Dodenherdenking racistisch? Ophef om concept verkiezingsprogramma BIJ1
Binnen de Joodse gemeenschap wordt vol ongeloof gereageerd op een passage in het concept-verkiezingsprogramma van de politieke partij BIJ1. Daarin staat vermeld dat de Nationale Herdenking op 4 mei op De Dam in Amsterdam ‘in de basis racistisch en onvolledig’ is. Het CIDI en het Centraal Joods Overleg reageren onthutst. De Nationaal Coördinator Antisemitisme vindt dat de Dodenherdenking op geen enkele manier ‘gepolitiseerd’ moet worden.
‘De 4 - 5 mei herdenking is in de basis racistisch en onvolledig’, staat in de conceptversie, waarvan een passage op sociale media circuleert. ‘Daders worden teveel gecentreerd en er wordt geen verantwoordelijkheid genomen voor Nederlands oorlogsgeweld en medeplichtigheid aan internationale terreur.’
Volgens BIJ1 is er bovendien te weinig aandacht voor ‘legendarische verzetshelden’ uit de voormalige koloniën. ‘Zolang dit het geval blijft, biedt Amsterdam geen plek aan deze herdenking’, aldus het conceptprogramma, waarover de partij dus nog moet stemmen.
Of de gewraakte passage wel of niet in de eindversie belandt, maakt voor Ronny Naftaniel weinig uit. ,,Het is schandalig dat we het hier überhaupt over moeten hebben”, verzucht de voorzitter van het Centraal Joods Overleg. ,,Ik begrijp werkelijk niet wat ze hier nu mee bedoelen. De Dodenherdenking racistisch? Deze beschuldiging is juist racistisch! Een regelrechte schoffering van de nabestaanden van de ruim 100.000 vermoorde Joden in Nederland.”
BIJ1 is de afgelopen dagen via verschillende kanalen gevraagd om een reactie, maar liet niet van zich horen. Tegen NH Nieuws zegt fractievoorzitter Jazie Veldhuyzen dat hij de bewuste passage ook wat ‘scherp geformuleerd’ vindt. ,,Dit lijkt er voor sommige mensen misschien op dat wij de Nationale Herdenking niet in Amsterdam willen, maar dat is niet zo.”
Wel moet de herdenking volgens Veldhuyzen anders: ,,De herdenking moet inclusiever. Als er solidariteit is met alle slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, waarom gaat het op De Dam dan nooit over de vier miljoen Indonesische slachtoffers die om het leven kwamen door de Japanse bezetter?”
‘Frame van competitie’
Volgens het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) probeert BIJ1 er een wedstrijd van te maken. ,,De nagedachtenis aan en respect voor de 102.000 Nederlanders die vermoord zijn in de oorlog omdat ze Joods waren, mag nooit en te nimmer in een frame van ‘competitie’ van slachtofferschap of leed worden geplaatst”, stelt Aron Vrieler, antisemitisme-onderzoeker bij het CIDI.
Vrieler vindt het vreemd dat Joodse slachtoffers niet eens worden vermeld in het conceptprogramma. ,,Dit terwijl BIJ1 er op staat dat minderheden zélf definiëren wat groepshaat tegen hen inhoudt, behalve als het om Joden gaat. Die tellen blijkbaar niet mee. Dat is hypocriet en allesbehalve inclusief.”
CJO-voorzitter Naftaniel beschuldigt BIJ1 van het willen ‘herschrijven van de geschiedenis’. ,,Ruim twee jaar geleden vergat die partij dat Dodenherdenking ook iets met Joden te maken heeft. En nu krijgen we dit weer. Ik snap het niet van een partij die júíst is opgericht om een vuist te maken tegen racisme. Dan moet je toch juist onderkennen en duidelijk maken dat er zóveel mensen zijn vermoord op grond van wie ze waren, en op grond van eigenschappen waar ze niks aan konden doen?”
Dat een politieke partij een debat wil aanzwengelen voor gelijkwaardigheid, kan op de steun van Eddo Verdoner rekenen. Maar de Nationaal Coördinator Antisemitisme vindt het niet kunnen dat de oorlog en de Dodenherdenking in een al gevoelig debat ‘gepolitiseerd’ worden. ,,Dat is gevaarlijk. We zien het de laatste tijd regelmatig gebeuren bij coronaprotesten, waar de behandeling van niet-gevaccineerden met de Jodenvervolging wordt vergeleken. Dat lijkt hier ook te gebeuren. Je mag de Tweede Wereldoorlog nooit als instrument gebruiken om sensatie en aandacht te schoppen, dat is in ieder opzicht verkeerd.”
Laat de Dodenherdenking met rust, bepleit Verdoner. ,,Dat geldt echt niet alleen voor BIJ1, dat geldt voor alle politieke partijen. De Dodenherdenking is voor ons een moreel ijkpunt waar ons moreel kompas aan vastzit. De oorlog is de grootste ramp die ons is overkomen. Probeer daar altijd respectvol en discreet mee om te gaan. Wie dat niet doet, komt aan de basis van ons denken over goed en fout. Daar moeten we heel voorzichtig mee zijn.”
Het Nationaal Comité 4 en 5 mei wil niet reageren op concepten van verkiezingsprogramma’s, laat een woordvoerder weten.