Toekomst boezemt Alevieten in Syrië angst in
Ferry Biedermann − 05/11/05,
De macht in Syrië ligt bij de familie Assad en een hechte alevitische groep. De eenheid ervan staat onder druk vanwege het VN-onderzoek naar de moord op de Libanese ex-premier Hariri....
Syrië is bezorgd over de toenemende internationale druk op het land vanwege het VN-onderzoek naar de rol die het gespeeld zou hebben in de moord op de voormalige Libanese premier Hariri.
Het doemscenario van economische sancties, militair ingrijpen en chaos jaagt de bevolking angst aan, met als afschrikwekkend voorbeeld wat er in het buurland Irak is gebeurd. Maar één groep maakt zich meer zorgen dan anderen: de alevitische minderheid waartoe president Bashar Assad en zijn regerende kliek behoren.
'Wij zijn echt bang. Irak werd door een minderheid geregeerd en kijk wat er daar is gebeurd', zei een prominente alevitische vrouw die niet bij naam genoemd wil worden, deze week in Damascus. In Syrië rust nog steeds een taboe op het onderwerp van de verschillen tussen de religieuze groepen, maar die zijn er wel degelijk zegt de alevitische: 'De soenieten hebben diep in hun hart een hekel aan ons. Als ze de kans krijgen, nemen ze ons te pakken.'
De macht in Syrië ligt bij de familie Assad en een kleine, voornamelijk alevitische groep uit het kustgebied bij de steden Latakia en Tartous en uit de 'Kustbergen' die vroeger de 'Alevitische bergen' heetten; zo hard doet de regering haar best om de onderlinge verschillen weg te poetsen.
Twee van de drie hoge Syriërs die in het interim-rapport van de VN over de moord op Hariri zijn genoemd, zijn alevieten: de broer van de president, Maher, en de zwager, Asef Shawkat.
'Wij voelen dat ze er een puinhoop van maken en dat wij straks de rekening gepresenteerd krijgen,' zegt de alevitische in Damascus. De verschillen binnen de normaal hechte minderheid worden steeds groter naarmate de druk toeneemt. Een van de duidelijkste uitingen daarvan was de dood van de machtige alevitische minister van Binnenlandse Zaken, Ghazi Kanaan, vorige maand.
Volgens de regering ging het om zelfmoord, maar volgens velen in zijn geboortestreek is hij uit de weg geruimd door een steeds paranoïder en geslotener kliek rond de president. Kanaan had een eigen machtsbasis onder de alevieten en was een mogelijk alternatief voor de Assads, zeggen velen. Bovendien kende hij als voormalig hoofd van de Syrische geheime dienst in Libanon veel geheimen, niet alleen over wie er achter de moord op Hariri zou zitten, maar volgens één gerucht ook over miljoenen dollars van Saddam Hussein die vanaf een Libanese bank doorgesluisd zouden zijn naar Shawkat en Maher.
Een hoge westerse diplomaat in Damascus meent dat de Syriërs vooral bang zijn dat door het VN-onderzoek dit soort malversaties aan het licht komen.
'Het gaat allemaal om geld', zegt de alevitische in Damascus die er meteen aan toevoegt dat het maar om een hele kleine groep alevieten gaat die zich heeft verrijkt. De rest leeft nog in diepe armoede in de bergen boven de Middellandse Zee.
De alevieten, een islamitische afsplitsing, vormen iets meer dan 10 procent van de bevolking die voor de overgrote meerderheid bestaat uit soennieten, die de alevieten als ketters beschouwen. Andere minderheden zijn de christenen en de druzen die soms gelieerd zijn aan het regime, en de Koerden in het noordoosten, die minder ophebben met de regering in Damascus.
De minderheden speelden vanaf het begin af aan een sleutelrol in de socialistische en seculiere Ba'ath-partij die het land in naam regeert. De alevieten zeggen dat ze honderden jaren lang achtergesteld waren door de soennitische heersers, handelaren en de middenklasse die de steden beheersten.
'Mijn vader vertelde me wel dat hij toen hij jong was niet naar Latakia durfde. Die stad ligt maar zeven kilometer bij ons dorp vandaan maar er woonde geen aleviet', vertelde Intissar Younes, een presentatrice voor de Syrische televisie, die zelf in Damascus is geboren en psychologie heeft gestudeerd, iets wat voorheen ongehoord was in Syrië voor een aleviet.
De vader van Younes heeft de ladder beklommen via de typisch alevitische weg: in het leger. 'De grote fout die wij hebben gemaakt is alleen maar te vertrouwen op het leger en de veiligheidsdiensten voor onze ontwikkeling', zei Younes onlangs in haar kantoor in Damascus. 'We hebben ons niet verder ontwikkeld, niet op sociaal gebied, onderwijs, commercie. Dat is slechts een enkeling.'
Joshua Landis, een Amerikaanse Syrië-kenner die met een alevitische vrouw is getrouwd en die nu in Damascus woont, beaamt dat. 'De alevieten zijn heel erg beperkt gebleven tot die twee pilaren van het regime. Dat levert grote problemen op nu Bashar Assad probeert te moderniseren.'
De president wil meer alevieten in de handel en op de universiteiten zien, gaat het verhaal; hij wil moderniseren maar wel het land blijven domineren via zijn alevitische kring. Dat heeft echter de woede opgewekt van de soennieten, die de alevitische heerschappij tolereerden zolang ze niet werden aangetast in hun belangrijke activiteiten.
In het alevitische centrum in Latakia, waar na 30 jaar bewind van de Assads nu volgens sommige inwoners meer alevieten dan soennieten wonen, is er bezorgdheid over de oplaaiende spanningen tussen en binnen de bevolkingsgroepen. Een plaatselijke soennitische intellectueel die naar eigen zeggen veel alevitische vrienden heeft, heeft medelijden met hen. 'Ze zijn de gevangenen van het regime, ze worden er mee geïdentificeerd. Een aleviet blijft voor zichzelf en anderen altijd een aleviet en dus onderdeel van het systeem, zelfs als hij, zoals sommigen van mijn vrienden, 16 jaar in de gevangenis heeft gezeten.'
Veel alevieten plukken nog altijd graag de vruchten van hun overwicht in het regime. In Qardaha, het dorp waar de Assads vandaan komen, ligt Hafez, de vader van de huidige president en de stichter van deze republikeinse dynastie, begraven in een groot mausoleum dat vanuit de wijde omtrek te zien is.
Het was leeg onlangs op een vrijdagmiddag, op de veiligheidsagenten na en één familie. 'Ik ben trots dat ik uit deze omgeving kom', zei de vrouw. 'Dit is een dorp van leiders, Hafez en Bashar, en we blijven leiders voortbrengen.'
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2824/Pol ... t-in.dhtml" onclick="window.open(this.href);return false;