Een partijdige rechter én hoogleraar Buruma
maandag 4 oktober 2010
De inhoudelijke behandeling in de zaak tegen Kamerlid Geert Wilders is begonnen. De verdediging wilde vier professoren in de rechtsgeleerdheid horen als getuige. De rechter wees dit verzoek af.
Wie waren die vier juristen? De Roos (Tilburg), Sackers (Nijmegen), Zwart (Utrecht) en Ellian (Leiden). Na de afwijzing van de rechter kwamen we, de getuigen die niet gehoord mochten worden, bijeen om over het proces van gedachten te wisselen.
Interview
Voorheen hadden wij niet met elkaar over dit proces gesproken. Collega Sackers kende ik zelfs niet persoonlijk.
Tegelijkertijd lag er een verzoek van dagblad De Pers of we samen een interview wilden geven over de zaak Wilders. We besloten het te doen. En dat gebeurde in de maand juli. Het interview werd een week geleden gepubliceerd.
Wij kwamen tot de conclusie dat de rechter Wilders moet vrijspreken.
Commentaar
‘Helemaal gelukkig ben ik niet met de voorbeschouwing in De Pers over Wilders. De vier professoren die het woord voeren, De Roos, Sackers, Zwart en Ellian, lijken het erover eens dat vervolging niet juist is,’ aldus Ybo Buruma, hoogleraar strafrecht in Nijmegen.
U kent hem zeker, want hij is vaak op televisie om commentaar te geven over strafzaken. Waarom was Ybo niet gelukkig met ons oordeel?
Buruma: ‘Ik vind het al helemaal niet erg als een actiegroep of een columnist roept dat de vrijheid van meningsuiting belangrijker is dan het verbod op haatzaaien of de groepsbelediging. Maar hoogleraren die publiekelijk een uitspraak doen leggen daarmee een waarheidsclaim op tafel. "Zo is het en niet anders". Misschien ben ik wat ouderwets, maar ik vind de stelling van een hoogleraar meer dan een mening.’
Oordeel
O, waarheidsclaim! Dat geldt niet voor Ybo, maar wel voor anderen. Want als dat ook voor hem zou gelden, moet hij nooit en te nimmer in de media een oordeel vellen over een zaak die onder de rechter is. En dat doet hij maar al te graag.
Zo is hij vandaag permanent in de media om zijn oordeel te vellen over het proces en ook dus wat de rechter moet doen.
En waar gaat het om? Mogen we geen waarheidsclaim leggen op politieke en maatschappelijke vraagstukken? Waarom werd Ybo zelf dan in 2006 lid van de programmacommissie van de PvdA? Daardoor gaf hij waarheidsgezag aan justitie- en veiligheidsparagraaf van het PvdA-programma. Ik vind het helemaal niet erg, maar het druist wel tegen zijn eigen principes. Daarnaast was Ybo Buruma de enige hoogleraar die onmiddellijk steun gaf aan oud-minister van Justitie Piet Hein Donner in de zaak van godslastering, kort na de moord op Van Gogh.
Religieuze waarden
Kort na de moord op Van Gogh opperde Donner dat de diepste religieuze waarden van anderen, in dit geval moslims, niet moeten worden gekwetst en beledigd. Daarom was hij van mening dat juist in het licht van de moord op van Gogh de bepalingen aangaande de godslastering actiever moeten worden toegepast.
Wat zei hij eigenlijk? Eigen schuld dikke bult. Hij dacht de moslimterroristen te kunnen neutraliseren door critici van de islam de mond te snoeren.
In een ingezonden brief in de NRC verdedigde Buruma deze problematische opvatting die de schuld bij het slachtoffer neerlegde. Het is ook niet onbegrijpelijk dat Buruma voor een veroordeling van Geert Wilders is. En waarschijnlijk wil hij liefst dat ook mensen zoals ondergetekende, hun mond houden.
Poneren
En dan nog die waarheidsclaim. Vanochtend zei de rechter als reactie op het zwijgen van verdachte Geert Wilders: ‘Wij lezen ook de kranten en kijken weleens naar tv. Het wordt u verweten dat u goed bent in het poneren van stellingen, maar vervolgens de discussie uit de weg gaat. Het lijkt er een beetje op dat u dat nu ook weer doet.’
Kijk nog een keer naar beelden, kijk hoe de rechter boos en retorisch zijn pen op de tafel slaat als hij Wilders toespreekt.
De verdediging vroeg om wraking: de rechter wekt de schijn van partijdigheid. Onmiddellijk daarna was collega Buruma in het Journaal om de verdediging aan te vallen. Buruma had dit wel verwacht. Wist hij dat? Had hij met de rechters gesproken? Nee, hij had geruchten gehoord dat de verdediging de zaak wil rekken. Dat komt de formatie goed uit.
Fantast
Ybo, is dit je waarheidsclaim? Mogen we weten van wie je deze geruchten vernam? Je moet een enorme fantast zijn om dit soort dingen te verzinnen. Het gaat om een internationaal belangwekkende strafzaak. En terecht wil de verdediging alle mogelijke juridische middelen inzetten.
Dat dit Wilders politiek goed uitkomt, wisten we al een jaar geleden. Onder meer om die redenen hebben we voorgesteld om hem niet te vervolgen. Nu moet Buruma niet klagen over een proces dat zijn geestverwanten hebben ontketend.
Samir A.
Buruma vindt het heel normaal dat de rechter zoiets heeft gezegd. Is dat zo? Ik heb een paar maanden het proces tegen de Hofstadgroep bijgewond. Zij deden ook een beroep op het zwijgrecht.
Stel dat de rechter tegen Samir A. had gezegd: ‘We lezen de kranten en wij kijken tv. Uit de reconstructie van de Volkskrant blijkt dat u van mening bent dat de moslims niet met ongelovige rechters moeten praten. Het lijk ons dat u nu conform deze opvattingen handelt.’
De advocaten zouden hiertegen terecht bezwaar hebben gemaakt. Want de rechter doet uitspraken op basis van het dossier. Geroddel, en verhalen in de media vormen geen basis om het fundamentele recht van de verdachte, het zwijgrecht, van een verklaring te voorzien.
Joran van der Sloot
Nog een hypothetisch voorbeeld: in de zaak tegen Joran van der Sloot doet de verdachte een beroep op het zwijgrecht. De rechter reageert daarop als volgt: ‘Op tv heb ik u gezien. De journalisten zijn tot de conclusie gekomen dat u liegt, als u praat, en dat u zwijgt als u de anderen wil misleiden. Het lijkt erop dat u nu weer hetzelfde doet.’
Ook dit is een onaanvaardbare opinie van een rechter in een zaak die hij nog moet vonnissen. In al deze hypothetische gevallen wekt de rechter de schijn van partijdigheid.
Volgens het Europese Hof voor de Rechten van de Mens is bij de beoordeling van de rechterlijke onpartijdigheid slechts de beleving van de verdachte en de gemiddelde burger (‘ordinary citizen’) relevant. Weet mijn collega Buruma dit niet meer? Gelden de strafrechtelijke principes op Geert Wilders niet meer?
Tragedie
In dit proces gaat het om de politieke uitingen van een Kamerlid. Dat de rechter zo’n fout heeft gemaakt, heeft te maken met de aard van de zaak. Want de rechter is ook een kiezer en als kiezer heeft hij een mening over de uitspraken van Wilders.
Dat is precies de tragedie. Ybo, mensen die een tiranniek regiem hebben meegemaakt, weten precies waarom de rechters nooit en werkelijk nooit moeten worden betrokken bij een ideeënstrijd. Lees de lotgevallen van Joseph Brodsky en intellectuelen in Iran.
Vrijheid is een principiële zaak. Vrijheid is er niet alleen voor geestverwanten maar ook voor de verwerpelijke tegenstander. Dit is wel een waarheidsclaim.
Wens ik je succes met je geraffineerde campagne tegen de vrijheid van meningsuiting in het Journaal, Nieuwsuur, Pauw & Witteman en de rest.
Afshin Ellian
http://www.elsevier.nl/web/Opinie/Afshi ... Buruma.htm" onclick="window.open(this.href);return false;
