Geen benoeming wegens mogelijke banden met Turkse ultranationalisten
’Grijze Wolf’ wordt toch geen wethouder
De benoeming van een wethouder in Beverwijk gaat niet door wegens mogelijke betrokkenheid bij de ultranationalistische Turkse Grijze Wolven. Beoogd stadsbestuurder, Halil Koçak, bleek met de beruchte wolvengroet op Facebook te staan. Volgens Turkije-deskundige Erik-Jan Zürcher dreigen dit soort incidenten ook in andere gemeenten.
Toen de foto’s opdoken, besloot burgemeester Martijn Smit vlak voor de benoeming extra onderzoek te laten doen naar Koçak. De Turkse Beverwijker stond op het punt namens Samen Lokaal in het college van B en W plaats te nemen. Inmiddels heeft hij besloten van het pluche af te zien. In een verklaring laat hij weten ’enorm geschaad’ te zijn door ’de negatieve beeldvorming’.
Het onderzoek door bureau Necker van Naem was gestaakt omdat Koçak aanvankelijk niet wenste mee te werken. Inmiddels is hij van gedachten veranderd en zal het onderzoek worden voortgezet.
Op foto’s van de Stichting Beheer Turks Cultureel Centrum maakt Halil Koçak het gebaar met de opgestoken wijsvinger en pink als wolvenoren, terwijl middelvinger en ringvinger samen met de duim de kop van de wolf uitbeelden. Het Wolven-gebaar is omstreden omdat het vaak in verband wordt gebracht met fascisme en extreemrechts. Koçak is aan het centrum verbonden als vrijwilliger.
Op talloze Facebookfoto’s is Koçak te zien. Ook aan tafel met voorzitter Murat Gedik van de Turkse Federatie Nederland, die door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) gelinkt wordt aan de Grijze Wolven.
Een maand voor de gemeenteraadsverkiezingen afgelopen maart was er een soortgelijke affaire in Eindhoven, toen bleek dat PvdA-kandidaat Murat Karataş gelieerd was aan de Grijze Wolven. Ook hij stond op foto’s waar hij de wolvengroet bracht. Hij deed het af als een jeugdzonde. ’Dat behoort tot het verleden’, zei hij tegen het Eindhovens Dagblad. Karataş stelde dat de omstreden groet in Turkije een minder zware lading heeft dan in Nederland: ’Het is een symbool van Turkije’. De PvdA geloofde hem. Karataş werd verkozen, hij is inmiddels raadslid in de lichtstad.
Ook Koçak zegt nu niets kwaads in de zin te hebben gehad met het opsteken van zijn vingers. Hij maakte naar eigen zeggen het gebaar bij het zingen van een liedje uit de Turkse mythologie. „Het gaat over een stam die jaagt op dieren. Daar hoort dat gebaar bij. Jammer dat dat in Nederland meteen aan politiek gekoppeld wordt. Ik snap heus wel dat je zo’n gebaar niet kunt maken bij een demonstratie op het Malieveld.”
Daar denkt emeritus hoogleraar en Turkije-expert Erik-Jan Zürcher heel anders over.
„Dat gebaar is echt niet onschuldig. Het is bijna net zo beladen als de Hitlergroet. Laat ik het zo zeggen: geen van mijn Turkse kennissen zou dat ooit doen.”
De Grijze Wolven zijn geen organisatie op zich. Het is een naam voor de aanhangers van de MHP (Milliyetçi Hareket Partisi), de Partij van de Nationalistische Beweging die samen met de AK-partij van president Erdoğan de regering vormt. Zürcher: „In Turkije is de MHP daardoor mainstream geworden.”
Culturele clubs
De Turkse wet verbiedt Turkse partijen afdelingen op te richten in het buitenland. In landen met omvangrijke Turkse gemeenschappen, zoals Nederland, opereren de Grijze Wolven veelal onder de vlag van culturele instellingen. Zürcher: „Bij die culturele clubs zitten mensen met grote netwerken. Interessant voor Nederlandse politieke partijen, die graag de stemmen van hun achterban willen hebben.”
Dat levert naderhand soms problemen op. „In het verleden waren het vooral partijen zoals PvdA en CDA die het echt geen ruk kon schelen waar een Turkse kandidaat voor stond. Als ze maar stemmen brachten. En dan bleek diegene opeens de Armeense genocide te ontkennen of een homofoob standpunt in te nemen”, zegt Zürcher.
Nu gaat het dus mis bij een lokale partij. „Het is opportunistisch stemmen verzamelen bij de Turkse bevolking, een patroon dat je al jaren ziet in elke middelgrote tot grote gemeente in Nederland”, concludeert de emeritus hoogleraar.
In Nederland duikt het symbool van de Grijze Wolven geregelder op, meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in de halfjaarlijkse terreurdreigingsrapportage van oktober 2020. Dat de groepering wordt genoemd, betekent dat de NCTV ze als een risico beschouwt. „Ook kwam het afgelopen jaren soms tot confrontaties tussen actievoerders die zich afficheren als Grijze Wolven en critici van de Turkse overheid of Koerden”, staat er in de rapportage.
’Extreemrechts’
In recentere rapporten van de NCTV worden de Grijze Wolven niet genoemd, maar dat zegt niets, aldus een woordvoerster van de organisatie. Elke rapportage is ’een momentopname, een thermometer in de samenleving’, meldt zij: „Maar dat wil niet zeggen dat er geen aandacht meer voor is vanuit de NCTV.” De NCTV omschrijft de Grijze Wolven als ’extreemrechts en ultranationalistisch’.
Ook meldt de NCTV dat ’diverse gemeenten subsidies aan de aan Grijze Wolven gerelateerde Turkse Federatie Nederland hebben stopgezet’. In Beverwijk is dat niet gebeurd, blijkt uit antwoorden van B en W op raadsvragen.
Het ging overigens om enkele honderden euro’s voor buurtfeesten van de Stichting Beheer Turks Cultureel Centrum, de club waar de kandidaat-wethouder op de foto werd gezet. Die onderhoudt nauwe banden met de door de NCTV aan de Grijze Wolven gelinkte Turkse Federatie Nederland (TFN), bevestigt bestuurslid Alperen Doruk van het Turks culturele centrum in Beverwijk. „Ons raakvlak met TFN is dat deze organisaties behoud van de eigen Turks-Nederlandse identiteit en cultuur belangrijk vinden.”
Ook Doruk noemt de grijze wolf ’een mythologisch symbool’. Hij durft een onderzoek door veiligheidsdienst AIVD naar het Beverwijkse centrum wel aan: „We zijn een voorbeeldige organisatie.”