Indiase ’melting pot’ kookt over door ophef over profeet Mohamed
Wie Geert Wilders volgt op Twitter, krabbelde zich dit weekeinde wellicht achter de oren. De PVV-leider mengde zich namelijk in een fel Indiaas debat waarin een vooraanstaand lid van premier Narendra Modi’s Bharatiya Janata Partij (BJP) een hoofdrol speelt. In verschillende Indiase steden zijn rellen uitgebroken, enkele moslimlanden hebben de Indiase ambassadeur op het matje geroepen en de Zuid-Aziatische afdeling van Al-Qaeda dreigt zelfs met zelfmoordaanslagen in India. Wat is er aan de hand?
De kwestie draait om Nupur Sharma, die lange tijd de landelijk woordvoerder was van de BJP. In een televisieprogramma eind vorige maand deed ze enkele uitspraken die moslims als beledigend ervoeren. Dat deed Sharma naar eigen zeggen in reactie op een volgens haar laatdunkende opmerking over de god Shiva van haar islamitische gesprekspartner. De kwestie die het tweetal besprak, draaide om zogenaamde ’Shivlings’, representaties van de god Shiva in de vorm van een soort fontein op het terrein van moskeeën die voorheen hindoetempels waren.
Platte aarde
De uitspraak waardoor Sharma in de problemen kwam, was de volgende: „Moet ik soms grappen maken over vliegende paarden en dat de aarde plat is zoals de Koran schrijft? Wie hield van een zesjarig meisje en had seks met haar toen ze negen was? De profeet Mohamed.” De steen des aanstoots voor veel moslims was niet zozeer de verwijzing naar Buraq of de opmerking over de platte aarde waar een kleine groep moslims in gelooft, maar de verwijzing naar Aisha, de derde vrouw van de profeet.
Een week of drie na de uitspraak is die bijna nergens meer te vinden. Veel media in India en daarbuiten hebben ervoor gekozen om het citaat niet te herhalen. De BBC bijvoorbeeld schrijft in zijn berichtgeving over de kwestie dat de omroep ervoor heeft gekozen om Sharma niet te citeren, omdat „haar uitspraken beledigend zijn.” Het televisiestation waar Sharma te gast was toen ze haar uitspraak deed, heeft een video van het gesprek offline gezet na protesten.
Aanvankelijk viel de ophef over de uitspraak nog mee. Pas toen enkele moslimlanden zoals Pakistan, Iran en Saoedi-Arabië protest aantekenden en de Indiase ambassadeurs ter verantwoording riepen, sloeg de vlam ook in India zelf in de pan. Na het vrijdaggebed op 3 juni waren er in verschillende Indiase steden protesten en een week later volgden nieuwe demonstraties. Soms verliepen die vreedzaam en soms liepen ze uit de hand toen de demonstranten winkeleigenaars dwongen om hun zaak te sluiten. Ook kwam het in enkele gevallen tot schermutselingen met BJP-aanhangers die tegendemonstraties hielden.
Sharma wilde haar uitspraak in eerste instantie niet intrekken. Ze wees erop dat wat ze had gezegd over Aisha, niet in strijd was met de islamitische leer. De rellen en de internationale verontwaardiging veranderden de zaak echter. De BJP kwam onder druk te staan, en de partij dwong Sharma om op haar woorden terug te komen en excuses aan te bieden. Ook vloog ze de laan uit als landelijk woordvoerder van de partij en werd haar lidmaatschap opgeschort. Een prominente partijgenoot die in bres sprong voor Sharma, kreeg eveneens zijn congé.
Het is niet ongebruikelijk dat aanhangers van de BJP de confrontatie zoeken met de Indiase moslimgemeenschap. Sinds de partij aan de macht kwam in 2014 zijn de verhoudingen tussen hindoes en moslims meer op scherp komen te staan dan ooit. Dat de partij nu toch actie heeft ondernomen tegen Sharma, komt doordat de woede is gewekt van enkele landen rond de Perzische Golf. „De regering-Modi heeft veel geïnvesteerd in de relatie met de Golf”, vertelt Harsh V Pant, de directeur van een Indiase denktank, aan de Britse krant The Independent. Door snel actie te ondernemen hoopt de premier deze relaties te kunnen redden. Waarschijnlijk met succes, vermoedt Pant: „Ik ben niet heel pessimistisch dat [de ophef] nog lang zal aanhouden.”
Doodsbedreigingen
De BJP heeft dus actie ondernomen tegen Sharma met het oog op de internationale betrekkingen. Want wat ze zei is niet illegaal in India. Er bestaat geen wet die uitspraken over andermans religie verbiedt. Wel is het een politiek gebruik in India om respectvol over godsdiensten te spreken. Ook de BJP houdt zich aan deze ongeschreven code; het zijn vaak aanhangers zonder een functie in de partij die de confrontatie zoeken met moslims. Zoals een commentator in de Hindustan Times het verwoordde: „Het is de strategie van de BJP om de pan te laten pruttelen, niet om ’m over te laten koken.”
Toch reageert een deel van de partij kritisch op de manier waarop Sharma is aangepakt. Deze BJP’ers vinden dat haar vrijheid van meningsuiting is geschonden. En ze krijgen daarbij steun van onder anderen Geert Wilders, die de kwestie afgelopen zaterdag zaterdag aankaartte op Twitter. „Secularisme betekent niet dat kwaadsprekerij over hindoegoden is toegestaan terwijl het spreken van de waarheid over Mohamed dat niet is”, twitterde de PVV-leider. Dat kwam hem overigens op doodsbedreigingen te staan.
Ook Sharma zelf krijgt doodsbedreigingen uit binnen- en buitenland. Zo is een YouTuber uit de deelstaat Jammu-Kashmir opgepakt omdat hij in een video zei dat onthoofding de straf voor is voor godslastering, waarna hij met een bijl begon in te hakken op een foto van van de vrouw. De politie in de hoofdstad New Delhi heeft er inmiddels voor gezorgd dat Sharma wordt bewaakt. Daarnaast heeft Al Qaeda op het Indiase Subcontinent (AQIS) gedreigd met zelfmoordaanslagen in grote steden zoals Delhi en Mumbai. „We zullen bommen aan onszelf en aan de lichamen van kinderen hangen om iedereen op te blazen die kwaad spreekt over onze profeet”, aldus AQIS in een dreigbrief.
De BJP mag dan ’knielen’ voor moslimlanden en bedreigingen zoals kritische partijgenoten het zien, toch is het niet zo dat geweld bij demonstraties van Indiase moslims onbestraft blijft. De regering van de deelstaat Uttar Pradesh, waar protesten dermate uit de hand liepen dat er zo’n 300 demonstranten zijn opgepakt, heeft afgelopen weekend de huizen van drie moslims laten slopen. Zogenaamd omdat de bouwvergunning niet in orde was, maar critici vinden het opvallend dat twee huiseigenaren worden verdacht van stenen gooien tijdens een demonstratie en de derde, Javed Ahmed, is een moslimpoliticus die zou hebben geholpen bij het organiseren van de protesten.
De deelstaatregering ontkent dat het slopen van de huizen iets te maken heeft met de kwestie-Sharma. Zou zo Ahmed al begin mei te horen hebben gekregen dat zijn huis met de grond gelijk gemaakt zou worden. Volgens zijn dochter is dat echter een leugen en is de kennisgeving pas afgelopen zaterdag op de deur gespijkerd. Ze zou goed gelijk kunnen hebben want in het door de BJP geregeerde Uttar Pradesh zijn moslimleiders vaker aangepakt door hun huizen te slopen.
Hoe het ook zij, de gemoederen zijn niet tot bedaren gebracht, noch in Uttar Pradesh noch in de rest van India. De verwachting is dat er komende vrijdag nieuwe demonstraties worden georganiseerd en binnen de BJP is het laatste woord over de kwestie nog niet gesproken. De Indiase melting pot zal zeker op de korte termijn nog even blijven overkoken.