Opinie Annemarie van Gaal
Overheid heeft geen idee wat armoede is
Dick Benschop was er tot op het laatst van overtuigd dat het afschaffen van de zomertoeslag van €5,25 boven op het uurloon van het bagage- en beveiligingspersoneel op Schiphol, níet de reden was dat ze massaal wegliepen.
„Zo simpel is het niet. Het is geen geldkwestie”, aldus Benschop. „We hebben hard mensen geworven, in alle hoeken en gaten van de arbeidsmarkt gezocht. Dát is de beperkende factor, niet het geld”, voegde hij eraan toe.
Kijk, als je denkt dat het níet om het geld gaat dan heb je werkelijk geen idee hoe zwaar het is om te leven van een laag inkomen. Natuurlijk is die toeslag broodnodig. Een van de voorwaarden om te kunnen werken op Schiphol is nota bene dat je op oproep bij nacht en ontij binnen een uur op Schiphol moet kunnen zijn.
Losgezongen van de werkelijkheid
Onmogelijk met openbaar vervoer als je bijvoorbeeld in Mijdrecht of Kortenhoef woont, dus je moet wel een eigen auto hebben om er te komen. Maar hoe kom je aan een auto als je net begint met werken? En hoe kun je de kosten van een auto betalen met een baan waarmee je 12 of 13 euro bruto per uur verdient? Dat is onmogelijk en als je dan denkt dat een toeslag van een paar euro dan niets uitmaakt, dan ben je echt losgezongen van de werkelijkheid.
Onze overheid kondigt nu aan dat zij een fonds gaat oprichten voor mensen die hun energierekening niet meer kunnen betalen. Ik vraag me af hoe ze dat fonds gaan inzetten? Worden je schulden kwijtgescholden als je totaal ontredderd, zwaar in de schulden zit? Dat zou om twee redenen een slecht idee zijn.
Ten eerste denk ik dat de overheid geen idee heeft wat er in een gezin gebeurt in de periode tót de schulden ondraaglijk zijn geworden. Dan zijn de kinderen al van de sportclub gehaald, worden er geen kleren en gezonde voeding meer gekocht en is het hele gezin letterlijk ziek van de stress. Je wilt toch niet pas een oplossing bieden als de ellende niet meer te overzien is? Je wilt toch zorgen dat deze periode iedereen bespaard blijft?
"Gebrek aan inlevingsvermogen"
Ten tweede vraag ik me af hoe je dit idee verkoopt aan gezinnen die door flinke bezuinigingen, hard werken en bijbaantjes hun energierekening en andere rekeningen wél hebben kunnen betalen? Krijgen die dan geen tegemoetkoming? Worden zij niet gecompenseerd voor hun extra inspanning? Is dat de samenleving die we willen?
Ik word soms zo moedeloos van onze overheid. Net als Benschop hebben zij een pijnlijk gebrek aan inlevingsvermogen en weinig creativiteit om de problemen aan de voorkant te tackelen. Zo’n fonds wordt met wat pech gewoon weer een staaltje ’rondpompen van geld’.
De overheid incasseert het geld van de energierekening via de energiebelasting en gebruikt het vervolgens weer om met een mensonterend en bureaucratisch systeem de gezinnen die het zwaarst in de schulden zitten, tegemoet te komen. Het is al helemaal een onzinnige omweg als je bedenkt dat wij de allergrootste welvaart in de vorm van een gasveld onder Groningen hebben liggen en daar geen gebruik van maken.
We hebben behoefte aan ideeën die gezinnen perspectief geven om deze periode zélf te overbruggen.
Heffingskorting
Ik geef een voorzetje: je krijgt in ons land bijvoorbeeld een zogenoemde heffingskorting, een soort tegemoetkoming in belastingen, bij je baan. De heffingskorting wordt door je werkgever verrekend. Maar als je een tweede baantje neemt, dan krijg je daarover geen heffingskorting meer. Een bijbaantje of tweede baantje levert netto dus nauwelijks iets op.
Waarom zou de overheid de heffingskorting niet laten gelden op álle banen van minimaal 12 uur per week? De grootste risicogroep om in de problemen te komen zijn namelijk de mensen met de zogenoemde kleine baantjes in bijvoorbeeld de zorg of schoonmaak.
Maak het voor iedereen die nu een klein baantje heeft, de moeite waard om meerdere baantjes te nemen. Zelfs mensen met een fulltimebaan zouden nu ook tijdelijk een bijbaan erbij kunnen nemen mits ze daar netto meer van overhouden. Van het extra inkomen kunnen ze alle rekeningen betalen. Het scheelt de overheid alleen belasting die ze anders toch niet hadden ontvangen.
Ander voorbeeldje. Laten we eerlijk zijn, de sociale huurwoningen in ons land zijn het minst duurzaam van alle woningen. In de sociale huurwoningen waar ik kom, hoor ik de wind gieren door de voordeur en voel ik de kou door het enkel glas van de ramen. De energierekening is ongekend groot voor deze gezinnen.
Waarom eist de overheid niet van woningcorporaties dat de energierekening van mensen in een sociale huurwoning gekapt wordt op een bepaald bedrag? Het bedrag daarboven betaalt de woningcorporatie. Een groot percentage daarvan krijgt de woningcorporatie terug uit het fonds van de overheid. Dit percentage wordt dan vervolgens ieder jaar lager, waardoor de woningcorporaties gestimuleerd worden om de woningen met spoed te verduurzamen.