Hier een overzicht van de stand van zaken bij de vorming van de besturen.
BBB Flevoland wil verder praten met PVV maar zonder JA21
De BoerBurgerBeweging (BBB) in Flevoland is positief over het advies van de verkenners in die provincie om met de VVD, ChristenUnie, PVV en SGP verder te praten over coalitievorming. Dat zegt fractievoorzitter Anja Keuter tegen Omroep Flevoland. De verkenners zeiden dat JA21 ook bij de gesprekken aan zou kunnen sluiten, maar dat ziet Keuter niet zitten. Zonder JA21 heeft de coalitie een krappe meerderheid van 21 van de 41 zetels, met de partij erbij zouden het er 23 worden.
‘We willen eerst een coalitievorming met deze vijf partijen onderzoeken’, zegt Keuter. ‘Onze voorkeur gaat niet uit naar een samenwerking met JA21 als zesde partij. Want dan zullen ze wellicht ook een gedeputeerde eisen. BBB wil twee gedeputeerden en dan blijven er voor de ander partijen nog vier gedeputeerden over.’ JA21-fractievoorzitter Kees Kok verzekert dat zijn partij niet te veeleisend zal zijn in mogelijke coalitieonderhandelingen. ‘Met ons valt te praten.’
BBB-fractievoorzitter Keuter noemt het advies van de verkenners ‘goed en werkbaar’. Ze is tevreden dat een coalitie met GroenLinks en de PvdA niet de eerste optie is. ‘GroenLinks ligt inhoudelijk te ver van ons vandaan.’ De twee linkse partijen willen niet zonder elkaar in het provinciebestuur, en staan daarom voorlopig allebei buitenspel. Op de vraag of een linkse coalitie is uitgesloten, reageert Keuter: ‘Wij doen niet aan framing. De BBB is net zoals de VVD een middenpartij. We gaan gewoon netjes door het midden.’
PvdA-lijsttrekker Abassin Nessar noemt het voorstel van de verkenners juist ‘een oer-rechtse coalitie’. Hij is dan ook teleurgesteld over het advies, beweert dat met GroenLinks en de PvdA in het bestuur de provincie niet per definitie een linkse koers zou varen. ‘Flevoland is een negatieve uitzondering op het landelijk beeld. In andere provincies praten de BBB en de PvdA wel over samenwerking in een coalitie.’
Maarten Albers
Onderhandelingen over rechtse coalitie in Flevoland, inclusief PVV
Flevoland lijkt af te stevenen op een coalitie waar rechts Nederland zijn vingers bij aflikt. Verkenners Pieter van Maaren en Herman Sietsma adviseren vandaag de Flevolandse Staten om coalitieonderhandelingen te beginnen met BBB, VVD, ChristenUnie, PVV, SGP en eventueel JA21. De eerste vijf partijen zouden in de Staten een minimale meerderheid van 21 van de 41 zetels hebben, JA21 zou met twee zetels de meerderheid iets ruimer maken.
Momenteel kent Flevoland een provinciebestuur dat is gevormd door een coalitie van VVD, GroenLinks, CDA, PvdA, ChristenUnie en D66. Die coalitie heeft in de nieuwe Provinciale Staten met zestien zetels geen meerderheid meer. Het zou pas de tweede keer in de geschiedenis van PVV zijn dat de partij op provinciaal niveau bestuurt. In 2011 stapte de partij in het bestuur van Limburg, maar dat college viel binnen een jaar, omdat CDA en VVD de PVV niet langer vertrouwden. Voor nieuwkomer JA21 zou het vanzelfsprekend de eerste keer zijn dat de partij bestuurt.
Grootste partij BBB (tien zetels) heeft in gesprekken met Van Maaren en Sietsma, respectievelijk CDA-burgemeester in Zaltbommel en voormalig CU-senator, gezegd graag met VVD en PvdA te besturen. De PvdA houdt alleen vast aan GroenLinks; BBB en VVD zien besturen met beide partijen dan weer niet zitten. Ook wil BBB bij voorkeur niet met FvD formeren, vanwege het ‘onvoldoende stabiele karakter’ van die partij. De CU zou samenwerken met PVV ‘lastig’ vinden.
Woensdagavond bespreken de Flevolandse Staten het advies van de verkenners tijdens een extra vergadering in het provinciehuis.
Dylan van Bekkum
Verkenner Zeeland stelt centrum-rechtse coalitie met BBB, SGP, CDA en VVD voor
Gerard Rabelink, die optreedt als verkenner in Zeeland, stelt een coalitie bestaande uit BBB, SGP, CDA en VVD met twee gedeputeerden voor de eerste partij voor. Dit acht hij de meest kansrijke optie na de recente verkiezingen voor Provinciale Staten, zo meldt hij in zijn vrijdag aangeboden verslag. De BBB gaat het verslag de komende dagen met de eigen fractie bespreken en daarna met de andere partijen.
Rabelink, oud-burgemeester van Schouwen-Duiveland, stelde zijn gesprekspartners een vaste set vragen. ‘Deze gingen met name over welke rol partijen voor zichzelf en anderen zagen in de komende bestuursperiode, en welke inhoudelijke punten ze van groot belang of juist als breekpunt zagen. De antwoorden op die vragen leveren in deze fase geen problemen op om te komen tot een breed gedragen coalitie’, aldus Rabelink.
Kees Hanse van de BBB verwacht volgens Rabelink snel met een naam van de nog te zoeken formateur te komen. De BBB haalde negen van de 39 zetels in de provincie Zeeland, de combinatie PvdA/GroenLinks zes, en het CDA en de SGP elk vijf. De VVD heeft nu vier zetels in Provinciale Staten. De huidige coalitie bestaat uit CDA, SGP, VVD en PvdA. (ANP)
Verkenner adviseert in Friesland centrumcoalitie van BBB, PvdA, CDA en CU
Verkenner Chris Stoffer heeft vanmiddag voor de Friese Statenleden zijn advies gepresenteerd over de voortgang van de formatie. Stoffer raadt aan om te proberen een coalitie door het midden te vormen, met de BBB (14 zetels), PvdA (5), CDA (4) en ChristenUnie (4). Het was volgens Stoffer al snel duidelijk dat de BBB in het college zou komen, en dat die graag met het CDA wilde werken. De PvdA en CU waren de meest logische toevoegingen om tot een brede meerderheid te komen.
In de geadviseerde combinatie is de ChristenUnie numeriek gezien overbodig; ook met zijn drieën hebben BBB, PvdA en CDA een meerderheid van 23 van de 43 zetels in de Staten. Maar in hun gesprekken met Stoffer karakteriseerden de drie andere partijen de ChristenUnie als ‘constructief’ en een partij die ‘verbindende kwaliteit’ kan leveren. Programmatisch staat de partij tussen CDA en PvdA in.
Opvallend is dat de Fryske Nasjonale Partij (4) en de VVD (3) er niet bij zitten. Die partijen voegen volgens Stoffer ‘iets minder toe aan de gewenste breedte’. FNP-fractievoorzitter Sijbe Knol noemt de keuze van Stoffer tegen Omrop Fryslân ‘bijzonder’. ‘Wij hadden anders verwacht, ook naar aanleiding van de gesprekken met Stoffer. Thematisch zitten we helemaal niet ver van elkaar af en de kiezers hebben de FNP weer een stevig mandaat gegeven.’
Stoffer, tevens Tweede Kamerlid voor de SGP, doet aan het eind van zijn advies nog een oproep aan de politiek in Den Haag om ‘een Fries bestuur niet in een onmogelijke klem te brengen door vast te houden aan eerder geformuleerde stikstofdoelen in 2030 en gedwongen onteigening van agrarische bedrijven. Er is bij nagenoeg alle partijen in de Provinciale Staten geen steun voor.’
Maarten Albers
Veel animo om te besturen in Overijssel, BBB houdt opties open
Tijdens het eerste debat van de nieuwe Provinciale Staten van Overijssel gisteren gaf de kersverse verkiezingswinnaar BoerBurgerBeweging nog niet veel weg over wat voor coalitie de partij wil vormen, zo meldt RTV Oost. ‘Wij pleiten voor een open formatiefase, en we kiezen niet vooraf voor een formatie over links of rechts’, aldus BBB-Statenlid Annette Nijhuis. Zij verving fractievoorzitter Carla Evers, die afwezig was vanwege een heupoperatie. ‘Zo willen we de beste ideeën naar boven laten komen. Ja, dat is spannend, maar wel zo democratisch.’
De BBB kreeg in Overijssel bijna een derde van de stemmen, en heeft 17 van de 47 Statenzetels in handen. De meest voor de hand liggende coalitie is met VVD en CDA (elk 4 zetels). Maar in theorie kan het ook over links, met GroenLinks (4 zetels) en PvdA (3).
Het CDA is weliswaar een logische coalitiepartner, maar leed zelf een gevoelig verlies (van 9 naar 4 zetels). Fractievoorzitter Rick Brink sprak zich daarom tijdens het debat niet duidelijk uit voor of tegen een mogelijke coalitiedeelname. De VVD is wel enthousiast. ‘We zien veel raakvlakken met BBB op voor ons belangrijke dossiers’, aldus fractievoorzitter Erwin Hoogland.
Ter rechterzijde zien ook JA21 (2) en de PVV (2) regeren met de BBB wel zitten. ‘Ga niet met de plucheplakkers, maar zorg voor een nieuwe wind’, adviseerde PVV-fractievoorzitter Sebastiaan Stöteler zijn nieuwe collega’s van de BBB. ‘Als PVV willen we daar graag een steentje aan bijdragen.’ Ook de SGP wil graag doorregeren in het provinciehuis in Zwolle.
Zelfs GroenLinks, een partij die in Den Haag het door de BBB verfoeide stikstofbeleid strenger wil maken, lonkt naar een plek in het provinciebestuur. ‘We zijn bereid om deel te nemen aan een coalitie waar we achter kunnen staan, voor een groener en levendiger Overijssel’, zei fractievoorzitter Lucas Brinkhuis. Van tevoren partijen uitsluiten is wat hem betreft niet aan de orde.
Maarten Albers
Ook Friese BBB zet in op ruime Statenmeerderheid en dun coalitieakkoord
Net als in Drenthe zet de BoerBurgerBeweging in Friesland in op een brede coalitie en een coalitieakkoord op hoofdlijnen. Verkenner Chris Stoffer presenteert morgen pas zijn bevindingen, maar BBB-fractievoorzitter Abel Kooistra lichtte vanochtend tegenover Omrop Fryslân alvast een tipje van de sluier op. Stoffer zal als ‘zwaarwegend advies’ meegeven om met vier partijen te regeren, en Kooistra kan zich daar goed in vinden.
In Friesland zou de BBB (14 zetels) een driepartijencoalitie kunnen leiden, met twee van de drie van CDA (4), PvdA (5) en de Fryske Nasjonale Partij (FNP, 4). Dat levert echter een meerderheid van slechts een of twee zetels op. Een coalitie van vier partijen met een ruimere meerderheid doet volgens Kooistra meer recht aan de verkiezingsuitslag. Voorlopig zijn ook de VVD (3) en de ChristenUnie (2) nog in de race om bij de coalitie aan te sluiten. De overige partijen zijn reeds afgevallen.
‘We willen graag het dualisme tot zijn recht laten komen, dat kan met vier partijen mooi’, legt Kooistra uit. Daarnaast levert dat volgens hem ‘een stabiel bestuur met wat marge in de Staten’ op. Die vier partijen gaan als het aan de BBB ligt een coalitieakkoord op hoofdlijnen sluiten.
‘We merkten dat de coalitieakkoorden van de afgelopen jaren met resultaten op de puntkomma waren dichtgetimmerd’, zegt Kooistra. ‘Partijen moesten elkaar op bepaalde punten vasthouden, terwijl ze daar eigenlijk niet helemaal achter stonden. Dat willen we graag voorkomen.’
Maarten Albers
BBB wil in Drenthe brede coalitie en akkoord op hoofdlijnen
De BoerBurgerBeweging wil in Drenthe graag een brede coalitie smeden om de provincie te besturen. Dat zei BBB-fractievoorzitter Gert-Jan Schuinder gisteren tijdens het duidingsdebat in de Provinciale Staten waar RTV Drenthe over schrijft. Zijn uitspraak is opvallend, omdat Drenthe een van de twee provincies is waar BBB, VVD en CDA samen een meerderheid hebben en een kleine, centrum-rechtse coalitie dus mogelijk is.
Schuinder benadrukte wel dat partijen die mee willen doen, zijn kant op zullen moeten bewegen. ‘Terwijl ze in Den Haag aan het nadenken zijn hoe het anders moet, en om de hete brei heen draaien, gaan wij laten zien hoe het anders kan’, zei hij. ‘Geen zwaard van Damocles boven de boeren en een nieuwe bestuursstijl.’
Bij die nieuwe bestuursstijl hoort volgens de BBB-voorman ook een coalitieakkoord op hoofdlijnen, geen ‘dichttimmerij’. Als handreiking van potentiële coalitiepartners verwacht hij dat ze het onderwerp stikstof voorlopig controversieel verklaren, zodat het huidige College van Gedeputeerde Staten daar geen besluiten meer over kan nemen. Dat zou waarschijnlijk betekenen dat Drenthe niet voor de deadline van 1 juli haar stikstofplannen bij de regering inlevert.
VVD en CDA lieten tijdens het debat weten dat ze graag met BBB in gesprek gaan over een coalitie. Ook de PvdA en de PVV zien het wel zitten om mee te besturen. GroenLinks is vooralsnog minder happig om met de nieuwkomer samen te werken. ‘Dat wordt heel lastig’, aldus fractievoorzitter Sam Pormes. Zaterdag praat een aantal partijen onder begeleiding van verkenner Astrid Nienhuis verder.
Maarten Albers
Gesprekken in Utrecht verlopen stroef, maar verkenner praat verder
In Utrecht verlopen de eerste gesprekken over de formatie van een College van Gedeputeerde Staten moeizaam, zo meldt RTV Utrecht. Na de vorige gespreksronde concludeerde verkenner Danny de Vries dat ‘geen enkele meerderheidsvariant’ haalbaar is, omdat ‘allerlei partijen verschillende vormen van samenwerking niet voor zich zagen vanwege inhoud en bestuursstijl’.
De Vries heeft het toch voor elkaar gekregen om een nieuwe gespreksronde te organiseren in de komende dagen. Daarin praat hij verder met BBB, GroenLinks, VVD, D66 en PvdA. CDA, PvdD en de ChristenUnie zijn niet uitgenodigd. Maar dat betekent volgens de burgemeester van Oudewater niet dat zij ook niet zullen plaatsnemen in een eventuele coalitie.
Grote vraag in Utrecht is of BBB, de partij die de meeste stemmen kreeg, ook in het college terechtkomt. De partij heeft 7 zetels, even veel als GroenLinks. Een coalitie van GroenLinks, VVD, D66, CDA en PvdA zou ook zonder de BBB een meerderheid hebben.
Maarten Albers
Friese CDA’er wil best besturen voor BBB
BBB heeft nog weinig kandidaat-bestuurders bekendgemaakt. Alleen in Limburg (Léon Faassen) en Friesland (Femke Wiersma) zijn namen gepresenteerd. In die laatste provincie komt steun uit onverwachte hoek: Rendert Algra wil wel gedeputeerde worden namens BBB. Opmerkelijk, want het oud-Tweede Kamerlid uit Jubbega was Statenlid voor het CDA en ook nog voor die partij verkiesbaar.
‘Door de monsterzege van de BBB ben ik mijn plekje kwijtgeraakt’, zegt Algra. ‘BBB is een nieuwe partij met weinig ervaring en meer zetels dan ze zelf verwacht hadden. Ze hebben geen kast vol bestuurders. Het ligt misschien niet voor de hand een CDA’er te vragen. Aan de andere kant: de verkiezingsprogramma’s van het CDA en de BBB overlappen in Friesland voor 90 procent.‘
BBB heeft nog niet op het aanbod van Algra gereageerd. De CDA-statuten staan overigens niet toe dat een lid actief wordt voor een andere partij. Mocht BBB hem in de armen sluiten, moet hij zijn CDA-lidmaatschap dus opzeggen. ‘Maar dat is voor mij geen obstakel’, aldus Algra.
Jurre van den Berg
Teeven adviseert in Zuid-Holland coalitie van BBB met VVD, CDA, PvdA en GroenLinks
Zuid-Holland was vier jaar geleden de provincie waar de onderhandelingen voor een College van Gedeputeerde Staten het langst duurden, ruim vijf maanden. Dit keer loopt de provincie – in ieder geval in het begin van het formatieproces – voorop: verkenner Fred Teeven bracht vandaag zijn advies uit. Als het aan hem ligt, gaan BBB, VVD, CDA, PvdA en GroenLinks een college vormen in de provincie die qua inwoners de grootste is van Nederland.
De vijf partijen die Teeven noemt hebben samen 30 van de 55 zetels in de Provinciale Staten, een ruime meerderheid. Volgens Teeven zou deze combinatie ‘gelet op de inhoud en de relaties kunnen stoelen op een stabiele meerderheid en een stabiel bestuur’. Als grootste partij zal de BBB het voortouw nemen in de onderhandelingen. Teeven raadt aan om twee informateurs aan te stellen.
Teeven ziet ook nog een tweede mogelijkheid, over rechts met BBB, VVD, CDA, JA21, PVV en SGP. ‘Die coalitie wordt niet op voorhand uitgesloten door de fracties die eraan zouden kunnen deelnemen.’ De overige partijen zijn volgens de oud-staatssecretaris ‘om meerdere uiteenlopende redenen’ geen potentiële coalitiepartners. ‘Dat heeft te maken met wat andere fracties tegen mij hebben gezegd.’
BBB-fractievoorzitter Hans Veentjes is blij met het advies, en wil eerst de optie met de PvdA en GroenLinks proberen. ‘Op voorhand gaan we die kant op.’ Als grootste partij verwacht hij wel dat de anderen ‘naar ons toe kunnen bewegen’. Indien dat niet gebeurt, kan hij zich ook vinden in een coalitie over rechts.
De BBB zal vermoedelijk vooral inzetten op afzwakking van de stikstofdoelen, bijvoorbeeld door de streefdatum van 2030 te laten vallen. D66 is daarom volgens Veentjes geen realistische coalitiepartner. ‘Die zitten heel erg op die 2030.’ Ook de PvdA en GroenLinks hechten echter aan die datum, en willen het stikstofbeleid op punten zelfs strenger maken. GroenLinks-fractievoorzitter Sinan Özkaya zei dat ‘het realiteitsbesef bij BBB er nu moet zijn’, en dat de partij zelf ook water bij de wijn zal moeten doen.
Maarten Albers
Welkom in het blog over de formaties in de Provinciale Staten
Twee weken na de Provinciale Statenverkiezingen worden vandaag de nieuwe Statenleden geïnstalleerd, en komen de coalitieonderhandelingen voor de twaalf colleges van Gedeputeerde Staten op gang. In alle provincies is de BoerBurgerBeweging (BBB) de grootste partij geworden. De vraag is dan ook: Weet de BBB dit electorale succes om te zetten in politieke verandering?
De onderhandelingen in de provinciehuizen zullen zich vermoedelijk toespitsen op het stikstofbeleid. De BBB wil dat de mogelijkheid tot gedwongen uitkoop van tafel gaat, en wil af van het streven om in 2030 alle stikstofdoelen behaald te hebben. Provinciale fracties van de VVD en het CDA kunnen zich daar vermoedelijk in vinden, maar is er ook juridische ruimte om dat te doen? En hoe leggen ze dat uit in Den Haag?
Alleen in Drenthe en Overijssel is een coalitie van BBB, VVD en CDA voldoende voor een meerderheid. In andere provincies zijn meer coalitiepartners nodig. In die formaties zal stikstof niet het enige twistpunt zijn: provincies krijgen een steeds grotere rol in de opvang van asielzoekers, en ook op dat gebied liggen de standpunten ver uiteen.
Er staat de komende weken en maanden dus veel op het spel in de provincies. De verkiezingsuitslag maakt de landelijke regeringspartijen bovendien zenuwachtig. Volg daarom de laatste ontwikkelingen in de formaties, en de gevolgen daarvan in Den Haag, in dit blog.
Maarten Albers