België heeft al 8 jaar boerkaverbod: 'Ziet ze nergens meer’\
Nederland maakt zich op voor een boerkaverbod, België kent dat al acht jaar. De meningen over het Belgische verbod lopen uiteen. Sommigen vinden het overdreven, anderen zien het als een enorm succes. ,,Je ziet nergens een boerka meer.”
Het lijkt wel alsof de Belgen plotseling worden wakker geschud. Boerkaverbod? Ach, da’s waar ook. Werkt het? Geen idee. Zijn er cijfers over? Niet dat we weten. Ziet u wel eens een vrouw met een boerka? Nee, niet echt. Zag u vroeger wel eens een vrouw met een boerka? Nee, ik geloof het niet. Wat moet je doen als je iemand met een boerka tegenkomt? Eh, niks. Toch?
Toch was het voor de Belgen ooit een uitgemaakte zaak. In 2011 stemde het parlement bijna unaniem (met één tegenstem) voor een ‘verbod op gezichtsbedekkende kleding’. Het betrof een voorstel van de liberale MR, en het kreeg steun van alle partijen, van links tot rechts. Ze wisten het zeker: die boerka, die willen we niet in ons land. Want ook al gaat het officieel niet alleen om boerka’s, maar ook om helmen, bivakmutsen en andere ‘vermommingen’, iedereen wist wat er met de wet werd beoogd.
Geen cijfers
Stefaan Van Hecke is parlementslid voor Groen en staat nog steeds vierkant achter het verbod. ,,Ik zie in de media geen incidenten, dus het lijkt erop dat de wet wordt nageleefd.” Maar dat is wel heel vaag. Heeft hij geen cijfers? ,,Eh nee, dat is een beetje een probleem in België. Goede statistieken zijn er niet. Maar ik heb echt de indruk dat het aantal boerka’s is afgenomen. Het waren er natuurlijk al niet veel, maar de hardnekkige personen zijn ermee opgehouden.”
Bij de gemeente Antwerpen worstelen ze ook met de cijfers. ,,Het effect van de wet is moeilijk meetbaar”, zegt woordvoerder Michaël Lescroart. ,,Er zijn nooit erg veel boerka’s geweest, hè. De schattingen lagen destijds tussen de dertig en de driehonderd in heel België. Ja, natuurlijk was het symboolpolitiek. Er werden toen termen gebruikt als ‘sociale doodskisten’. Maar wij denken wel dat de wet preventief heeft gewerkt. Als je nu door Antwerpen loopt, zal het niet gemakkelijk zijn om een boerka tegen te komen.”
Er wordt niet actief gecontroleerd in Antwerpen. ,,We hebben geen boerkajagers of boerkapatrouilles of zo”, zegt Lescroart. ,,Er zijn heel weinig bekeuringen uitgedeeld. En die zijn ook nog eens niet gespecificeerd. Dus het is moeilijk om uit de cijfers af te leiden of het ging om een boerka of een helm of wat dan ook.”
In België bestaat geen plicht iemand die een boerka draagt, aan te geven of daartegen anderszins actie te ondernemen. De Brusselse vervoerder STIB-MIVB, bekend van bus, tram en metro, is er kort over: ,,Bij ons wordt niet opgetreden, wij zijn niet de politie.” Ook in ziekenhuizen worden mensen gewoon geholpen, al komen er nauwelijks of geen vrouwen in hun boerka op het spreekuur. ,,Wij investeren veel in communicatie”, zegt een woordvoerder van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. ,,We werken met tolken en iconografie.”
Ook in de tandartsenpraktijk van Darya Safai is nooit iemand met een boerka binnengestapt. ,,Dat is zeer positief”, zegt Safai, die tevens parlementslid is voor de Nieuw-Vlaamse Alliantie. Zij is blij met de wet. Sterker nog, haar partij pleit ook voor een verbod op de boerkini, het islamitische badpak dat het hele lichaam bedekt. ,,De samenleving moet harmonieus blijven. Onze wetgeving geeft nu duidelijkheid, de mensen weten dat dit niet meer kan. En ik zie het ook als ik de grens over ga, naar Nederland of Engeland. Daar lopen veel meer vrouwen in een boerka dan bij ons.”
Toch is Safai er niet helemaal gerust op. Ze ziet dan wel geen boerka’s meer voorbijkomen, maar wel veel meer vrouwen in lange zwarte gewaden. ,,In bepaalde wijken is de kleur van de straat anders geworden. Het islamisme rukt op. Tegenstanders en zogenaamde feministen zeggen dan dat het gaat om de keuzevrijheid van vrouwen, maar wat ons betreft is en blijft het discriminerend. Het is geen eigen keuze, het wordt opgelegd door de gemeenschap. Wat voor keuze hebben die kleine meisjes nou? Het is onze uitdaging hen te beschermen.”
Het is niet gemakkelijk om uit islamitische kringen een reactie op het boerkaverbod te krijgen. Het Belgisch Islamitisch Centrum blijft de telefoon niet opnemen. Het Executief Moslims België, dat destijds bezwaar maakte tegen de wet, wil de vragen wel aanhoren, maar komt niet met een antwoord. Het Minderhedenplatform meldt dat er vanwege het jaarlijkse verlof niet wordt gecommuniceerd.
Maar ze vinden er natuurlijk wel wat van. Destijds, in 2011, zagen veel moslims het verbod als een pestmaatregel, zegt de Nederlander Jogchum Vrielink. Hij is hoofddocent mensenrechten aan de Brusselse universiteit Saint-Louis. ,,99,9 procent van hen draagt zo’n ding niet. Tijdens het debat erover zijn er ook zeer grove dingen gezegd over de islam in het algemeen.”
Nederland kent een zogenoemd ‘contextueel verbod’. Dat betekent dat het verbod alleen geldt in een bepaalde omgeving, meer specifiek in het onderwijs, de zorg, in overheidsgebouwen en in het openbaar vervoer. Dan is het argument veiligheid mogelijk wél aan te voeren, al is dat niet zeker. Nederland heeft het beter aangepakt, meent de wetenschapper. ,,Er is in ieder geval veel langer over gediscussieerd, en er zijn veel verschillende voorstellen en veranderingen voorbijgekomen. Ook zijn er belangrijke adviezen afgewacht. Dat is goed. Nederland is niet over één nacht ijs gegaan. In België moest het allemaal snel-snel, en onderzoek was ook niet nodig.”
Als Vrielink terugkijkt op acht jaar boerkaverbod, ziet hij dat ‘slechts letterlijk een handvol’ mensen is veroordeeld. ,,Het heeft dus weinig teweeggebracht. Waar het er in 2011 moest en zou komen, zijn de mensen er nu totaal niet meer mee bezig. Er wordt soms zelfs lacherig over gedaan.”