Het ‘treindocument’ ontleed: dit zijn de plannen van VVD en CDA
VVD en CDA werden het al in september in hoge mate eens over de contouren van een nieuw regeerakkoord. Dat was nog voordat ook D66 en ChristenUnie aan tafel kwamen. Dat blijkt uit een geheim document dat een betrokkene bij de formatie onlangs in een trein liet liggen, en dat via een lezer in handen kwam van de Volkskrant.
VVD en CDA hielden in hun formatiestuk al rekening met de inbreng van D66, de partij waarmee de VVD eerder in de zomer ook al een ‘opzet tot een aanzet’ van een regeerakkoord schreef. Dat laatste stuk was al bekend. Uit beide documenten samen valt in grote lijnen op te maken hoe het regeerakkoord eruit gaat zien dat binnenkort wordt gepresenteerd.
Wat opvalt is dat VVD en CDA Sigrid Kaag in hoge mate tegemoet komen met progressieve kabinetsplannen. De D66-leider, die liever had samengewerkt met linkse partijen, moet binnenkort aan de achterban duidelijk maken dat het nieuwe kabinet toch echt een progressievere koers gaat varen. Dat zou met deze plannen wel eens kunnen gaan lukken. Maar let op: de ChristenUnie onderhandelde niet mee in beide opzetten tot een regeerakkoord. Gert-Jan Segers zal zijn eigen wensen en bezwaren er nog tussen moeten krijgen.
WONINGNOOD
• Woonfonds
Er komt een eenmalig woonfonds om de woningnood te bestrijden. Een minister van Wonen krijgt daarover de regie, bijvoorbeeld om deals te sluiten met lagere overheden en om sneller bouwlocaties aan te wijzen.
Ook in het formatiedocument van de VVD en D66 is deze afspraak gemaakt. Gezien het verkiezingsprogramma van de CU is die partij vermoedelijk ook enthousiast.
• Eén miljoen extra woningen
Het kabinet zet in op 1 miljoen nieuwe woningen per 2030. De prioriteit ligt bij starterswoningen, ouderenwoningen, middenhuur en middenkoop. Er worden 14 grootschalige woningbouwgebieden aangewezen.
Ook in het formatiedocument van de VVD en D66 is deze afspraak gemaakt. CU is ook voor.
• Verhuurdersheffing weg
De verhuurdersheffing wordt verminderd of zelfs tot nul teruggebracht. Die belasting op sociale huurwoningen zorgt er in de praktijk voor dat woningcorporaties steeds minder huurwoningen beschikbaar hebben voor mensen met een kleine beurs. De VVD liet tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen al blijken bereid te zijn naar deze belasting te kijken. CDA en VVD vinden inmiddels zelfs dat de verhuurdersheffing volledig naar nul kan: corporaties mogen hun investeringen in woningbouw en verduurzaming dan van de heffing aftrekken.
Ook in het formatiedocument van de VVD en D66 werd gehint op deze afspraak. CU is ook voor.
• Minder lege bouwkavels en panden
Grondbezitters die weigeren te bouwen op grond kunnen rekenen op een verhoging van de onroerendezaakbelasting. De belastingverhoging moet grondspeculatie tegengaan en moet grondbezitters stimuleren te kiezen voor woningbouw. Pandjesbezitters die hun panden meer dan een jaar leeg laten staan kunnen een extra heffing tegemoet zien.
Hierover zijn niet eerder afspraken gemaakt met D66 en CU. Gezien hun verkiezingsprogramma’s zijn beide partijen waarschijnlijk enthousiast.
• Huurinkomsten belast
Beleggers gaan voortaan belasting betalen over de reële huuropbrengsten die zij hebben. Momenteel betalen zij een veel lagere belasting over huuropbrengsten door een voordeel in het belastingstelsel. Met een hervorming van box 3 in het belastingstelsel willen VVD en CDA dit tegengaan.
Hierover zijn niet eerder afspraken gemaakt met D66 en CU. Gezien hun verkiezingsprogramma’s zijn beide partijen waarschijnlijk enthousiast.
• Huurders mogen kopen
Huurders krijgen de gelegenheid om het huurhuis waarin ze wonen te kopen van woningcorporaties. Dit moet starters in staat stellen überhaupt een woning te kopen en levert de corporaties geld op om weer te investeren in het bouwen van nieuwe woningen.
Hierover zijn niet eerder afspraken gemaakt met D66 en CU. Gezien hun verkiezingsprogramma’s zijn beide partijen waarschijnlijk enthousiast.
• Huurhoogte
VVD en CDA zijn het nog niet eens over de nieuwe regels voor huurprijzen. VVD vindt het belangrijk dat mensen met een hoog inkomen die toch in een sociale huurwoning wonen, meer huur gaan betalen. Dat kan oplopen tot maximaal marktconforme huurprijzen. Het CDA wil dat de bereikbaarheid van betaalbare huurwoningen wordt vergroot door de huurprijzen in de vrije sector te reguleren.
Hierover zijn niet eerder afspraken gemaakt met D66 en CU. Gezien hun verkiezingsprogramma’s zijn beide partijen waarschijnlijk enthousiast.
KLIMAATBELEID
• Meer ambitie dan de EU
De VVD en CDA willen op klimaatgebied naar eigen zeggen ambitieuzer zijn dan de Europese Unie van Nederland vraagt. VVD en CDA mikken op een CO2-reductie van 55 procent, in plaats van 52 procent die de EU formeel eist in 2030. Opmerkelijk, want tot nu toonde vooral D66 zich voorstander van een voortrekkersrol. De klimaatplannen worden bekostigd uit een fonds, waarvoor de staatsschuld deels oploopt.
Deze maatregelen gaan verder dan de afspraken in het formatiedocument van de VVD en D66
• Vervuiler betaalt
VVD en CDA zijn bereid om te praten over een CO2-heffing voor bedrijven. Die moet ervoor zorgen dat de grootste vervuilers het meeste betalen. Ook dit gaat verder dan VVD eerder deze zomer met D66 overeenkwam. Destijds schreven Rutte en Kaag: ‘Vervuiling krijgt een realistische prijs.’ VVD en CDA willen een groene industriepolitiek voeren door bindende afspraken te maken met de twintig vervuilendste bedrijven.
Deze maatregel gaat verder dan de afspraken in het formatiedocument van de VVD en D66.
• Klimaatfonds
Uit het nieuwe klimaatfonds wordt ook de infrastructuur voor groene energie bekostigd. Zo worden er collectieve warmtenetten op wijkniveau gefinancierd. Er wordt geen bedrag genoemd dat in het fonds wordt gestort, wel zijn VVD en CDA bereid de staatsschuld hiervoor op te laten lopen.
Ook in het formatiedocument met D66 is deze afspraak gemaakt. CU is vermoedelijk ook enthousiast.
• Nieuwe kerncentrales
Een zeer belangrijk punt in de klimaattransitie naar groene energie is kernenergie, vinden zowel VVD als CDA. Wat hen betreft besluit het nieuwe kabinet tot de bouw van nieuwe kerncentrales en wordt ook de financiering alvast geregeld. Zoals de Volkskrant vorige week meldde, wordt momenteel druk onderhandeld door de formerende partijen over de bouw van tenminste één of twee nieuwe kerncentrales.
Hierover zijn niet eerder afspraken gemaakt met D66 en CU. Beide partijen aarzelen.
STIKSTOFCRISIS EN LANDBOUW
• Miljardenplan voor stikstofcrisis
Er komt een miljardenfonds om de problemen rondom de stikstof-uitstoot in Nederland op te lossen. Het is geen klein potje: 14- tot 19 miljard bovenop de reeds uitgetrokken miljarden. Hiermee moet tot 2030 de uitkoop of verplaatsing van de zogenoemde piekbelasters (boeren) worden bekostigd, maar ook het natuurherstel worden betaald. CDA en VVD spreken van een ‘herinrichting van het landelijk gebied’.
Hierover zijn niet eerder afspraken gemaakt met D66 en CU. Uit gelekte berichten uit de formatie zou blijken dat het potje mogelijk nog groter wordt: 20- tot 30 miljard.
ONDERWIJS
• Rijke schooldag
Als het aan VVD en CDA ligt, krijgt in de volgende twee regeerperiodes het onderwijs een make-over. Om kansenongelijkheid te bestrijden sluiten de twee partijen zich aan bij het D66-plan om te werken aan een ‘rijke schooldag’ voor alle 0-18 jarigen: een langere schooldag met aandacht voor huiswerkbegeleiding, sport en cultuur op één locatie.
Dit is een tegemoetkoming aan de wensen van D66.
• Kinderopvang gratis
De kinderopvang krijgt meer aandacht en wordt ‘voor veel mensen gratis’, de kinderopvangtoeslag wordt afgeschaft of hervormd.
Dit is een tegemoetkoming aan de wensen van D66.
• Vrijheid van onderwijs]
VVD en CDA willen vasthouden aan vrijheid van onderwijs zoals verwoord in artikel 23. Dit betekent dat christelijke en ook islamitische scholen toegestaan blijven. Wel moeten er mogelijkheden komen om scholen aan te pakken die integratie tegengaan of de democratie ondermijnen.
Ook in het formatiedocument van de VVD en D66 is deze afspraak gemaakt. CU is ook voor.
ARBEIDSMARKT
• Verzekering voor zzp’ers
VVD en CDA willen voor zelfstandigen een verplichte basisverzekering voor arbeidsongeschiktheid.
Ook in het formatiedocument van de VVD en D66 is deze afspraak gemaakt. Ook CU is voor.
• Minder belasting op werk
De lasten op arbeid gaan omlaag in de inkomstenbelasting en werkgeversbelasting. Hierdoor wordt het voor werkgevers aantrekkelijker om mensen in vaste dienst te te nemen en houden werkenden aan het eind van de maand meer geld over. Deze maatregelen zijn concreter dan wat VVD deze zomer overeenkwam met D66. Toen schreven Rutte en Kaag dat er ‘lastenverlichting gericht op werkenden’ komt. En: ‘Voor middengroepen gaat werken echt meer lonen’.
Dit is concreter dan werd afgesproken in het formatiedocument van de VVD en D66. Ook CU is voor.
• Minimumloon omhoog
Het minimumloon stijgt zodat het loont om vanuit een uitkering aan het werk te gaan.
Ook in het formatiedocument van de VVD en D66 is deze afspraak gemaakt. Ook CU is voor.
• Minister voor Europese Zaken
CDA en VVD staan open voor een speciale bewindspersoon voor Europese Zaken, een beleidsterrein dat de volle aandacht heeft van D66. CU heeft zich hier nog niet over uitgesproken.
• Studiebeurs
Het CDA wil het studieleenstelsel afschaffen en de basisbeurs terug, maar heeft de VVD nog niet meegekregen. Er staat niets over in het formatiestuk van VVD en CDA. D66 en CU staan hier aan de kant van het CDA.
• Medisch-ethische kwesties
Net als in het VVD/D66-stuk van afgelopen zomer gaan ook VVD en CDA geheel voorbij aan de medisch-ethische kwesties. Dit is duidelijk een strijd die ze overlaten aan D66 en ChristenUnie.