Europa moet zijn identiteit duidelijk maken aan migranten, vindt hoogleraar theologie en islamologie Samir Khalil Samir. Ontken niet langer dat er problemen zijn, betoogt hij in zijn boek.
http://www.trouw.nl/tr/nl/5091/Religie/ ... lims.dhtml
Spoiler! :
Een wereldvreemde kamergeleerde is Samir Khalil Samir niet. Als hij het over integratie heeft, spreekt hij ook vanuit de praktijk. Een dag voor het gesprek had hij nog een Italiaanse moeder aan de telefoon. Haar dochter van 29 had zich tot de islam bekeerd. Vervolgens was ze getrouwd met een 24 jaar oude Egyptenaar. En nu mag ze ineens van hem zonder begeleiding in Italië de straat niet meer op.
Ook economisch en politiek
"Europa moet zijn identiteit duidelijk maken aan migranten", zegt Samir. "Moslims hebben bijvoorbeeld geen idee wat secularisme inhoudt. De islam is behalve een godsdienst ook een economisch systeem, een politiek project. In het Westen is religie een privézaak. Dat is een wereld van verschil.
"Je moet moslimmigranten dat uitleggen voordat ze hier komen. Die Egyptische jongeman bijvoorbeeld komt niet eens uit een onontwikkelde familie. Mijn eerste advies is dat hij Italiaans moet leren, want die taal kent hij nog niet."
De van energie bruisende jezuïtische, van oorsprong Egyptische hoogleraar Samir Khalil Samir is 74, maar die leeftijd belet hem niet om twaalf maanden per jaar te werken. Nou ja, tien maanden vindt hij zelf. Want 's zomers treedt hij twee maanden in Duitsland op als priester, in diverse parochies. Hij draagt daar elke dag de mis op. "Dat zie ik als vakantie", zegt hij laconiek.
Relatie tussen moslims en christenen
Zijn professoraat in Libanon (theologie en islamologie) neemt zes maanden in beslag. Zijn specialisme is de relatie tussen moslims en christenen in de moslimwereld en in Europa. Hij is verbonden aan de Université Saint Joseph in Beiroet en doceert verder nog in Parijs en Rome. Tussendoor schrijft hij boeken.
Onlangs verscheen: 'De islam en het Westen, 111 vragen aan Samir Khalil Samir'. Het boek bevat ongezoutenkritiek op de islam, zonder te vervallen in islamofobe paranoia. De behandelde thema's hebben betrekking op de botsing tussen de islam en de moderniteit, de mogelijkheden en onmogelijkheden van een vergelijk tussen die twee grootheden.
Multiculturalisme
Samir verwerpt het multiculturalisme in Europa, en dat is wel opmerkelijk, want zelf heeft hij juist een interessante multiculturele achtergrond. Hij groeide op tussen de elite van het half koloniale Egypte van voor 1952, die veel Europese leefgewoonten had overgenomen. Bij Samir blijkt dat laatste bijvoorbeeld uit zijn moedertaal, die gek genoeg geen Arabisch is. Die taal kent hij natuurlijk ook, maar dromen en denken doet hij vooral in het Frans.
Samir: "Bij ons thuis spraken we Frans en Arabisch. En we gingen naar een Franse school. Mijn moeder sprak vooral Frans. Ze was Egyptisch, geen Française. Maar Frans was vaak de taal van de Egyptische bourgeoisie en van het koninklijke hof."
Omgekeerde van Europa
Bijna vijftig jaar geleden verliet hij Egypte, maar nog steeds spreekt hij met vervoering over het land zoals hij dat heeft gekend, en waar zich na 1952 radicale gedaanteverwisseling heben plaatsgevonden. De Egyptische samenleving heeft een ontwikkeling doorgemaakt die het omgekeerde liet zien van Europa.
Europa werd door immigratie cultureel diverser. Na de militaire machtsgreep van 1952 voerde het nieuwe bewind een soort socialisme in en werd de oude, multiculturele economische elite vervangen door incompetente en corrupte militairen. Ze kregen sleutelposities in het bestuur en ook in de economie, die ze vakkundig de vernieling in hielpen.
Die oude elite die het veld moest ruimen telde veel Libanezen, Joden, Armeniërs, Grieken en andere Europeanen. Delen van Caïro en Alexandrië hadden een duidelijk Europees karakter. Door de uittocht van de oude elite veranderde dat. De multiculturele leefwereld van Samir, die in zijn ogen weliswaar de nodige gebreken kende maar toch redelijk functioneerde en tolerant was, ging ten onder.
Samir: "Toegegeven, het systeem was gebaseerd op uitbuiting van boeren. Maar zelfs dat was niet alleen maar negatief. De boeren stonden onder gezag van pasja's, maar die beschermden hen ook. Het was een soort familierelatie. Natuurlijk, we hadden een corrupte koning en de Britten maakten de dienst uit maar toch liep het. Na de revolutie zakte de economie in elkaar."
We zijn sinds vorig jaar een Egyptische revolutie verder, maar Samir bedoelt met 'de revolutie' nog de omwenteling van 1952. Die had op den duur ook gevolgen voor de relaties tussen christenen en moslims, Samirs specialisme.
Invloed radicale islam
Het nieuwe, militaire bewind onder leiding van president Nasser was seculier. Toch nam de invloed van de radicale islam gestaag toe, vooral omdat veel Egyptische werknemers naar Saoedi-Arabië trokken. Ze kwamen naar hun land terug met een radicalere islam dan waarmee ze waren vertrokken. Onder Nassers opvolgers, Sadat en Moebarak, zette die ontwikkeling door. De verhoudingen tussen christenen en moslims verslechterden.
Samir zag de uiterlijke symptomen, de hoofddoek, vroeger zeldzaam, werd regel en zelfs gezichtssluiers deden hun intrede in het straatbeeld. Ook het spraakgebruik verhardde.
'Ongelovigen'
Dat geldt zelfs voor de aanduidingen voor christenen. Het neutrale woord voor christenen, misihiyyien verloor terrein op woorden met een negatieve klank, zoals Nasara, en zelfs 'kruisvaarders' of simpelweg 'ongelovigen'.
De revolutie van vorig jaar heeft die trend niet omgebogen. De 'Saoedische wind' waait tot overmaat van ramp niet alleen over Egypte maar ook over de moslimgemeenschappen in Europa. Saoedi-Arabië kent geen godsdienstvrijheid en verbiedt de bouw van kerken op zijn grondgebied. Maar Riad financiert wel de bouw van moskeeën in Europa. Samir noemt dat 'besmet geld'.
Pakt de islam hard aan
Zijn boek bestaat uit een vraag en antwoordspel. Hij pakt de islam hard aan, maar wel eerlijk en geargumenteerd. Een scala van omstreden onderwerpen passeert de revue. Hij rekent af met mooipraterij van apologeten, die bijvoorbeeld beweren dat jihad in de eerste plaats een geestelijke strijd is die elke gelovige tegen zichzelf moet voeren, en pas daarna heilige oorlog.
Boeiend beschrijft hij het geworstel van de moslimwereld met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM), die werd aangenomen in 1948. Ze ziet die verklaring als een product van de Westerse cultuur en van de politieke en economische macht van het Westen.
Ook Samir vindt dat maar ziet geen bezwaar. Hij ziet de mensenrechten als een afspiegeling van de menselijke natuur, schrijft hij in zijn boek, en het feit dat het Westen ze vastlegde in een document maakt dat document nog niet partijdig.
In 1990 stelde de Organisatie van de Islamitische Conferentie (OIC) een eigen mensenrechtenverklaring op.Volgens die verklaring zijn de beginselen van mensenrechten terug te vinden in de sharia. De sharia ontkent, in tegenstelling tot de UVRM), de principiële gelijkheid van mensen en maakt onderscheid tussen moslims en niet-moslims, mannen en vrouwen, vrijen en slaven.
Europa ontkende feiten
Samir blijft in al zijn kritiek op de islam zakelijk, een islamofoob is hij niet. De theorie van de schrijfster Bat Yeor bijvoorbeeld, als zou er een complot zijn tussen de EU en de Arabische wereld om Europa te islamiseren wijst hij af.
Bat Yeor, schuilnaam van een uit Egypte verdreven Joodse schrijfster die sinds lang in Zwitserland woont, groeide op in dezelfde multiculturele leefwereld als Samir, in het Egypte van voor de militaire coup van 1952. Kan die als een voorbeeld dienen voor de samenleving die zich in Europa ontwikkelt, als gevolg van de immigratie?
Samir antwoordt met een beslist 'nee'. Hij is het roerend eens met de Duitse hoogleraar Bassam Tibi. De socioloog Tibi is moslim, hij is van Syrische komaf en hij lanceerde het begrip 'Leitkultur', een 'leidende cultuur', waaraan immigranten zich moeten aanpassen om echt te kunnen integreren.
Samir: "Europa heeft decennia lang gezegd dat er geen problemen waren. Al die tijd heeft het feiten ontkend en niets opgelost. Het moet eindelijk eens beginnen met een goede analyse."
De islam en het Westen, 111 vragen aan Samir Khalil Samir. Lannoo, Tielt.
Ook economisch en politiek
"Europa moet zijn identiteit duidelijk maken aan migranten", zegt Samir. "Moslims hebben bijvoorbeeld geen idee wat secularisme inhoudt. De islam is behalve een godsdienst ook een economisch systeem, een politiek project. In het Westen is religie een privézaak. Dat is een wereld van verschil.
"Je moet moslimmigranten dat uitleggen voordat ze hier komen. Die Egyptische jongeman bijvoorbeeld komt niet eens uit een onontwikkelde familie. Mijn eerste advies is dat hij Italiaans moet leren, want die taal kent hij nog niet."
De van energie bruisende jezuïtische, van oorsprong Egyptische hoogleraar Samir Khalil Samir is 74, maar die leeftijd belet hem niet om twaalf maanden per jaar te werken. Nou ja, tien maanden vindt hij zelf. Want 's zomers treedt hij twee maanden in Duitsland op als priester, in diverse parochies. Hij draagt daar elke dag de mis op. "Dat zie ik als vakantie", zegt hij laconiek.
Relatie tussen moslims en christenen
Zijn professoraat in Libanon (theologie en islamologie) neemt zes maanden in beslag. Zijn specialisme is de relatie tussen moslims en christenen in de moslimwereld en in Europa. Hij is verbonden aan de Université Saint Joseph in Beiroet en doceert verder nog in Parijs en Rome. Tussendoor schrijft hij boeken.
Onlangs verscheen: 'De islam en het Westen, 111 vragen aan Samir Khalil Samir'. Het boek bevat ongezoutenkritiek op de islam, zonder te vervallen in islamofobe paranoia. De behandelde thema's hebben betrekking op de botsing tussen de islam en de moderniteit, de mogelijkheden en onmogelijkheden van een vergelijk tussen die twee grootheden.
Multiculturalisme
Samir verwerpt het multiculturalisme in Europa, en dat is wel opmerkelijk, want zelf heeft hij juist een interessante multiculturele achtergrond. Hij groeide op tussen de elite van het half koloniale Egypte van voor 1952, die veel Europese leefgewoonten had overgenomen. Bij Samir blijkt dat laatste bijvoorbeeld uit zijn moedertaal, die gek genoeg geen Arabisch is. Die taal kent hij natuurlijk ook, maar dromen en denken doet hij vooral in het Frans.
Samir: "Bij ons thuis spraken we Frans en Arabisch. En we gingen naar een Franse school. Mijn moeder sprak vooral Frans. Ze was Egyptisch, geen Française. Maar Frans was vaak de taal van de Egyptische bourgeoisie en van het koninklijke hof."
Omgekeerde van Europa
Bijna vijftig jaar geleden verliet hij Egypte, maar nog steeds spreekt hij met vervoering over het land zoals hij dat heeft gekend, en waar zich na 1952 radicale gedaanteverwisseling heben plaatsgevonden. De Egyptische samenleving heeft een ontwikkeling doorgemaakt die het omgekeerde liet zien van Europa.
Europa werd door immigratie cultureel diverser. Na de militaire machtsgreep van 1952 voerde het nieuwe bewind een soort socialisme in en werd de oude, multiculturele economische elite vervangen door incompetente en corrupte militairen. Ze kregen sleutelposities in het bestuur en ook in de economie, die ze vakkundig de vernieling in hielpen.
Die oude elite die het veld moest ruimen telde veel Libanezen, Joden, Armeniërs, Grieken en andere Europeanen. Delen van Caïro en Alexandrië hadden een duidelijk Europees karakter. Door de uittocht van de oude elite veranderde dat. De multiculturele leefwereld van Samir, die in zijn ogen weliswaar de nodige gebreken kende maar toch redelijk functioneerde en tolerant was, ging ten onder.
Samir: "Toegegeven, het systeem was gebaseerd op uitbuiting van boeren. Maar zelfs dat was niet alleen maar negatief. De boeren stonden onder gezag van pasja's, maar die beschermden hen ook. Het was een soort familierelatie. Natuurlijk, we hadden een corrupte koning en de Britten maakten de dienst uit maar toch liep het. Na de revolutie zakte de economie in elkaar."
We zijn sinds vorig jaar een Egyptische revolutie verder, maar Samir bedoelt met 'de revolutie' nog de omwenteling van 1952. Die had op den duur ook gevolgen voor de relaties tussen christenen en moslims, Samirs specialisme.
Invloed radicale islam
Het nieuwe, militaire bewind onder leiding van president Nasser was seculier. Toch nam de invloed van de radicale islam gestaag toe, vooral omdat veel Egyptische werknemers naar Saoedi-Arabië trokken. Ze kwamen naar hun land terug met een radicalere islam dan waarmee ze waren vertrokken. Onder Nassers opvolgers, Sadat en Moebarak, zette die ontwikkeling door. De verhoudingen tussen christenen en moslims verslechterden.
Samir zag de uiterlijke symptomen, de hoofddoek, vroeger zeldzaam, werd regel en zelfs gezichtssluiers deden hun intrede in het straatbeeld. Ook het spraakgebruik verhardde.
'Ongelovigen'
Dat geldt zelfs voor de aanduidingen voor christenen. Het neutrale woord voor christenen, misihiyyien verloor terrein op woorden met een negatieve klank, zoals Nasara, en zelfs 'kruisvaarders' of simpelweg 'ongelovigen'.
De revolutie van vorig jaar heeft die trend niet omgebogen. De 'Saoedische wind' waait tot overmaat van ramp niet alleen over Egypte maar ook over de moslimgemeenschappen in Europa. Saoedi-Arabië kent geen godsdienstvrijheid en verbiedt de bouw van kerken op zijn grondgebied. Maar Riad financiert wel de bouw van moskeeën in Europa. Samir noemt dat 'besmet geld'.
Pakt de islam hard aan
Zijn boek bestaat uit een vraag en antwoordspel. Hij pakt de islam hard aan, maar wel eerlijk en geargumenteerd. Een scala van omstreden onderwerpen passeert de revue. Hij rekent af met mooipraterij van apologeten, die bijvoorbeeld beweren dat jihad in de eerste plaats een geestelijke strijd is die elke gelovige tegen zichzelf moet voeren, en pas daarna heilige oorlog.
Boeiend beschrijft hij het geworstel van de moslimwereld met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM), die werd aangenomen in 1948. Ze ziet die verklaring als een product van de Westerse cultuur en van de politieke en economische macht van het Westen.
Ook Samir vindt dat maar ziet geen bezwaar. Hij ziet de mensenrechten als een afspiegeling van de menselijke natuur, schrijft hij in zijn boek, en het feit dat het Westen ze vastlegde in een document maakt dat document nog niet partijdig.
In 1990 stelde de Organisatie van de Islamitische Conferentie (OIC) een eigen mensenrechtenverklaring op.Volgens die verklaring zijn de beginselen van mensenrechten terug te vinden in de sharia. De sharia ontkent, in tegenstelling tot de UVRM), de principiële gelijkheid van mensen en maakt onderscheid tussen moslims en niet-moslims, mannen en vrouwen, vrijen en slaven.
Europa ontkende feiten
Samir blijft in al zijn kritiek op de islam zakelijk, een islamofoob is hij niet. De theorie van de schrijfster Bat Yeor bijvoorbeeld, als zou er een complot zijn tussen de EU en de Arabische wereld om Europa te islamiseren wijst hij af.
Bat Yeor, schuilnaam van een uit Egypte verdreven Joodse schrijfster die sinds lang in Zwitserland woont, groeide op in dezelfde multiculturele leefwereld als Samir, in het Egypte van voor de militaire coup van 1952. Kan die als een voorbeeld dienen voor de samenleving die zich in Europa ontwikkelt, als gevolg van de immigratie?
Samir antwoordt met een beslist 'nee'. Hij is het roerend eens met de Duitse hoogleraar Bassam Tibi. De socioloog Tibi is moslim, hij is van Syrische komaf en hij lanceerde het begrip 'Leitkultur', een 'leidende cultuur', waaraan immigranten zich moeten aanpassen om echt te kunnen integreren.
Samir: "Europa heeft decennia lang gezegd dat er geen problemen waren. Al die tijd heeft het feiten ontkend en niets opgelost. Het moet eindelijk eens beginnen met een goede analyse."
De islam en het Westen, 111 vragen aan Samir Khalil Samir. Lannoo, Tielt.
