Manfred Weber is vastbesloten de natuurherstelwet op te blazen: ‘Wat denkt Timmermans wel niet?’
Het lot van de natuurherstelwet, een pijler onder de Green Deal, wordt donderdag in het Europees Parlement beslecht. ‘Red de biodiversiteit’, zegt commissaris Frans Timmermans ter verdediging van zijn voorstel. ‘Weg ermee’, zeggen de christen-democraten.
Het is oorlog tussen de Europese christen-democraten en Frans Timmermans. Een openlijk uitgevochten machtsstrijd tussen de grootste fractie in het Europees Parlement en de Europees commissaris voor de Green Deal. Voor de Europese Volkspartij (EVP), waarbij het CDA is aangesloten, is het tijd dat de ‘groene drammers’ een toontje lager gaan zingen.
‘Genoeg is genoeg’, zegt Manfred Weber (50), fractieleider en voorzitter van de EVP. Donderdag moet, als de milieucommissie van het parlement over de natuurherstelwet stemt, het roer om. Bij een tegenstem – het gaat erom spannen – is het wetsvoorstel politiek dood. De eerste grote nederlaag voor Timmermans en, als het aan Weber ligt, het begin van het einde van de groene euforie.
‘Een door en door slecht voorstel’, zegt Weber in zijn Brusselse kantoor over de natuurherstelwet die ook door Den Haag zwaar wordt bekritiseerd. Het voorstel moet een halt toeroepen aan de achteruithollende kwaliteit van de grond en het water in Europa. Cruciaal voor de biodiversiteit benadrukt Timmermans. Lastminutetoezeggingen van de PvdA’er om christen-democraten en liberalen te paaien, gaan Weber niet ver genoeg. ‘Het voorstel moet van tafel.’
Frans Timmermans moet gestopt worden?
‘Het gaat mij niet om de persoon maar om zijn beleid. Het idee voor de natuurherstelwet – alsook de halvering van het gebruik van pesticiden – stamt uit het het begin van deze Commissie. Dat was een andere wereld. We hebben inmiddels een pandemie gehad en een recessie en nu zitten we met de grootste oorlog sinds 1945 aan onze buitengrens. Inflatie is de grootste zorg van de burger en die inflatie wordt aangejaagd door hoge voedselprijzen, niet langer door dure energie. Daarom zeggen wij ‘nee’ tegen alle wetten die leiden tot minder voedselproductie in Europa en daardoor hogere prijzen. Hoe kunnen we de wereld voeden als we minder produceren? We hebben afgelopen jaren al veel gedaan tegen klimaatverandering en biodiversiteitsverlies. Dit is het verkeerde voorstel op het verkeerde moment: weg ermee!’
De EVP weigert in het parlement te onderhandelen over de wet, u boycot het overleg. Is dat niet erg Orbánesk; saboteren en blokkeren?
‘Het Europees Parlement is medewetgever. Als partij bepalen we zelf wat we wel of niet steunen.’
De EVP profileert zichzelf altijd als dé betrouwbare factor in het parlement, de enige partij die haar verantwoordelijkheid neemt. Wat blijft daarvan over nu u wegloopt van tafel?
‘Daarmee tonen we ons juist betrouwbaar en verantwoordelijk. Wij luisteren naar de boeren. Die weten wat ze doen. Zij vertellen ons: deze wet dwingt ons 10 procent minder land te gebruiken. Dat betekent 10 procent minder voedselproductie – of je moet de overige 90 procent grond intensiever gebruiken, maar dat gaat niet samen met een halvering van het pesticidengebruik.
‘Onze boeren zijn nu bezig met de uitvoering van het nieuwe landbouwbeleid. Dat zit vol met vergroening en garanties voor biodiversiteit. Ik vind het echt een gotspe: de EU-ambtenaren die deze wet schrijven hebben geen flauw benul van wat biodiversiteit is. Minstens zo erg is de politieke dimensie: Frans Timmermans die zegt dat de tegenstanders van zijn wet geen democraten zijn. Met zulke uitspraken voedt hij de populisten en hun agressieve gedrag. Je jaagt burgers naar de flanken als je hun twijfels niet serieus neemt. Democraten respecteren andermans posities.’
U zegt dat de natuurherstelwet dwingt tot 10 procent minder landbouwgrond. Maar dat staat niet in de wet, dat weet u ook. U zegt dat de natuurherstelwet de aanleg van windmolenparken op zee belemmert, dat staat ook niet in de wet. Wat is uw probleem nu precies?
‘Dat heb ik net gezegd: minder voedselproductie en daardoor hogere prijzen.’
Dat blijkt niet uit de cijfers. Ondanks de pandemie, de oorlog, andere keuzes van de consument en klimaatverandering, zal de voedselproductie blijven toenemen in Europa. De groei is alleen wat minder groot.
‘Ik ga niet steggelen over de precieze percentages, maar deze wet leidt tot minder voedselproductie. Kijk toch wat er nu gebeurt: Europese burgers eten het graan uit Oekraïne dat eigenlijk voor Egypte en andere Afrikaanse landen is bestemd. Is dat Europese ontwikkelingssamenwerking?’
U zegt dat de Commissie geen effectrapportage heeft gemaakt van de natuurherstelwet, dat het een blanco cheque is die u niet gaat tekenen. Maar die effectrapportage ligt er, maar liefst 655 pagina’s. Daaruit blijkt dat de opbrengsten van de wet vele malen groter zijn dan de kosten. Niets doen, zoals u voorstelt, kost 1.700 miljard euro.
‘Ik ken die rapportage maar ze schiet tekort. Ik tast nog steeds in het duister wat de precieze gevolgen zijn. Voedselprijzen zijn het probleem voor de burger, niet biodiversiteit. Voor mij is er geen probleem, ik heb een goed inkomen. Maar veel burgers vragen zich af of ze straks de inhoud van hun winkelwagentje nog kunnen betalen. We moeten een nieuw evenwicht vinden tussen de ecologische kant van deze wet, de sociale en de zakelijke.
‘Eerlijk gezegd, en dat wil ik hier graag benadrukken: ik heb niet het idee dat de Commissie beseft dat we in een nieuwe wereld leven. De EVP vraagt om een realitycheck. Er liggen nog ruim honderd wetsvoorstellen op tafel van deze Commissie. We moeten snel nagaan wat daarvan echt nodig is en wat niet. Het deed me deugd te horen dat de Belgische premier De Croo nu ook de pauzeknop wil indrukken, net als de Franse president Macron.
Macron liet Timmermans direct erna weten dat hij dat zo niet bedoeld had, het Elysée gaf een aparte verklaring uit.
(Schamper) ‘Ach, het Elysée legt uit wat de president zegt. Hoe dan ook, het is een teken aan de wand dat zowel de landbouw- als de visserijcommissie in het parlement deze wet al hebben afgestemd. De EVP staat niet alleen.’
De Europese Commissie heeft laten zien haar wetgeving razendsnel aan te kunnen passen als de veranderende realiteit daarom vraagt – bij de pandemie, bij het herstelfonds, bij de oorlog, de exploderende energieprijzen. Waarom zou ze nu plotsklaps inert zijn?
‘Het is niet mijn taak om de psyche van de Commissie te beoordelen. Wat ik wel zie is dat de regelmachinerie nog steeds doordraait alsof er niets veranderd is. En dat is niet de juiste weg. We moeten van tijd tot tijd de zaken opnieuw bekijken.’
Timmermans heeft in het parlement gezegd: aanpassingen oké, maar ik kom niet met een nieuw voorstel. Bent u bereid de Europese verkiezingen volgend jaar in te gaan als de man die de biodiversiteit de nek omdraaide?
‘Ik wil een Commissie die verantwoordelijk is, niet eentje die het parlement chanteert. (bozig) Sorry hoor, maar als een meerderheid van het parlement een wet weigert, verwacht ik daarvoor respect van Timmermans. Wat denkt hij wel niet? Hij zet zijn tegenstanders weg als populisten en extremisten. Dat doet ‘links’ steeds: verketter je tegenstander. Nee, Frans Timmermans, een meerderheid van het parlement wil een nieuw voorstel. Als hij echt in biodiversiteit gelooft, moet hij daaraan gehoor geven. Ik zie zeer uit naar de Europese verkiezingen. De EVP is de partij die strijdt tegen de klimaatverandering. Zonder ons, zonder ‘onze’ Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, was er überhaupt geen Green Deal geweest voor Timmermans.’
Uw verzet tegen de natuurherstelwet ondermijnt uw partijgenoot Von der Leyen. Zij is medeverantwoordelijk voor die wet. Wat antwoordde ze toen u de EVP-blokkade aankondigde?
‘Von der Leyen heeft veel respect voor het parlement als medewetgever.’
Dat was niet de vraag: wat zei ze toen u meldde de wet te willen opblazen?
‘Precies dat: dat die keuze aan ons is. ‘Ik kom met een voorstel, het parlement en de lidstaten beslissen’, dat zei ze. Geen gejammer. Geen Frans Timmermans-taal die nu boos is en iedereen die tegen zijn project is, wegzet als populist. Ik ben er zeker van dat wij de politieke realiteit goed aanvoelen. De christen-democraten hebben onlangs de verkiezingen in Finland en Griekenland gewonnen. Er is een goede kans dat we volgende maand ook in Spanje weer de grootste zijn. De EVP is aan de winnende hand. Omdat bruggen bouwen in ons dna zit, bruggen tussen steden en platteland, tussen stedelingen en boeren. Links verdeelt, scherpt tegenstellingen aan, wij verbinden.’
Nu al verkeert meer dan 60 procent van de grond in Europa in slechte staat. Straks is dat 80 procent en zijn er nog veel ingrijpender maatregelen nodig. U verbindt niet, u keert zich af van de feiten.
‘Er zijn al tientallen biodiversiteitswetten van kracht in de EU. Het is een mythe dat het met deze wet do or die is voor de natuur.’
Droogte, hitte en overstromingen, straks valt er überhaupt niets meer te boeren. Waar wacht u nog op?
‘Niemand ontkent hoe groot de uitdagingen zijn. Zeker, mensen zijn bezorgd over de droogte, de overstromingen. Maar ik zeg u: er zijn ook heel veel mensen bezorgd of ze hun rekening straks nog kunnen betalen, of ze hun baan in de auto-industrie straks nog hebben.’
Koopkracht kun je via de belastingen repareren, biodiversiteit niet.
‘Met dit soort redeneringen stel je het ene belang altijd boven het ander. Dat wil ik niet, ik wil een evenwicht. Wat we boeren momenteel vragen, is al zwaar genoeg voor ze. Als ik met de Egyptische ambassadeur praat zegt die: natuurlijk is biodiversiteit belangrijk, maar nog belangrijker is het voeden van honderden miljoenen mensen.’
Is het groene momentum voor Timmermans voorbij?
‘Deze Commissie en dit parlement hebben alles op alles gezet voor groene innovatie en de verduurzaming van de economie. De geschiedenisboeken zullen de volle omvang van die omwenteling staven en de leidende rol van de EVP daarin. Maar de komende vijf jaar moeten we de Green Deal bijsturen. We moeten weer denken aan banen, aan concurrentiekracht. De Green Deal moet niet alleen Green zijn maar ook een Deal: werkt het economisch en sociaal. Het gaat niet meer om 60, 70 of 80 procent minder CO2, maar over warmtepompen, zonnepanelen. Over hoe de doelen ingrijpen in ons dagelijks leven.’