Reconstructie: zo werd cokemaffia met ’kraak van de eeuw’ een mokerslag toegediend
Grote drugscriminelen waanden zich lang onaantastbaar, maar met het kraken van de versleutelde berichtendiensten Encrochat en onlangs Sky ECC heeft de politie de georganiseerde misdaad een mokerslag toegediend. De Belgische rechercheur M.V.L. is de grote man achter het ontsleutelen van Sky. Voor het eerst doet hij zijn verhaal - zij het anoniem. Een reconstructie van wat bij onze zuiderburen al de ’kraak van de eeuw’ wordt genoemd.
Bij onderzoeken naar zwaar geweld of invoer van grote hoeveelheden cocaïne in de Antwerpse haven merken rechercheurs steeds vaker dat telefoontaps geen bruikbare informatie opleveren. En daar is maar één reden voor: de onderwereld gebruikt dure cryptofoons van Sky ECC waarmee enkel versleutelde en dus voor de politie onleesbare berichten, foto’s en korte audioboodschappen kunnen verstuurd worden. De criminelen gebruiken deze cryptofoons om drugstransporten te begeleiden van Zuid-Amerika tot West-Europa en om ook daarna de zaakjes verder af te handelen.
Het bedrijf achter Sky ECC geeft niet graag toe dat het vooral criminelen zijn die van hun diensten gebruikmaken. Maar op hun website staat wel dat wanneer er gevaar dreigt, met een code de volledige berichtengeschiedenis kan gewist worden.
Midden 2018
Nadat de zoveelste partij cryptofoons in beslag is genomen in Antwerpen en speurders weer eens moeten vaststellen dat ze in hun hemd zijn gezet, stelt de Belgische computerfreak M.V.L. van de Antwerpse Computer Crime Unit voor om een onderzoek te starten naar Sky ECC als dienstverlener aan andere criminele organisaties, zo schrijft het Nieuwsblad. Hij wil proberen binnen te dringen in het versleutelde communicatienetwerk. Sky looft zelf op zijn website een premie van 5 miljoen dollar uit aan wie het lukt om de versleuteling te kraken. Zo zeker zijn ze van hun zaak.
Toch kan de dertiger zijn chef overtuigen. En die krijgt op zijn beurt het parket mee. Het zal wel een lang en duur onderzoek worden. Maar op een spaarrekening bij het Centraal Orgaan voor de Inbeslagneming en Verbeurdverklaring (COIV) staat nog 585.000 euro die de Belgen kregen van Amerika voor het aandeel van de Antwerpse recherche bij de arrestatie van Riccardo Fanchini, een beruchte crimineel die in Antwerpen opereerde. Die spaarpot wordt leeggehaald, en ook de Belgische overheid komt met extra centen over de brug.
Begin 2019
België neemt deel aan een soort van internationale taskforce met computerspecialisten binnen de politie. Nederland, dat ervaring heeft in het kraken van versleutelde berichten, doet mee. En Frankrijk. Maar ook landen als Australië en Canada. Want die cryptofoons zijn een wereldwijd probleem in de strijd tegen zware criminaliteit en drugshandel. Rechercheur M.V.L reist ook naar Sydney voor internationaal overleg. Want cryptofoons kraken is niet iets waar je zomaar aan begint. Dat vergt veel voorbereiding en strategiebepaling vooraf.
Voorjaar 2019
Monnikenwerk is het. Zoeken naar een speld in een hooiberg. Toch gelooft M.V.L. erin dat het ergens toe zal leiden. En als het lukt, zitten ze straks bij wijze van spreken mee aan tafel met de criminelen als er afspraken worden gemaakt over nieuwe drugstransporten. En kunnen cocaïnebazen die nu nog hun geld zitten te tellen op hun zonovergoten terras in Dubai, vrezen voor een lang verblijf achter de tralies.
Schermen vol met eentjes en nulletjes. Dat is wat de agenten vooral te zien krijgen van de onderschepte conversaties die gevoerd werden met die cryptofoons. Totaal onbruikbaar. En vooral erg frustrerend.
Juni 2019
Een miljard berichten zijn al onderschept. Maar zolang de politie de code niet kan kraken, kan ze er weinig mee. De berichten worden wel opgeslagen voor later. Voor het geval dat het toch eens zou lukken.
Juli 2019
Een eerste bescheiden succes. Rechercheurs slagen erin schuilnamen te lezen en linkjes te leggen tussen verschillende gebruikers. Maar eigenlijk kunnen ze nog altijd niets met de berichten beginnen.
„Dit lijkt wel een Netflix-reeks waarin we zitten, hebben we vaak tegen elkaar gezegd. Alleen wisten we nog niet wie de acteurs waren”, zegt M.V.L daarover tegen het Nieuwsblad.
Het onderzoek gebeurt nog altijd in het diepste geheim.
„Ik zit met vier collega’s aan een bureau. Maar zelfs zij wisten niet allemaal waar ik al die tijd mee bezig was”, zegt M.V.L.
December 2019
Tijdens de kerstperiode brengt de Antwerpse politie een 20-tal collega’s uit de hele wereld (van Australië en Nieuw-Zeeland tot Canada) samen in een Antwerps hotel. Om informatie te delen en ideeën uit te wisselen over hoe het onderzoek verder moet. „Een avond zijn we samen naar de kerstmarkt in Antwerpen geweest. Voor de rest kwamen we ons hotel niet uit.”
Begin 2020
De beste it-specialisten werken nu aan het dossier en boeken stapje per stapje vooruitgang. „Het systeem op zich was onkraakbaar. Maar elke encryptie is door mensen geprogrammeerd en toegepast. Daar moesten wel fouten in zitten, dat kon niet anders. Die fouten konden onze redding zijn”, vertelt M.V.L.
Eind december 2020
Euforie in de gebouwen van de federale gerechtelijke politie. De ene dag stond het scherm nog vol met nietszeggende cijferreeksen als 1010 en 0110… Een paar dagen en ontelbare nieuwe manipulaties later, lijkt het te lukken. De eentjes en de nulletjes beginnen zinnen, foto’s en filmpjes te worden. „Wat onmogelijk werd geacht, lukte dan toch”, zegt de rechercheur achter de ’kraak van de eeuw’ tegen het Nieuwsblad. Toch wordt er niet gefeest. Door de conoramaatregelen natuurlijk, maar vooral ook omdat het echte werk nu pas begint.
De berichten die de politie plots kan lezen, zijn werkelijk hallucinant. De bedragen die genoemd worden duizelingwekkend. Maar eens te meer blijkt ook hoe nietsontziend de drugscriminelen opereren. Want als een partij cocaïne verloren gaat en de politie de drugs vindt, zijn het de uithalers die verantwoordelijk worden gehouden. Zij moeten in zo’n geval de waarde van de drugs zelf ophoesten. Dat zijn de ongeschreven wetten van het milieu. Als de uithalers dat niet doen, sturen de grote bazen een paar gorilla’s met weinig medelijden op hen af.
Begin januari 2021
De berichtenstroom is zo groot dat het door mensen alleen onmogelijk kan worden verwerkt. Daar is technologie voor nodig, kunstmatige intelligentie die berichten filtert.
Maar daar dienst zich een probleem aan. Want criminelen hebben hun eigen taal. Als de computer zoekt op ’container’, dan vindt hij niets. Want een container is een „bak” in het taalgebruik van de criminelen. En douane wordt als „de dwane” of op nog negen andere manieren geschreven.
Maar ook voor dit probleem lukt het de politie om een oplossing te vinden.
15 februari 2021
Het is kicken. Onderzoekers lezen nu ’live’ berichten mee en zien ook de foto’s die over en weer gestuurd worden. Over drugs, maar evenzeer over wapenhandel, plofkraken, witwassen, corruptie, martelingen en huurmoorden. Want eens te meer is duidelijk dat er weinig mededogen is in het wereldje van het witte poeder.
„We konden plots meekijken over de schouder van de criminelen om te zien over welke drugscontainers het ging, waar ze stonden en wie ze kwam ophalen”, zegt M.V.L.
9 maart 2021
D-Day. Bij het krieken van de dag vallen meer dan 1.600 politiemensen binnen op meer dan tweehonderd adressen in België. Bij verdachten uit het drugsmilieu, maar ookk bij advocaten en verkopers en gebruikers van cryptofoons. Ook in Nederland worden 73 verdachten aangehouden, worden duizenden kilo’s drugs in beslag genomen en meerdere drugslabs opgerold.
19 maart 2021
Tien dagen na de grootschalige invallen waarbij ook een Belgische politieagent is gearresteerd op verdenking van corruptie, kondigen de Belgische coördinator van de operatie Sky en de kraker van de cryptofoons, rechercheur M.V.L., trots aan dat er vijftig vacatures werden opengesteld voor it-specialisten bij de Antwerpse recherche. „Omdat ze steeds belangrijker worden bij gerechtelijke onderzoeken en op termijn bij een telefoontap ook altijd een it-expert aanwezig zal moeten zijn om digitale bewijzen veilig te stellen.”
En de operatie Sky, die gaat ondertussen verder. Het Antwerpse drugsmilieu is murw geslagen. Maar niet uitgeteld. Er zal wel snel een nieuw communicatiesysteem gevonden worden. Dat weten de onderzoekers ook wel. Net zoals er nog altijd cocaïne zal ingevoerd worden via de Antwerpse haven.