Duits Socialisme

Gebruikersavatar
Pilgrim
Berichten: 51240
Lid geworden op: wo jan 17, 2007 1:00 pm
Locatie: Dhimmistad

Duits Socialisme

Bericht door Pilgrim »

De nazi’s waren óók socialisten

Peter van Nuijsenburg – 28 juli 2007

Afbeelding

Voor links is de vraag pijnlijk: was het nationaal-socialisme een vorm van socialisme? Voor de socioloog/ historicus J.A.A. van Doorn is het antwoord ’ja’. Hij schreef een briljant boek over het thema, vindt Peter van Nuijsenburg.

J.A.A. Van Doorn. Duits Socialisme. Het falen van de sociaal-democratie en de triomf van het nationaal-socialisme. Mets & Schilt, Amsterdam. ISBN 9789053305508; 320 blz. euro 29, 90

Ruim twintig jaar geleden schreef de Duitse historicus Martin Broszat een essay waarin hij ervoor pleitte de nazitijd te behandelen als een ’gewoon tijdvak’. De geschiedschrijving zou beter gediend zijn met een afstandelijke, wetenschappelijke analyse dan met de moraliserende aanpak waarvan veel van zijn vakgenoten zich veertig jaar na de ondergang van het duizendjarige rijk nog steeds bedienden.

Broszats pleidooi voor ’historiseren in plaats van demoniseren’ bracht bij menig collega het schuim op de lippen. De twaalf jaar tussen 1933- 1945 was geen normale periode. Als er ooit van de zondeval op dit ondermaanse gesproken kan worden, had die in deze periode plaats gevonden. Een morele catastrofe van deze alles overstijgende omvang kon niet op dezelfde manier behandeld worden als de griepepidemie van 1918.

Broszat is in 1989 overleden en de door hem veroorzaakte storm is allang uitgewoed. De wetenschappelijke benadering is de norm, al zijn er natuurlijk wel uitglijders als van de Amerikaan Daniel Goldhagen die tien jaar geleden de Duitsers als geboren antisemieten ’ontmaskerde’. Alles is bespreekbaar en geen onderwerp is taboe. De nazitijd is kortom ’gehistoriseerd’.

Toch is een belangrijk aspect opmerkelijk lang buiten schot gebleven. En het mag misschien geen taboe meer zijn, maar hier wordt nog altijd ongemakkelijk omheen gedraaid. Vooral voor links is het een onbehaaglijk thema. Want: waren de nazi’s socialisten?

J.A.A. van Doorn heeft deze vraag in een briljant boek, ’Duits Socialisme’, tegen het licht gehouden en zijn antwoord is ja: het nationaal-socialisme was een vorm van socialisme. En, voor de rest van de wereld, helaas het enige dat bij de meeste Duitsers aansloeg.

Van Doorns bewijsvoering en conclusies zijn overtuigend. De nazi’s waren geen reactionairen die de oude standenmaatschappij van vóór de Eerste Wereldoorlog wilde herstellen. Ze waren revolutionairen met een revolutionair project. De hele maatschappelijke orde werd ’op de schop’ genomen om een volksgemeenschap tot stand te brengen waarin alle Duitsers ongeacht rang en stand werden opgenomen.

Het werd door het slopen van de sociale en culturele barrières niets minder dan een verreikende democratisering van het dagelijkse leven. De dragende krachten van het oude Duitsland moesten daadwerkelijk hun privileges inleveren. Een prins nam de telefoon aan voor de tweede man in het rijk, Hermann Göring, en een ander was de adjudant van propagandachef Joseph Goebbels. Geen enkel bolwerk van het oude establishment was veilig voor deze ’egalitaire storm’, schrijft Van Doorn. Culturele genootschappen, beroepsorganisaties, studentencorpora, het korps reserveofficieren, in deze herenclubs deelde nu niet zelden de portier de lakens uit.

Deze daadkracht beperkte zich niet tot de voordien in beton gegoten maatschappelijke verhoudingen. Over het sociaal-economisch beleid van de nazi’s is veel geschreven, maar Van Doorn plaatst dit met reden in een socialistisch perspectief. In de crisisjaren behaalden de nationaal-socialisten bij de bestrijding van de werkloosheid in vergelijking met de rest van de geïndustrialiseerde wereld ongeëvenaarde successen. Werkverschaffingsprojecten werden voor het eerst op grote schaal in nazi-Duitsland toegepast. De Autobahn waarop u naar de Italiaanse en Kroatische zon rijdt, is voor het eerst in die jaren aangelegd. En Van Doorn brengt nog eens terecht onder de aandacht dat de Duitse verzorgingsstaat door de nazi’s in de steigers is gezet.

Deze ontwikkelingen zijn natuurlijk ook door andere auteurs onderkend, maar in tegenstelling tot Van Doorn deinsden zij er voor terug om van socialisme te spreken. Er was sprake van een ’sociale revolutie’ of ’modernisering’. De Amerikaanse socioloog Jeffrey Herf schreef zelfs een boek met de titel ’Reactionary Modernism’ (reactionaire modernisering). De volksmond wist het toen al beter. De in bruine hemden gestoken naziknokploegen, de SA, waren net als biefstuk: van buiten bruin, maar van binnen rood.

De triomf van het Duitse socialisme à la Hitler bezegelde de teloorgang van de Duitse sociaal-democratie. De Socialistische Partei Deutschland (SPD) was het kroonjuweel van de internationale socialistische beweging. De SPD was groot, goed georganiseerd en in elk geval in die opzichten het toonbeeld van een geslaagde massapartij. Ze had in tegenstelling tot de nazi’s die op de ideologische rommelmarkt alles wat van hun gading was bij elkaar hadden gegraaid, een heldere, theoretisch hecht onderbouwde ideologie. De Genossen geloofden in de klassenstrijd, de voorprogrammeerde ondergang van het kapitalisme en internationale solidariteit. Ze zaten echter ook opgesloten in hun doctrinaire getto en hadden in de figuur van Karl Kautsky de opperschriftgeleerde die zelfs geen duimbrede afwijking van het evangelie tolereerde. Als de werkelijkheid zich niet aan de marxistische schema’s hield, was dat jammer voor de werkelijkheid.

Daardoor kwam het dat de SPD de aantrekkingskracht van het nationalisme ook voor de eigen aanhang onderschatte. Socialisme was internationalisme. Er was geen plaats voor nationalistische sentimenten.

Toen in 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak, was de SPD-top volledig verrast door de tsunami van patriottisme die over Duitsland sloeg. Keizer Wilhelm II verklaarde dat hij ’geen partijen, alleen nog Duitsers’ erkende en werd ook door socialisten toegejuicht. Voor het eerst leken de maatschappelijke, culturele en confessionele verschillen te worden opgeheven. Duitsland was één grote nationale gemeenschap. Die euforie verdampte vrij snel, maar de ervaring dat men meer was dan een onderdaan, de deelname aan het thuisfront aan vrijwilligerswerk en de herinnering aan die nationale solidariteit speelden bij de latere ontwikkelingen een grote rol. De verdeeldheid en op de spits gedreven tegenstellingen van de Weimarrepubliek deden veel Duitsers terugverlangen naar de geïdealiseerde eensgezindheid van 1914. Voor de Amerikaanse historicus Peter Fritzsche is 1914 belangrijker voor de opkomst van de nazi’s dan de nederlaag van 1918 en het is een stelling waar ook Van Doorn veel in ziet.

De SPD had in de woorden van Van Doorn ’de weg naar Duitsland’ gemist. Zij was niet in staat geweest een brug te slaan naar het nationalisme en dat heeft haar opgebroken toen ze het moest opnemen tegen een beweging die in de eerste plaats nationalistisch was en van het socialisme alles jatte wat ze gebruiken kon. De sociaal-democratische leiders waren fatsoenlijk en fantasieloos en geen partij voor hun fanatieke, van dadendrang overlopende vijanden. Tijdens de Weimarrepubliek werd de SPD regeringspartij, maar ze deed het zonder enthousiasme. Diep in hun hart droomde ze nog altijd van de grote kladderadatsch, de revolutie die onherroepelijk moest komen. Die revolutie kwam inderdaad, maar het was er een die hun ergste nachtmerries overtrof.

https://www.trouw.nl/home/de-nazi-s-war ... ~ac33f198/
Zie HIER voor meer informatie over het boek ‘Duits socialisme’ van Jaques van Doorn.
De Islam is een groot gevaar!
Jezus leeft maar Mohammed is dood (en in de hel)
Plaats reactie