‘In de Berbercultuur ontbreekt notie van vrijheid´

[Ariel]

Goed zo, nog 100.000 van dit soort Marokkanen en dan gaan we werkelijk de goeie kant op.

‘In de Berbercultuur ontbreekt notie van vrijheid´

Abdelghafour Ahalli (44) is betrokken bij het Netwerk Vrijzinnige Marokkaanse Nederlanders. Zijn vader kwam in 1963 vanuit het Rifgebergte (Aith Bouayach) naar Nederland. Hij bleef in Marokko toen zijn moeder zich in 1985 bij haar man voegde. Hij studeerde sociologie in Fez en kwam in 1993 alsnog, zei het illegaal, naar Nederland. Ahali: “Eerlijk gezegd heb ik Allah niet nodig. Ik beschik over genoeg gereedschap om het leven aan te kunnen.” Ik sprak met Abdelghafour over zijn waarden en identiteit voor mijn onderzoek ‘Niet alleen Allah’ in de lobby van een hotel vlak naast het treinstation in zijn woonplaats Alphen aan de Rijn.

Wat is voor jou van waarde is in het leven? Waar draait het in jouw leven om?

‘De meest essentiële waarde voor mij is vrijheid. Als je handelt vanuit vrije wil, houdt dat in dat je hebt gekozen en als je in vrijheid hebt gekozen, kun je daar zelf ook verantwoordelijkheid voor nemen.

Voor mij horen vrijheid (libre), kiezen (choisir) en handelen (agir) bij elkaar. En die vrijheid is niet aan een cultuur of religie gebonden. Vrijheid is universeel, voor mij.´

Zijn het waarden die je hebt meegekregen in je opvoeding of speelt je verblijf in Nederland daarbij ook een rol?

‘Ik ben opgegroeid in de Berbercultuur in een boerendorp in het Rifgebergte. Het is een ambivalente cultuur. Berbers zijn in het algemeen trots. Eer is heel belangrijk. Het besef dat je als mens niet als hond of als slaaf, als untermensch, kan worden behandeld. Tegelijkertijd wordt je geacht je aan tal van codes te houden. Je individuele vrijheid is beperkt. Je wordt gedwongen binnen de grenzen te blijven die door de groep waarvan je deel uitmaakt (familie, dorp) worden bepaald. Een van die codes is dat de seksen gescheiden zijn. Dat staat niet ter discussie. Je wordt geacht je daar blind aan te houden.

Ik was denk ik twaalf, dertien jaar toen ik hiertegen in opstand kwam. Met name de dominante, de wrede, harde, masculiene opstelling van mannen stond me tegen. Het idee dat je altijd gelijk hebt omdat je man bent en dat je niet gelijk kan hebben omdat je vrouw bent, is een absurd idee. Als je die symmetrie doortrekt dan zie hoe die tweedeling zich weerspiegelt in identiteiten: van mannen en vrouwen in het algemeen, maar ook in de identiteit van Allah. Hij is man en hij heeft altijd gelijk.

Vanaf die tijd is ook mijn zoektocht begonnen naar waarom Europa zich zo anders had ontwikkeld? Ik las boeken over Spinoza, Descartes, Voltaire, Marx etc. en ik kreeg steeds meer het idee dat dat te maken had met het concept vrijheid. Een land als Nederland heeft vrijzinnige denkers onderdak gegeven op momenten dat ze in andere landen werden vervolgd. Denk maar aan de Hugenoten. Wat in mijn cultuur ontbrak was de notie van vrijheid.’

Kun je je levensbeschouwing beschrijven? Waar haal je je inspiratie vandaan?

‘Berbers zijn door de geschiedenis heen voortdurend vervolgd en onder de voet gelopen door Romeinen, Arabieren. Om hun vrijheid te kunnen behouden trokken ze naar de bergen en vestigden ze zich in afgelegen dorpen waar de landbouwgrond vaak schraal was en moeilijk te bewerken. Tegelijkertijd poogden ze zo hun moeders, zusters en vrouwen te beschermden die bij overvallen als oorlogsbuit werden meegevoerd.

Wat ik, in lijn met onze geschiedenis, van mijn moeder heb geleerd is dat het belangrijk is dat je kunt omgaan met verlies. Dat je los kunt laten. Ik realiseer me, zeker ook nu ik in Nederland woon, hoe tegenovergesteld dat is aan het idee waar kinderen mee worden opgevoed. Ze leren om te presteren, om te winnen. En als dat niet lukt dan leidt dat tot deceptie, tot teleurstelling.’

Hoe ben je tot dat inzicht gekomen?

‘Ik merk me om heen dat de overvloed waarin we leven gepaard gaat met een groeiend onbehagen. Wij zijn vrij maar niet gelukkig. Ik vind het vreemd dat de overheid zich met van alles bemoeit. Je mag bijvoorbeeld niet roken in cafés, maar er worden auto’s door fabrieken op de markt gebracht die 270 tot 300 kilometer kunnen rijden terwijl de maximale snelheid in Nederland maar 120 kilometer is. Met boetes op te hard rijden proberen we snelheidsduivels in toom te houden. Maar wat is de ratio achter het idee dat er auto’s met zoveel pk’s worden verkocht.

De geloofwaardigheid van ons systeem staat onder druk. Enerzijds is er die intrinsieke behoefte aan individuele vrijheid; anderzijds zie je dat mensen zich gedragen als weeskinderen. Ze hebben behoefte aan een warm nest en richting. Dat is volgens mij één van de belangrijkste redenen dat religie weer belangrijker wordt, juist ook in het Westen.’

Je waarden bepalen, zei je, ook in sterke mate je keuzes in het leven.

“Als dat niet het geval was, dan zou er sprake zijn van vervreemding. Het is één van de redenen dat ik één van de initiatiefnemers ben van het Netwerk Vrijzinnige Marokkaanse Nederlanders. Ik ben los van religie. Ik zeg bewust niet los van de islam maar van religie. Religie staat voor verbondenheid, voor verbinden. Ik hoef geen verbinding met iets waarvoor ik niet zelf heb gekozen.

Allah is te groot, te veel voor mij. Dat idee heeft zich vanaf mijn twaalfde/dertiende jaar ontwikkeld. Ik voelde mij disconnected met hem. Ik kon me niet vinden in het idee dat hij met onbarmhartigheid, met wreedheid wordt geassocieerd. Dat in naam van hem onrechtvaardigheid en ongerechtigheid wordt gelegitimeerd. Dat in naam van hem bijvoorbeeld mannen boven vrouwen zijn gesteld.

Eerlijk gezegd heb ik Allah niet nodig. Ik beschik over genoeg gereedschap om het leven aan te kunnen. Dat impliceert niet dat ik tegen gelovigen ben. Ik ben tegen het instituut islam.’

Brengt het feit dat je in meerdere werelden leeft je wel eens in verwarring over wat je kernwaarden zijn?

‘Nee, ik ben in harmonie met mezelf. Natuurlijk zijn er momenten, zoals na de moord op Theo van Gogh eind 2004, dat ik word aangesproken op mijn Marokkaans-zijn. Wat is dat met jullie? Ik begrijp die emoties, maar het zijn momenten in mijn leven. Bovendien wordt heel Nederland ook niet verantwoordelijk gehouden voor de moord van Volkert van der Graaf op Pim Fortuyn.’

Er wordt de laatste tijd veel gepraat over de islamitische identiteit van migranten met een moslimachtergrond in Nederland. Hoe zou jij jezelf omschrijven/definiëren?

‘Ik ben 1) mens omdat ik kan denken 2) een Berber uit het Rifgebergte. Daar ben ik trots op - ondanks alle moeite die ik heb met de benauwdheid van die cultuur. 3)maar wel in combinatie met mijn Nederlander-zijn.

Ik voel me niet verbonden met de orthodoxe islam, de letterlijke uitleg van de bronnen, wel met de mystieke islam, het soefisme. De orthodoxe islam staat voor mij voor de armoedige islam. Voor decadentie, teloorgang.

Ik denk overigens dat de islam milder wordt doordat preken niet langer in het Arabisch maar steeds vaker in het Nederlands worden uitgesproken. Het Arabisch is een mysterieuze taal, het is poly-interpretabel. Dat maakt dat je uitleggers nodig hebt. Daar komt gezag bij te pas. De Nederlandse taal, net als bijvoorbeeld het Frans, is eenduidiger. Bovendien staat het dichter bij de ratio.

Verder wil ik in Nederland begraven worden, niet in Marokko. Ik houd van Nederland. Ik voel me gelukkig hier. Dat klinkt wellicht raar in deze tijd van polarisatie. Ik ben trots op Nederland. Ik vind Nederlanders een aardig volk. Ik heb me hier nog nooit gediscrimineerd gevoeld en ik kan met vrijwel iedereen opschieten. Ik kan me dan ook niet voorstellen dat ik Nederland verlaat als ik dood ben.’

http://weblogs.hollanddoc.nl/nietalleen ... eid%C2%B4/" onclick="window.open(this.href);return false;