Sans-papiers die in hongerstaking gingen: ‘Ze hebben tegen ons gelogen’
Bijna drie maanden na de grote media-aandacht voor de hongerstaking van zo’n 400 Brusselse sans-papiers verblijven nog een tachtigtal mensen in de Begijnhofkerk. ‘We moeten opeens allemaal een adres hebben waar de wijkagenten ons kunnen vinden. Dat was niet de afspraak.’
Aan de Begijnhofkerk in Brussel is het opvallend rustig. Enkele maanden geleden krioelde het hier van de sympathisanten, activisten en media. Nu is het plein quasi leeg. Enkele vertrouwde gezichten staan voor de kerk: deze ex-hongerstakers verblijven momenteel nog in het ‘huis van compassie’.
Binnen is het opvallend donker. Enkele zakken met brood liggen uitgestald op een tafel. De kerk ligt nog vol met matrassen en dekens, netjes langs elkaar. Bijbelse schilderijen torenen hoog boven de geïmproviseerde bedjes uit. Er liggen geen mensen meer met ingevallen gezichten, zoals maanden geleden. De mensen die er verblijven, zitten rechtop op stoelen of op hun bed.
SOEP
Een man knielt op een gebedsmatje, vooraan in de kerk. Omringd door beelden van Jezus en Maria bidt hij tot Allah. Groepjes mannen en vrouwen zitten her en der bij elkaar. Op de vraag of er nog vrijwilligers komen om te helpen, is het antwoord unaniem: “Neen, die zagen we al zeker twee weken niet meer.” Een dame die net soep uitdeelt: “We helpen elkaar, we hebben niet veel. Andere ex-hongerstakers komen na het werk eten brengen. Wilt u ook wat soep?”
Ayoub (27) is gediplomeerd spoedverpleger en komt uit Marokko. Hij verblijft al vijf jaar in België. Zijn mama, broer en zus wonen hier wettelijk. Ayoub deed niet enkel mee aan de hongerstaking, maar fungeerde als hulpverlener. “Ik heb tijdens de hongerstaking veel mensen geholpen toen ze verzwakten.”
Ayoub zet zich nog in voor de mensen die zelfs maanden later negatieve fysieke gevolgen ondervinden van de hongerstaking. “Maar ik ben behalve hulpverlener ook een mens”, zegt hij. “Ik wacht nog altijd op papieren. Het lijkt wel alsof ik een goddelijke beslissing afwacht, iets dat buiten mijn wil ligt.”
De honderden sans-papiers die meededen aan de actie, wachten inderdaad nog steeds op een beslissing over hun dossier. Een van de eisen tijdens de staking was om een collectieve regularisatie te bekomen. Maar op 21 juli werd de actie na 60 dagen beëindigd na onderhandelingen met verschillende actoren. Dossiers zouden individueel bekeken en behandeld worden, in een daarvoor ad hoc opgezette ‘neutrale zone’. Door chaos werd die zone even snel weer opgedoekt, maar de dossiers zouden verder behandeld worden.
Volgens Fethi, die vandaag nog in de kerk woont, loopt er op dat vlak iets verkeerd. De man, die er in juli zwaar aan toe was nadat hij 15 kilo verloor, steekt meteen van wal. “Die van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) logen tegen ons. Ze zeggen nu opeens dat we een adres moeten hebben waarop wijkagenten ons moeten kunnen vinden, terwijl dit niet de afspraak was. Voor ons is het zoals een ladder, waarop je telkens een stapje hoger moet zetten. Want als je dan eenmaal een adres hebt, zullen ze weer iets anders verzinnen om het ons moeilijk te maken.”
Volgens verschillende ex-stakers werd er tijdens de onderhandelingen in juli met DVZ, waar ook Brussels burgemeester Philippe Close (PS) een actieve rol in had, een oplossing gevonden. “Die werd mondeling aanvaard door DVZ”, zeggen ze. “De stad Brussel zou de aanvragen van de sans-papiers via vertegenwoordigers in ontvangst nemen en overmaken aan DVZ, zonder dat er op voorhand woonstcontroles zouden plaatsvinden, zoals gebruikelijk is. Die richtlijn werd bepaald omdat velen hun woning verloren hadden door de langdurige actie. Het was een van de positieve elementen om de actie te stoppen. Maar DVZ neemt nu andere maatregelen en vraagt om woonstcontroles door wijkagenten, voordat de sans-papiers de beslissing op hun aanvraag kunnen krijgen.”
Dat zorgt voor veel onrust bij de actievoerders. Ook Ahmed (53), een van de woordvoerders van de groep die zelf meedeed aan de hongerstaking, beaamt dat. “Weinig mensen hebben een adres”, zegt hij. “Veel mensen zijn hun adres en zelfs job kwijtgeraakt door mee te doen aan de actie. Enkelen vonden met hun eigen middelen een woonst en referentieadres. Maar bovenal was dat niet de afspraak die we gemaakt hadden.”
Volgens Geert De Vulder, woordvoerder van DVZ, klopt het niet dat er mondeling werd afgesproken dat er geen woonstcontroles zouden komen bij de sans-papiers, voorafgaand aan een beslissing over hun aanvraag. “De enige afspraak die er werd gemaakt, is dat de hongerstakers een nieuwe regularisatie-aanvraag konden indienen volgens de huidige procedure. Er is geen enkele afspraak gemaakt rond uitzonderingen.” Volgens De Vulder moeten mensen zonder wettelijk verblijf volgens de huidige procedure altijd een verblijfsadres opgeven, waarna controle door een wijkagent plaatsvindt.
Ook Sieghild Lacoere, woordvoerder van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V), benadrukt dat. “Er is nooit afgesproken dat er geen woonstcontroles zouden zijn. De procedures worden gewoon gevolgd.” Hoe mensen zonder papieren wettelijk aan een woonst moeten komen, blijft voor verschillende actievoerders de vraag.
LIJDEN
Er heerst meer onrust bij de hongerstakers. La Libre Belgique lekte deze week een interne nota van de Dienst Vreemdelingenzaken waaruit blijkt dat een vrouwelijke ex-hongerstaker, die positief geadviseerd werd door de ambtenaar die haar dossier behandelde, toch een afwijzing kreeg, en geen tijdelijke regularisatie zoals gehoopt. Algemeen directeur Freddy Roosemont van DVZ heeft de afwijzing volgens de gelekte interne nota persoonlijk aangeduid en ondertekend.
Staatssecretaris Mahdi laat daarover inmiddels optekenen in Bruzz dat dit geen definitieve beslissing is. Toch zijn de hongerstakers er niet gerust in. “Tijdens de besprekingen, met zowel het kabinet van Sammy Mahdi als met de heer Roosemont, werd de casus van de betrokkene naar voren gebracht als een voorbeeldzaak, die zou moeten leiden tot een regularisatie op basis van artikel 9bis van de wet van 1980. Inderdaad: deze persoon is 12 jaar op het grondgebied aanwezig (lang verblijf), heeft een belofte van tewerkstelling, heeft een Belgische broer, een blanco strafblad en er werden geen ongunstige elementen genoemd”, klinkt het onder meer in een persbericht van de organisatoren.
BANG
De andere ex-hongerstakers wachten bang hun lot af. Amin, (36) die als kok en kapper werkt in ons land, vertoeft ook nog veel in de kerk. “Kok is toch een knelpuntberoep in België?”, zegt hij. “Ik woon hier al vijf jaar.” Amin hoorde niets over zijn dossier. “Daarom gaat het niet goed met mij.” De jongen begint opeens te huilen. “Sorry”, zegt hij, terwijl hij zijn betraande ogen probeert te verbergen. “Ik heb mijn ouders al heel lang meer niet gezien. Het is deprimerend. Ik ben elf kilo afgevallen, ook door de stress. Ik zit hier bijna een jaar aan de kerk. Ik heb geen andere keuze dan te wachten.”
Als Amin een negatief antwoord krijgt op zijn dossier, zal hij “wanhopig” zijn, zegt hij. “Mijn zus heeft papieren, ik niet. Dit is toch niet normaal? Denken ze hier misschien dat ik niet oké ben, als persoon? Waarover gaat dit?” Ook Fethi ziet het somber in, in ons land. “Als ik een negatieve respons krijg, dan verlaat ik België, denk ik. Ik heb dan geen keuze. Dan probeer ik het in een ander land opnieuw. Wat moet ik anders?”
STRIJDVAARDIG
Twee jonge gasten zitten iets verderop dicht bij elkaar in de kerk: “Wij waren allebei 17 jaar toen we in België aankwamen. We zijn nu 21. We kenden hier niemand, we hebben hier geen familie, we kenden elkaar ook niet. We blijven wel altijd samen nu”, zeggen ze stil. “We wachten ook gewoon af,” zucht een van hen.
Ahmed blijft ondertussen strijdvaardig. “Het zou ironisch zijn om alle inspanningen die we leverden te laten oplossen in het zand. We hebben bovendien al lang geleden. Ons lijden begon niet met de hongerstaking, ons lijden gaat jaren terug”, zegt hij fel. “Als we negatieve antwoorden krijgen, zou het onlogisch zijn dat we ons hoofd laten hangen en ons lot zomaar aanvaarden. We gaan nooit ons hoofd laten zakken.”