Monique Samuel legt het uit.
Wat begon als een kortstondige romance tussen een christelijke jongen en een islamitisch meisje in het dorp Sool in Atfieh in de provincie Helwan iets ten zuiden van Cairo, loopt uit op een nationale rel. Met dinsdag massademonstraties in Cairo en zes christelijke doden 57 gewonden in Muqattam, een christelijke wijk met de wereldberoemde rotskerk, aldus een ziekenhuismedewerker aan de Arabische nieuwszender Al-Jazeera.
Het was een onschuldige doch ongewenste verliefdheid. Zo stellen christelijke dorpsgenoten. Natuurlijk, een christelijke jongen mag geen relatie met een moslimmeisje hebben. Maar de situatie was opgelost. De priester en de imam hadden elkaar ontmoet en afgesproken dat de jongen en het meisje elkaar niet zouden zien. De families waren tot een overeenstemming gekomen en het christelijke gezin was uit het dorp verbannen.
Een geradicaliseerde neef van de islamitische familie nam hier echter geen genoegen mee. Hij ging naar de vader van het desbetreffende meisje en stelde dat de familie-eer was bezoedeld en dat bloed moest vloeien. De ruzie tussen de neef en de vader liep zo hoog op dat zij elkaar vermoorden.
Toen begon de rel. Want twee islamitische doden om een christen? Onaanvaardbaar.
De kerk werd in brand gestoken en alle christenen werden hun huizen uitgejaagd. Het gaat hier om duizenden christelijke inwoners in een overwegend islamitisch dorp.
Het leger kwam snel tussenbeide een stelden dat de christenen terug naar huis moesten en dat de kerk op kosten van het leger zou worden herbouwd. Maar de islamitische inwoners van Sool wilden bidden op de plaats van de kerk, om er zo heilige grond van te maken en er een moskee te kunnen bouwen.
De keuze werd uiteindelijk aan de priester overgelaten.
‘We kunnen de kerk op dezelfde plek herbouwen of op een andere plek,’ aldus het leger. ‘Maar herbouwen zullen we het.’
Na lang wikken en wegen stelden de Koptische kerk echter dat zij graag de kerk op dezelfde plek wilde herbouwen. ‘Wie garandeert ons anders niet dat onze kerken voortdurend in brand worden gestoken en er moskeeën worden gebouwd?’ Is de heersende gedachte.
De nijpende situatie is nu het onderwerp van de dag in Egypte. De 7.000 verdreven christenen demonstreerden dinsdag voor het mediagebouw in Cairo. Priesters, imams, militairen en betrokken partijen zijn niet van de tv af te slaan. Het verkeer in half Cairo lag lam in verband met de grote demonstraties. Er braken ook gevechten uit, waarbij zes christenen omkwamen.
Aan het eind van de dag werd de situatie weer wat rustiger, maar de religieuze spanningen in Egypte zijn zorgwekkend.
Discriminatie en geweld tegen Kopten zijn al jaren schering en inslag. Tijdens de Egyptische revolutie demonstreerden christenen hand in hand met moslims. En op radio en tv wordt de eenheid van christenen en moslims voortdurend benadrukt.
Veel moslims stellen zich positiever op tegen christenen en pleiten voor een nieuw Egypte. Tegelijkertijd zijn er radicale groepen die met name in Zuid-Egypte heersende spanningen tussen verschillende stammen en religieuze groepen proberen te exploiteren. Ook de in verdrukking geraakte ‘honden van Mubarak’ (corrupte zakenlieden en oude vrienden van het regime) lijken Egypte te willen destabiliseren. Daarnaast speelt de Moslimbroederschap een opruiende rol. Ze roept mensen op het geweld van christenen tegen moslims niet te accepteren en stelt kritische vragen bij kerkbouw.
Zorgwekkend is het bezoek van de Turkse premier Erdogan die met het leger en de Moslimbroederschap aan één tafel zat. Het statement vanuit Turkije is duidelijk; Egypte krijgt een islamitisch bestuur met het leger als controleur.
Toch zijn er ook lichtpuntjes. Hoewel decenniaoude spanningen op de spits worden gedreven, is er nu voor het eerst de openheid en vrijheid om te demonstreren en over de kwestie te spreken. Tot voorheen gaf de staatsteelvisie of de radio nauwelijks aandacht aan Koptisch-georiënteerde onderwerpen. Nu ziet heel Egypte dat duizenden christenen uit hun huizen zijn verjaagd. Het leger probeert de situatie zo goed mogelijk onder controle te houden, maar kampt met een tekort aan personeel en materieel.
Ondertussen heerst in grote delen van Egypte totale wetteloosheid. De politie komt weer langzaam op de been maar is in grote delen van onder meer de Sinaï nog niet terug. Ook worden veel plunderingen van faraonische opgravingssites en graven gemeld. Dit omdat per politieagent moet worden vastgesteld wat zijn rol tijdens en voor de revolutie is geweest.
Toch blijf ik hoopvol. De heersende anarchie moet niet langer aanhouden, maar het politieke debat gaat de goede kant op. Op televisie wordt uitgebreid gediscussieerd hoe er straks moet worden gestemd: elektronisch of met het potlood? Welke symbolen kunnen worden gebruikt voor analfabeten? En moet er cameratoezicht zijn om fraude en intimidatie te voorkomen? De kranten vinden immer gretig aftrek en of je nu in de taxi zit of de metro, iedereen praat over politiek. Mensen zijn nog steeds euforisch, al nemen de zorgen toe. Over de situatie van de Kopten in het Zuiden en de vele kerkverbrandingen en moordpartijen daar, over de totale afwezigheid van toeristen (de resorts aan de Rode Zee hebben een bezettingsgraad van 8% – voornamelijk Egyptenaren die profiteren van de bespottelijk lage prijzen) en de al maanden niet uitbetaalde salarissen.
Khan al-Khalili, de grootste bazaar ter wereld, toont een trieste aanblik. Gisteren was mijn moeder de enige Westerse vrouw die er rondliep. De verkopers dongen om haar hand. Ze hadden in geen weken een ‘toerist’ gezien. Niet meer dan vier toeristen hebben m’n ouders tijdens hun verblijf geteld. En dat terwijl het toerisme de motor van de Egyptische economie is.
‘Ik voel me veilig en heel welkom,’ zei m’n moeder gisteren aan de telefoon. ‘Maar onze ogen moeten gericht blijven op de christenen…. We moeten de Kopten niet vergeten. Islamitische radicalen proberen het huidige machtsvacuüm enorm te exploiteren en hoewel veel Egyptenaren zich nog zo van het geweld distantiëren, is er geen christen die zich nu echt veilig voelt.’
http://www.moniquesamuel.nl/blog/?p=1139" onclick="window.open(this.href);return false;