M.Houellebecq : Soumission
Geplaatst: za apr 25, 2015 11:34 am
SOUMISSION :
De nieuwe roman van de controversiële schrijver Michel Houellebecq, Soumission (‘onderwerping’), verscheen op zeven januari. De verhaallijn was al eerder bekend: een moslimpartij wint in 2022 de Franse presidentsverkiezingen, waarna de nieuwe charismatische president, Mohammed Ben Abbes, het land verandert in een moslimstaat. En dan wordt, op exact dezelfde dag waarop de roman verschijnt, de redactie van Charlie Hebdo uitgemoord door moslimterroristen. Dat maakt van Soumission meteen een visionaire klassieker.
François is een 44-jarige docent aan de Sorbonne. Hij is gespecialiseerd in het werk van de decadente schrijver Joris-Karl Huysmans. De man heeft wisselende relaties met zijn studentes, maar is fundamenteel eenzaam, triest, melancholisch. Hij is nergens echt in geïnteresseerd, ook niet in politiek of godsdienst. Hij vindt niets leuk en is compleet apathisch. Hij verneemt het overlijden van zijn moeder via de post en toont geen enkel inlevingsvermogen. Als ook zijn vader sterft, is hij enkel geïnteresseerd in diens nalatenschap. Wanneer de politieke situatie te heet wordt, vertrekt zijn laatste vriendin naar Tel Aviv. Er rest hem niks anders dan diepvriesmaaltijden op te warmen, zich af te trekken voor YouPorn of, indien het eens wat geld mag kosten, zich te amuseren met enkele prostituees. Een personage dus zoals er wel meer rondlopen in het werk van de Franse auteur.
Dit monotone en intrieste leven speelt zich af tegen de achtergrond van een immense politieke aardverschuiving. François Hollande is aan het einde van zijn tweede ambtstermijn en dus zijn er nieuwe presidentsverkiezingen. De nieuwe moslimpartij wint en probeert van Frankrijk een land te maken dat voldoet aan hun religieuze eisen. Hun ultieme doel is de wereldheerschappij. Professoren die aan de universiteit willen verbonden blijven, moeten zich bekeren tot de islam. Dankzij geld uit Saoedi-Arabië verdient iedereen plots het drievoudige. Net zoals Joris-Karl Huysmans zich aan het einde van zijn leven bekeert tot het christendom, bekeert François zich tot de islam. Hij heeft op zich niet veel keuze, maar het is ook mooi meegenomen dat Frankrijk polygaam is geworden en hij dus plots recht heeft op drie vrouwen.
De Fraternité Musulmane is enkel aan de macht kunnen komen door de onverschilligheid van de burgers en het opportunisme van de politici. De liberalen en de socialisten moeten kiezen tussen de pest en de cholera, tussen de moslimpartij en het Front National. Ze kiezen voor de moslims omdat zij pro-Europees zijn (aan het einde van het boek zal die Europese identiteit worden uitgebreid: Mohamed Ben Abbes voert gesprekken met Egypte, Libanon en Syrië om het nieuwe eengemaakte Europa van de moslims te vormen). De linkse partijen, de media en de intellectuelen worden echter genoemd als de grote schuldigen omdat ze blind zijn gebleven voor de problemen van de multiculturele samenleving. Tijdens de periode voorafgaand aan de verkiezingen zijn er overal relletjes, maar de media berichten er niet over.
Zoals steeds in het oeuvre van Houellebecq draait alles fundamenteel rond de zogenaamde teloorgang van de Westerse moraal, zoals steeds meer wordt gepredikt door doemdenkers. De generatie van mei ’68 krijgt een veeg uit de pan – niet ongebruikelijk bij Houellebecq. In Soumission wordt gesteld dat noch het atheïsme noch het christendom de morele leegte van het Avondland kan vullen, maar dat enkel de islam dat kan. Het humanisme, het atheïsme en de Verlichting zijn hoogmoedig en arrogant. Ze zijn al lang ongeloofwaardig geworden omdat ze de atomisering van het individu hebben bevorderd. In die zin is Soumission een logische voortzetting van Houellebecqs ideeën over onze samenleving, zoals die al in zijn vorige romans werden ontwikkeld.
Het mag ook duidelijk zijn dat er geen enkele nuance zit in de karikaturale weergave van de islam in Soumission. Bovendien is het boek totaal ongeloofwaardig – dit geeft Houellebecq ook zelf toe in interviews. Zo zou, na Frankrijk, België het tweede land zijn dat een moslimregering krijgt. De Vlaams-nationalisten zijn niet in staat overeenstemming te vinden met de Waalse nationalisten, maar de Vlaamse moslims en de Waalse moslims hebben geen enkel probleem om een gezamenlijk regeringsproject te vormen rond de islam.
Is deze roman islamofoob? Sommige Franse commentatoren vinden van wel. Houellebecq zou ook het Front National een duwtje in de rug geven. De auteur zelf is duidelijk: Soumission is geen islamofobe roman, maar indien iemand wél een islamofobe roman zou willen schrijven, dan zou dat ook gewoon moeten kunnen. Vrijheid van meningsuiting. Bovendien heeft, nog steeds volgens de auteur, nooit iemand zijn politieke overtuiging veranderd door het lezen van een boek. Het is ook bekend dat Houellebecq zich in het verleden negatief heeft uitgelaten ten opzichte van de islam. Ongetwijfeld zullen er mensen zijn die zich opnieuw aangevallen voelen wanneer Houellebecq, om maar een voorbeeld te geven, een van zijn personages een vergelijking laat maken tussen de onderwerping aan God in de islam en de sadomasochistische onderwerping van de vrouw aan de man in een roman als Histoire d’O. Maar evengoed zullen er mensen zijn die zich storen aan de vele vrouwonvriendelijke opmerkingen die, zoals steeds in de romans van Houellebecq, pertinent aanwezig zijn.
Dit alles doet ons vergeten dat Houellebecq een roman heeft geschreven en dat die ook als roman moet worden beoordeeld – al zal niemand het boek nog kunnen lezen zonder aan de aanslagen op de journalisten van Charlie Hebdo te denken. Op de dag van de aanslag stond nota bene een karikatuur van Houellebecq op de cover van het tijdschrift. Maar zou niet het belangrijkste moeten zijn dat Houellebecq een mooie roman heeft toegevoegd aan zijn oeuvre? De vele beschouwende delen zijn soms een beetje vermoeiend. En zowel Elementaire deeltjes als Platform zijn beter uitgewerkt. Maar ook Soumission schittert door het gebruik van ironie, overdrijving en karikatuur. Het is een roman waarvan de taal eenvoudig is en de humor droog, waardoor het opnieuw simpelweg leuk is om Houellebecq te lezen.
Recensie door Kris Velter
Deze recensie verscheen eerst in De Geus.
Michel Houellebecq, Soumission. Flammarion, 2015, 300p.
Links
mailto:[email protected]
http://www.liberales.be/boeken/soumission
De nieuwe roman van de controversiële schrijver Michel Houellebecq, Soumission (‘onderwerping’), verscheen op zeven januari. De verhaallijn was al eerder bekend: een moslimpartij wint in 2022 de Franse presidentsverkiezingen, waarna de nieuwe charismatische president, Mohammed Ben Abbes, het land verandert in een moslimstaat. En dan wordt, op exact dezelfde dag waarop de roman verschijnt, de redactie van Charlie Hebdo uitgemoord door moslimterroristen. Dat maakt van Soumission meteen een visionaire klassieker.
François is een 44-jarige docent aan de Sorbonne. Hij is gespecialiseerd in het werk van de decadente schrijver Joris-Karl Huysmans. De man heeft wisselende relaties met zijn studentes, maar is fundamenteel eenzaam, triest, melancholisch. Hij is nergens echt in geïnteresseerd, ook niet in politiek of godsdienst. Hij vindt niets leuk en is compleet apathisch. Hij verneemt het overlijden van zijn moeder via de post en toont geen enkel inlevingsvermogen. Als ook zijn vader sterft, is hij enkel geïnteresseerd in diens nalatenschap. Wanneer de politieke situatie te heet wordt, vertrekt zijn laatste vriendin naar Tel Aviv. Er rest hem niks anders dan diepvriesmaaltijden op te warmen, zich af te trekken voor YouPorn of, indien het eens wat geld mag kosten, zich te amuseren met enkele prostituees. Een personage dus zoals er wel meer rondlopen in het werk van de Franse auteur.
Dit monotone en intrieste leven speelt zich af tegen de achtergrond van een immense politieke aardverschuiving. François Hollande is aan het einde van zijn tweede ambtstermijn en dus zijn er nieuwe presidentsverkiezingen. De nieuwe moslimpartij wint en probeert van Frankrijk een land te maken dat voldoet aan hun religieuze eisen. Hun ultieme doel is de wereldheerschappij. Professoren die aan de universiteit willen verbonden blijven, moeten zich bekeren tot de islam. Dankzij geld uit Saoedi-Arabië verdient iedereen plots het drievoudige. Net zoals Joris-Karl Huysmans zich aan het einde van zijn leven bekeert tot het christendom, bekeert François zich tot de islam. Hij heeft op zich niet veel keuze, maar het is ook mooi meegenomen dat Frankrijk polygaam is geworden en hij dus plots recht heeft op drie vrouwen.
De Fraternité Musulmane is enkel aan de macht kunnen komen door de onverschilligheid van de burgers en het opportunisme van de politici. De liberalen en de socialisten moeten kiezen tussen de pest en de cholera, tussen de moslimpartij en het Front National. Ze kiezen voor de moslims omdat zij pro-Europees zijn (aan het einde van het boek zal die Europese identiteit worden uitgebreid: Mohamed Ben Abbes voert gesprekken met Egypte, Libanon en Syrië om het nieuwe eengemaakte Europa van de moslims te vormen). De linkse partijen, de media en de intellectuelen worden echter genoemd als de grote schuldigen omdat ze blind zijn gebleven voor de problemen van de multiculturele samenleving. Tijdens de periode voorafgaand aan de verkiezingen zijn er overal relletjes, maar de media berichten er niet over.
Zoals steeds in het oeuvre van Houellebecq draait alles fundamenteel rond de zogenaamde teloorgang van de Westerse moraal, zoals steeds meer wordt gepredikt door doemdenkers. De generatie van mei ’68 krijgt een veeg uit de pan – niet ongebruikelijk bij Houellebecq. In Soumission wordt gesteld dat noch het atheïsme noch het christendom de morele leegte van het Avondland kan vullen, maar dat enkel de islam dat kan. Het humanisme, het atheïsme en de Verlichting zijn hoogmoedig en arrogant. Ze zijn al lang ongeloofwaardig geworden omdat ze de atomisering van het individu hebben bevorderd. In die zin is Soumission een logische voortzetting van Houellebecqs ideeën over onze samenleving, zoals die al in zijn vorige romans werden ontwikkeld.
Het mag ook duidelijk zijn dat er geen enkele nuance zit in de karikaturale weergave van de islam in Soumission. Bovendien is het boek totaal ongeloofwaardig – dit geeft Houellebecq ook zelf toe in interviews. Zo zou, na Frankrijk, België het tweede land zijn dat een moslimregering krijgt. De Vlaams-nationalisten zijn niet in staat overeenstemming te vinden met de Waalse nationalisten, maar de Vlaamse moslims en de Waalse moslims hebben geen enkel probleem om een gezamenlijk regeringsproject te vormen rond de islam.
Is deze roman islamofoob? Sommige Franse commentatoren vinden van wel. Houellebecq zou ook het Front National een duwtje in de rug geven. De auteur zelf is duidelijk: Soumission is geen islamofobe roman, maar indien iemand wél een islamofobe roman zou willen schrijven, dan zou dat ook gewoon moeten kunnen. Vrijheid van meningsuiting. Bovendien heeft, nog steeds volgens de auteur, nooit iemand zijn politieke overtuiging veranderd door het lezen van een boek. Het is ook bekend dat Houellebecq zich in het verleden negatief heeft uitgelaten ten opzichte van de islam. Ongetwijfeld zullen er mensen zijn die zich opnieuw aangevallen voelen wanneer Houellebecq, om maar een voorbeeld te geven, een van zijn personages een vergelijking laat maken tussen de onderwerping aan God in de islam en de sadomasochistische onderwerping van de vrouw aan de man in een roman als Histoire d’O. Maar evengoed zullen er mensen zijn die zich storen aan de vele vrouwonvriendelijke opmerkingen die, zoals steeds in de romans van Houellebecq, pertinent aanwezig zijn.
Dit alles doet ons vergeten dat Houellebecq een roman heeft geschreven en dat die ook als roman moet worden beoordeeld – al zal niemand het boek nog kunnen lezen zonder aan de aanslagen op de journalisten van Charlie Hebdo te denken. Op de dag van de aanslag stond nota bene een karikatuur van Houellebecq op de cover van het tijdschrift. Maar zou niet het belangrijkste moeten zijn dat Houellebecq een mooie roman heeft toegevoegd aan zijn oeuvre? De vele beschouwende delen zijn soms een beetje vermoeiend. En zowel Elementaire deeltjes als Platform zijn beter uitgewerkt. Maar ook Soumission schittert door het gebruik van ironie, overdrijving en karikatuur. Het is een roman waarvan de taal eenvoudig is en de humor droog, waardoor het opnieuw simpelweg leuk is om Houellebecq te lezen.
Recensie door Kris Velter
Deze recensie verscheen eerst in De Geus.
Michel Houellebecq, Soumission. Flammarion, 2015, 300p.
Links
mailto:[email protected]
http://www.liberales.be/boeken/soumission