http://www.volkskrant.nl/binnenland/art ... _vaderlandAlles voor het vaderland
Van onze verslaggevers Janny Groen en Annieke Kranenberg
gepubliceerd op 05 oktober 2008
AMSTERDAM - ‘Ben jij benaderd?’ Het is waarschijnlijk de prangendste vraag die succesvolle Marokkaanse Nederlanders elkaar de afgelopen weken tijdens de ramadan stelden.
De vastenmaand staat in het teken van spirituele bezinning en saamhorigheid. Maar dit jaar werd tijdens de iftar, de maaltijd na zonsondergang, heftig gediscussieerd over de lange arm van de Marokkaanse staat. Er werden anekdotes verteld over de verleidingskunsten van Rabat en grimmige verhalen over het schrikbewind. En plotseling werd anders naar elkaar gekeken: wie is er te vertrouwen?
Politiebrigadier
De aanleiding was het ontslag van de Rotterdamse politiebrigadier Ré L. Hij zou gespioneerd hebben voor de Marokkaanse geheime dienst. Net als Mohamed Zyad, die als vrijwilliger achter de balie in een Haags politiebureau werkte. Zyad, die een mensenrechtenorganisatie heeft opgericht, ontkende dinsdag in de Volkskrant dat hij een spion was. Ré L., die hij goed kent, zou dat evenmin zijn.
Over beide mannen stuurde de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) een ambtsbericht naar de politiekorpsen. De inhoud hiervan is onbekend. Wat zich daadwerkelijk heeft afgespeeld in deze ‘spionagezaak’, moet nog blijken. De rijksrecherche doet hier onderzoek naar.
Dat neemt niet weg dat – los van deze affaire – dit soort praktijken voorkomen. Marokko probeert al jaren grip te houden op haar onderdanen in het buitenland, die zij Marocains Résidents à l’Etranger (MRE) noemt. Goedschiks dan wel kwaadschiks.
Spionage
Dat Marokko in de Nederlandse achtertuin graaft, is niet uniek. Vele landen speuren stiekem over de grens. Op allerlei terreinen wordt informatie gezocht: economisch, technisch-wetenschappelijk, militair en politiek.
Sinds het einde van de Koude Oorlog – en het wegvallen van de twee machtsblokken (Verenigde Staten en Sovjet-Unie) – is de inlichtingenwereld diffuser geworden en zijn de allianties minder logisch. Diensten werken samen op specifieke onderdelen. Na 11 september 2001 bundelen ‘betamelijke’ inlichtingendiensten in het kader van de terrorismebestrijding de krachten met zusterdiensten die de mensenrechten minder serieus nemen. Zo wisselt ook de Nederlandse dienst informatie uit met die van Marokko.
Het is niet duidelijk hoe intensief die relatie is, maar de Volkskrant kent voorbeelden van familieleden in Marokko die daar aan de tand zijn gevoeld over hun geradicaliseerde neven en nichten in Nederland. Mogelijk verzamelt de Marokkaanse geheime dienst zulke informatie op eigen houtje.
Zelden veroordeeld
Hoe vaak buitenlandse spionnen in Nederland worden betrapt, is onbekend. Maar in elk geval wordt een gesnapte spion maar zelden veroordeeld. Dat overkwam wel de Pakistaanse atoomgeleerde Abdul Qadeer Khan die spioneerde bij de uraniumopwerkingsfabriek in Almelo in de jaren zeventig. Khan kreeg vier jaar cel, maar werd in 1985 in hoger beroep vrijgesproken wegens vormfouten. Meestal worden er diplomatieke maatregelen genomen. Zo trok Marokko na het ontslag van de brigadier twee diplomaten terug als geste van goede wil. De landen hebben er geen belang bij de samenwerking op te schorten.
Spionage draait niet alleen om staatsgevaarlijke informatie. Het kan ook gaan om inlichtingen die niet verboden zijn, zoals gegevens uit de Kamer van Koophandel. Dergelijke informatie kan evenwel worden gebruikt om burgers onder druk te zetten en in hun vrijheid te belemmeren.
Migrantengemeenschappen zijn extra kwetsbaar. Al jaren bericht de AIVD over ‘beheers- en beïnvloedingsnetwerken’ die de integratie van voormalige landgenoten proberen tegen te gaan en druk uitoefenen om te spioneren.
Mantelorganisatie
Tot begin jaren negentig – onder koning Hassan II – diende een mantelorganisatie als Amicales als de lange arm van Rabat. Leden werden geworven met snoepreisjes naar Marokko en kregen daar stukjes land. Op papier was Amicales een vereniging voor het culturele en sociale welzijn van Marokkanen in Nederland. Maar de gemeenschap wist beter. De organisatie moest onderdanen in het gareel houden en schuwde intimidaties niet. Ook migranten uit Nederland werden in Marokko opgepakt en gemarteld.
De wurggreep van Rabat is inmiddels verzacht. Nu worden met name goed geïntegreerde, geslaagde Marokkanen van de tweede en derde generatie geronseld. In plaats van meteen de ijzeren arm te hanteren, wordt in eerste instantie het pluche aangeboden.
Doelwit
Rabat heeft altijd veel aandacht voor Nederland gehad, omdat zich hier een kritische en activistische Riffijnse gemeenschap bevindt (zo’n driekwart van de circa 350 duizend Marokkanen in Nederland zijn Berbers uit het Noord-Marokkaanse Rifgebergte). De Berbers hebben een ingebouwd wantrouwen tegen het centrale gezag. Decennialang werden zij door het regime onderdrukt. Hun taal en cultuur – in strijd met de nationale Arabische eenheidsideologie – werden als achterlijk bestempeld.
Inmiddels mogen de Berbers hun taal en cultuur uitdragen, maar Rabat heeft nog steeds grote argwaan. Het regime is bevreesd dat er vanuit het buitenland plannen worden gesmeed voor de autonomie van de Rif.
Marokko doet er verder alles aan om de onderdanen financieel, cultureel en politiek te binden. Het integratieproces wordt ‘bewust gefrustreerd’, opdat Marokkanen in de diaspora geld blijven overmaken. Rabat ziet de MRE’s als een belangrijk exportproduct. In 2006 brachten zij 4,4 miljard euro naar Marokko, maar sommigen schatten dat het werkelijke bedrag (inclusief het illegale circuit) vele malen hoger ligt.
Informantennetwerk
Sinds de aanslagen in Casablanca in mei 2003 houdt Rabat processen van radicalisering in het buitenland extra scherp in het oog. Marokko heeft niet alleen te kampen met radicalisering in eigen land, maar ook met de export van extremisme vanuit Europa. De AIVD heeft geconstateerd dat de Marokkaanse geheime dienst een informantennetwerk probeert op te bouwen in Nederland en zich toegang probeert te verschaffen tot besloten gegevensbestanden.
Ook probeert Marokko haar islam in Nederland te verspreiden als buffer tegen het fundamentalisme. In dat kader heeft het ministerie van Islamitische Zaken dit jaar tijdens de ramadan tientallen predikers naar Europa gestuurd. Maar orthodoxe, noch gematigde moslims zitten te wachten op de Marokkaanse staatsgodsdienst waarbij de koning als ‘commandant der gelovigen’ wordt gezien.
Verleiding
In inlichtingenkringen mogen ze het grapje graag maken: spionnen beoefenen het op een na oudste beroep ter wereld. En voor een deel gebruiken ze dezelfde technieken als prostituees: mensen verleiden en overtuigen dingen te doen die ze in eerste instantie misschien niet zouden willen doen.
Informanten of spionnen werven is maatwerk. Eerst wordt het doelwit bepaald, dan de persoon die informatie kan leveren. Voorts wordt gezocht naar iemands zwakke plek. Ligt hij in een echtscheiding? Voelt hij zich ondergewaardeerd door zijn werkgever?
IJdelheid is een enorme valkuil. In een brochure waarschuwt de AIVD alert te zijn op ‘uitnodigingen verzonden aan een medewerker door de ambassade van het herkomstland, bijvoorbeeld om het land te bezoeken of een decoratie in ontvangst te nemen’.
Geslaagde Marokkaanse Nederlanders die wel eens zijn ingegaan op een invitatie voor het jaarlijkse Feest van de Troonbestijging op 30 juli, verhalen over de pracht en praal. ‘Je wordt in de watten gelegd en met alle egards behandeld. Maar vroeg of laat komt de vraag of je het imago van Marokko wilt verbeteren.’ Dat kan onschuldig zijn én blijven. Maar het kan ook uitgroeien tot spionage.
Subtiel
Soms is de spion – vaak in de hoedanigheid van diplomaat, student of zakenman – zo subtiel dat de informant niet eens door heeft dat hij wat verkeerds doet. Er kan ook rechtstreeks een beroep worden gedaan op een ideologisch, etnisch of religieus motief. Of het gaat simpelweg om de eer en het geld. ‘Als je een foto kunt laten zien van jezelf op een feestje van de Koning, gaan alle deuren in Marokko voor je open.’
Wanneer het ‘subtiele vlei- en trekwerk’ niet aanslaat, wordt zwaarder geschut ingezet. Iemand kan chantabel zijn omdat hij een buitenechtelijke relatie heeft of een jeugdzonde. Familieleden in het herkomstland kunnen worden geïntimideerd.
Angst en onwetendheid
Angst en onwetendheid zorgen ervoor dat maar weinig Marokkaanse Nederlanders hardop protesteren tegen de lange arm. De eerste generatie werd hardhandig geconfronteerd met het schrikbewind van Hassan II, die van de migranten eiste dat zij zich afzijdig hielden van politieke partijen en vakbonden. Die angst is nogal eens van de eerste- op de tweede generatie overgebracht. ‘Ik herinner me dat ik als kind merkte hoe bang mijn vader was als we onderweg waren naar Marokko’, vertelt een jonge, succesvolle Marokkaan. Toen hij onlangs in Marokko een demonstratie wilde filmen, werd hij gedwongen de beelden te wissen. ‘Dan voel je weer die druk, die intimidatie. De angst is niet weg.’
In de jaren negentig besefte Marokko dat het zaaien van angst op de lange termijn contraproductief is. Andere tactieken werden ingezet. Er werden internaten en zomerkampen opgericht voor migrantenkinderen. Zo probeert Rabat in te spelen op de zorgen van Marokkaanse ouders dat hun kroost opgroeit in een niet-religieuze omgeving. Er zijn stichtingen (Hassan II en Mohammed V) die zich speciaal met de MRE’s bezighouden, er is een minister en een Hoge Raad voor de Marokkanen in het buitenland. In de zomerperiode worden gestrande reizigers in Frankrijk en Spanje opgevangen met hulpposten. Eenmaal in Marokko worden migranten verwelkomd door artiesten.
Migrantenjongeren worden op allerlei manieren verleid in Marokko te investeren. Hoewel veel ouders de terugkeerwens hebben opgegeven, lijken hun kinderen die droom nieuw leven in te willen blazen. Dat komt deels door het gepolariseerde politieke klimaat in Nederland. ‘Veel generatiegenoten ervaren Nederland als vijandig’, zegt een jonge politicus. Maar in Marokko komen ze, zo lijkt het, in een warm bad.
Een deel van de tweede generatie is daar gevoelig voor, constateert een activistische voorhoede. De tactiek mag dan minder grimmig zijn, het doel is niet veranderd. Nog steeds maakt Rabat jacht op de migranteneuro’s. Overigens is er wel begrip voor de ‘naïviteit’ van sommige jongeren. ‘Hun referentiekader is Nederland. Ze kennen Marokko alleen van vakantie.’
Bewustwording
De gemiddelde Nederlander is niet spionage-proof. Die denkt bij spionnen aan 007, de KGB en Al Qaida. De AIVD werkt aan een grotere bewustwording in kwetsbare sectoren, zoals de politie. De dienst vindt dat de samenleving als geheel meer op haar qui-vive zou moeten zijn.
Een aantal Marokkaanse zelforganisaties vindt eveneens dat de bewustwording in de achterban op gang moet komen. ‘Jongeren moeten beseffen dat de ontwikkeling van Marokko niet in Rabat begint, maar bij de burgers, bij het versterken van de civil society’, zegt een activist van het eerste uur. ‘Als je je eenmaal in het web van Rabat begeeft, wordt je meegezogen. Hoe integer je ook bent, je raakt gecorrumpeerd.’
Succesvolle jongeren moeten beseffen dat Rabat hun carrière in Nederland kan belemmeren. Want wie zich laat inkapselen, kan volgens de AIVD een integriteitsrisico vormen. De waarschuwing komt niet voort uit rancune jegens Marokko, benadrukt de kritische voorhoede. ‘Maar richt je eerst op het Nederlandse burgerschap. Dan kun je Marokko daarna altijd nog steunen.’
Timing
Hoewel door de Rotterdamse spionagezaak de machinaties van de lange arm in beeld komen, is niet iedereen gelukkig met deze onthulling. De timing had niet slechter gekund. De kwestie is vervlochten geraakt met de problematiek van de Marokkaanse reljongeren. ‘Dit is koren op de molen van Wilders’, verzucht een medewerker van een zelforganisatie.
Dat maakt het verdraaid lastig naar buiten te treden en zelfkritisch te zijn. ‘Veel jongeren zullen dit zien als het zoveelste voorbeeld van anti-Marokkanen-gedoe.’ Nu landen ze eerder in de schoot van Rabat, zo vreest hij, dan dat ze er vanaf springen.
Alles voor het vaderland
Alles voor het vaderland
The heart of the wise inclines to the right,
but the heart of the fool to the left.
but the heart of the fool to the left.
Als je 1939 in Volk en Vaderland zou lezen: "De Militaire Inlichtingen Dienst moet niet zo hard op NSBers jagen, omdat dit stigmatiserend werkt. Laat die NSBers nou in vrede spioneren, anders gaan ze vrijwillig voor de Abwehr werken". Dat zou dat niet vreemd in Volk en Vaderland zijn. Eerder te verwachten.‘Veel jongeren zullen dit zien als het zoveelste voorbeeld van anti-Marokkanen-gedoe.’ Nu landen ze eerder in de schoot van Rabat, zo vreest hij, dan dat ze er vanaf springen.
Wel als je het in de (Roomsch Katholieke!) Volkskrant van 1939 zou lezen. Vandaag de dag is het normaal. Hoe een land kan afglijden...
De Quislings en Musserts van toen zijn de journalisten en regenten van vandaag.
Het zal wel niet zo bedoeld zijn, maar dit komt over als..."Zorg eerst dat je een goede baan hebt, goed geïntegreerd in een bedrijf of als het kan in een politieke partij, en daarna kan je nog beter je land ( lees Marokko) helpen door zo nu en dan iets in de oren van de vriendjes van de geheime dienst te fluisteren, plus dat je ook dan meer inspraak in het bedrijf of regering hebt, en ook daar kan infiltreren.Maar richt je eerst op het Nederlandse burgerschap. Dan kun je Marokko daarna altijd nog steunen.’
Win win situatie.
The heart of the wise inclines to the right,
but the heart of the fool to the left.
but the heart of the fool to the left.
Waar hebben we ons druk over gemaakt. Alles is weer goed.
Niks geen spionage meer, want Nederland gaat samenwerken met Marokko.
Marokko krijgt een voet tussen de deur bij onze binnenlandse aangelegenheden, en binnen niet al te lange tijd kan Marokko straks ook lid van de EU worden.
Niks geen spionage meer, want Nederland gaat samenwerken met Marokko.
Marokko krijgt een voet tussen de deur bij onze binnenlandse aangelegenheden, en binnen niet al te lange tijd kan Marokko straks ook lid van de EU worden.
http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Laats ... tid=210877Impuls voor samenwerking met Marokko
vrijdag 7 november 2008
(Novum) - Nederland gaat nauwer samenwerken met Marokko. Dat heeft het kabinet vrijdag besloten. Het gaat om samenwerking op het gebied van onder meer economie, terrorismebestrijding, immigratie en onderwijs.
De ministers van Buitenlandse Zaken van Nederland en Marokko gaan geregeld met elkaar praten. Ook gaat het kabinet onderlinge contacten aanmoedigen tussen journalisten, wetenschappers en bedrijven in beide landen. Verder moet er meer samenwerking komen bij de bestrijding van illegale immigratie, drugshandel en terrorisme.
In september kwam het nog tot een diplomatiek incident tussen Nederland en Marokko, nadat bekend werd dat een Rotterdamse politieagent werd verdacht van spionage voor Marokko. Na protest van Nederland riep Marokko twee diplomaten terug. Ook heeft de Tweede Kamer er grote bezwaren tegen dat de Marokkaanse staat blijft proberen greep te houden op Marokkanen in Nederland.
Minister van Buitenlandse Zaken Maxime Verhagen (CDA) brengt eind deze maand een bezoek aan Marokko
The heart of the wise inclines to the right,
but the heart of the fool to the left.
but the heart of the fool to the left.