‘De meeste Saoediërs zijn biseksueel’
REPORTAGE, Van onze correspondent Ferry Biedermann
gepubliceerd op 26 maart 2008
RIYAD - In de donkere woestijn buiten Ryad viert de jonge elite feest. Zonder vrouwen. En dus zijn mannen ‘the next best thing’.
Geen bioscopen, geen disco’s, geen cafés zoals wij die kennen – alcohol is uiteraard taboe – en geen openbare plekken waar jongens en meisjes elkaar kunnen ontmoeten. Er is in de Saoedische hoofdstad Riyad naar westerse maatstaven niets te doen voor jongeren op een uitgaansavond.
Maar een half uur rijden de donkere woestijn in, onder de rook van de Jenadriyah paardenfokkerij van koning Abdullah, vindt de jonge rijke elite genoeg vertier en alles wat god en koning verbieden.
‘Ohoho, daar wordt iemand gepakt’, roept een feestvierder grijnzend, verwijzend naar het luide gekreun dat opstijgt vanuit een rij in het zand geparkeerde luxe auto’s. In een grote tent , verwarmd door schalen met brandende kolen, wordt wild gedanst op opzwepende Arabische bandmuziek .
Er is weinig traditioneels aan dit gezelschap. Dansers dragen strakke T-shirtjes, bloesjes die schouders bloot laten en bonte make-up. Ze draaien hun heupen en schouders ritmisch op de oorverdovende beat. Maar er is geen meisje of vrouw te bekennen, het zijn allemaal mannen.
‘Geen feest zonder gays’, roept de half aangeschoten gastheer die anoniem wenst te blijven. ‘Als de religieuze politie weet wat we hier doen, gaan we allemaal de gevangenis in.’ Buiten in de nachtelijke vrieskou verwelkomt hij met een glas whisky vol ijsblokjes de honderden gasten. Op alcoholconsumptie staat een publieke geseling, crossdressen kan dezelfde straf opleveren plus nog eens een paar jaar de bak in. En een veroordeling voor homoseksuele handelingen kan je de kop kosten in het koninkrijk dat leeft naar de strenge wahabistische interpretatie van de islam.
Toch nemen genoeg jongeren dat risico. De meesten zeggen niet homo te zijn, maar bij gebrek aan vrouwen is dat de ‘next best thing’, aldus een van de dansers. ‘Nee hoor, veel beter’, giechelt een vriend. Ze voelen zich betrekkelijk veilig. Het terrein staat indirect onder bescherming van het onaantastbare koningshuis. Op het feest zouden zich enkele vertegenwoordigers bevinden van de Al-Saoed dynastie.
Een jonge Saoedische arts, die een tijd in het buitenland is geweest, kijkt naar de dansers. Verwonderd zegt hij: ‘Zo kan ik het me niet herinneren. Het is echt veranderd de afgelopen jaren.’ Niet veranderd is het totale gebrek aan vrouwen op zo’n feest. ‘Vrouwen en mannen samen op een feest, dat gaat te ver’, zegt de gastheer. Soms spreken jongens wel met meisjes ‘privé’ af in een kleinere tent in de woestijn of in iemands huis.
Probleem is uiteraard dat vrouwen niet mogen autorijden of in een auto zitten met een man die geen familie van ze is. Ze moeten worden vergezeld door een familielid of een vertrouwde chauffeur. En dat is niet makkelijk te regelen.
Riyad is, samen met Mekka, volgens iedereen de strengste stad in het koninkrijk. De traditionele handelsstad Jeddah is een stuk losbandiger. Daar zijn zelfs heavy metal bands te vinden en mogen de cafés in de stad waterpijpen aanbieden.
In Saoedi-Arabië bestaat wel enig besef dat niet alle moslims hun geloof op dezelfde manier interpreteren. Sommigen vragen zich af of veel regels niet meer te maken hebben met conservatieve tribale normen dan met het geloof. Toch zijn ze vaak trots op hun ‘pure’ interpretatie van de islam die, vinden ze, samengaat met hun beheer over de heilige plaatsen Mekka en Medina.
Veel jonge Saoediërs hebben wel eens een kijkje genomen in buurlanden als Dubai, Qatar, Bahrein, waar het wat soepeler aan toegaat. En ze hebben een heel arsenaal aan trucjes bedacht om toch contact te krijgen met het andere geslacht. In winkelcentra worden telefoonnummers in het wilde weg uitgewisseld. Ook gooien jongens briefjes met hun nummer door de ruiten van auto’s met vrouwen. Sommige jongens hebben hun telefoonnummer op de autoruit staan in de hoop dat een meisje ze belt.
Het flirten loopt wel eens verkeerd af. Onlangs werden volgens een Saoedische krant 57 jongens in Mekka door de religieuze politie, de Commissie voor de Bevordering van Zeden en het Voorkomen van Zedendelicten, gearresteerd. Ze zouden voor een winkelcentrum naar meisjes hebben gelonkt. Vanwege dit soort risico’s gebeurt het flirten tegenwoordig veel op het internet.
In Enigma, een van de weinige trendy cafés in Riyad, komen geen meisjes. Hippe uitgaansgelegenheden hebben namelijk geen speciale afdeling waar vrouwen met hun familieleden terecht kunnen. Aan de tafels in de donkere grotachtige ruimtes zitten groepjes vrienden. Op vrijwel iedere tafel staat minstens één laptop. De jongeren drinken vruchtensap en praten nauwelijks met elkaar – ze zijn allemaal bezig met hun eigen computer.
‘Ja, dit is wat er hier te doen is in Riyad’, lacht Sultan, een 24-jarige student. Hij en zijn vrienden zoeken de meisjes op websites als facebook of via chatprogramma’s en proberen dan achter de identiteit te komen. Hoe meer je van ze te weten komt, des te spannender is het spel. ‘We hopen op een mobiel nummer, zodat we kunnen praten, en misschien zelfs een foto.’ Het toppunt is het maken van een afspraak. Maar, zegt Sultan, zo’n meisje komt niet in aanmerking voor het huwelijk. ‘Als ze haar gezicht laat zien, is ze niet meer puur.’ Als het om trouwen gaat, moet de familie iemand voor hem vinden.
Soms willen ze wel wat meer vrijheid, geven de jongens toe. Maar ze willen niet worden zoals in het Westen, waar drugs, seksueel overdraagbare ziektes en scheidingen volgens hen de norm zijn. Amjad, een 22-jarige bezoeker uit een kleine stad in het noorden, is een uitzondering, hoewel hij net als de meeste bezoekers in traditioneel gewaad en hoofddoek is gestoken. Hij kijkt om zich heen en snuift minachtend. ‘Dit is dood, er is hier niets te doen. Natuurlijk wil iedereen gewoon meisjes kunnen ontmoeten, zoals in het Westen.’
Zijn broer Mohsen wuift de opmerkingen van Amjad weg. ‘Hij zegt dat alleen, omdat hij jong is en niet beter weet.’ Aan Amjad vraagt hij: ‘Zou je op die manier je vrouw willen tegenkomen?’ Die zegt van wel. ‘En zou je onze zus in zo’n café willen tegenkomen?’ vraagt Mohsen. Amjad kijkt sip. Zo ver wil hij het toch niet laten komen.
In een exclusieve wijk van de Saoedische hoofdstad is de 24-jarige student Turki bereid zijn computergedrag te tonen. De meesten van zijn 293 facebook vrienden zijn meisjes, ook al kun je dat niet direct zien. ‘Kijk’, wijst hij. ‘Ze laten alleen hun hand zien, of een been. Soms is er een foto, maar ik weet zeker dat die niet van henzelf is.’ Het is een bonte verzameling van donkere profielen, voeten, neuzen, handen met hennapatronen, gezichten helemaal verborgen achter lang haar.
De foto’s van de paar mannelijke vrienden zien er heel anders uit – die zijn meestal van dure, glimmende auto’s. ‘Om indruk te maken op de meisjes’, zegt Turki. Hij besteedt zo’n drie à vier uur per dag op het internet. Eerst zoekt hij haast willekeurig contact met meisjes, daarna probeert hij met ze te chatten of te bellen. Na een maand volgt er een geheime afspraak in een coffeeshop in een hotel of winkelcentrum waar ze bij elkaar in de buurt kunnen zitten.
Het liefst ontmoet hij het meisje daarna in het buitenland. ‘Dat heb ik wel eens gedaan, in Dubai.’ Verder wil hij er weinig over kwijt. Hij houdt vol nooit met een van de meisjes geslapen te hebben. Op de vraag of hij nog maagd is, zegt hij alleen: ‘Ik ben bang voor ziektes.’
Seksualiteit en relaties zijn uiterst gevoelige onderwerpen in Saoedi-Arabië. Het is moeilijk om alles te weten te komen. Zo is homoseksualiteit volgens velen wijdverbreid als gevolg van de moeilijkheid om met de andere sekse in contact te komen. Maar vrijwel niemand zegt zelf ooit homoseksuele relaties te hebben gehad.
Op het feest in de woestijn willen alleen de uitgesproken gays erover praten. De mannen die met ze dansen willen weinig kwijt. Slechts één geeft toe dat hij het wel met homo’s doet. ‘Maar ik ben niet gay’, voegt hij haastig toe.
Een flamboyante homoseksueel met lang haar en make-up in een strakke, trui met ontblote schouders wil wel vertellen hoe de vork in de steel zit. Hij noemt zich zelf bij een vrouwennaam, Hudda. ‘Noem me maar Hudda Jeddah’, zegt hij doelend op vrijere kuststad, een soort Mekka voor Saoedische homo’s. ‘De meeste Saoediërs zijn biseksueel en sommigen gay. Zolang je biseksueel bent en af en toe een jongere jongen pakt, wordt dat getolereerd door de samenleving. Maar je openlijk gedragen als gay wordt afgestraft.’
De 21-jarige Hudda kreeg zelf problemen op de universiteit. ‘Ze pestten me. Uiteindelijk hebben ze me eruit gegooid.’ De druk om zich te conformeren heeft ook op hem uitwerking gehad. ‘Ik voelde dat ze gelijk hadden. Ik was een freak.’ Net zoals alle Saoediërs wil hij uiteindelijk trouwen met een vrouw. ‘Liefst een lesbische.’ Het huwelijk biedt dan aan beiden een dekmantel van respectabiliteit.
Maar Hudda hoopt wel dat de dingen ooit veranderen in het koninkrijk, al zijn zijn ambities beperkt. ‘Ik zou willen dat het hier wordt zoals in Koeweit. Daar zijn ze veel opener.’