprak als wethouder van Capelle, wilde Eerdmans een punt van orde maken (namelijk dat hij er stond als lijsttrekker en niet wethouder). Een punt van orde maak je echter in een formeel Tweede Kamerdebat waar dat reglementair is gedefinieerd, dat doe je niet tijdens een verkiezingsdebat.
Een goed politicus spreekt niet de taal van debatfanaten maar die van het volk
Datzelfde gold voor het moment dat Eerdmans letterlijk George W. Bush citeerde, die tijdens een presidentieel debat waarbij Al Gore schermde met allerlei statistieken, de Democraat “fuzzy math” verweet. Debatliefhebbers moeten misschien even gniffelen vanwege de herkenbaarheid van deze aanval, maar zijn potentiële kiezers liet Eerdmans waarschijnlijk in verwarring achter. Een goed politicus spreekt niet de taal van debatfanaten maar die van het volk.
