Abdelmajid I. (48) die op 14 juli 2016 in Rijswijk zijn vrouw doodstak, is voorlopig vrij. De rechtbank veroordeelde hem eerder tot een jarenlange celstraf en een gedwongen tbs-behandeling.
De Iraakse Koerd stak op 14 juli 2016 in een paranoïde waan in hun woning aan de Professor Quacklaan in Rijswijk zijn Russische vrouw Albina (38) met veertien messteken dood. De kinderen waren thuis. Zij wonen nu bij Russische familie.
Het gerechtshof schorste hem onlangs, waardoor Abdelmajid I. de inhoudelijke behandeling van zijn hoger beroep in vrijheid mag afwachten. Die staat gepland voor juni dit jaar. Netto zat hij daarmee zo’n tweeëneenhalf jaar vast van de zeven jaar die hem door de rechtbank was opgelegd, los van de opname in een tbs-kliniek.
De beslissing van het hof wordt steevast gezien als een ‘winstwaarschuwing’. Het is een stuk minder waarschijnlijk geworden dat I. straks nog achter gesloten deuren zal verdwijnen.
Nabestaanden snappen er niets van, zegt hun advocaat Heleen over de Linden. ,,Wanneer de dader toen dergelijke problemen had, dan lijkt het me sterk dat deze nu zijn opgelost.’’
IJselijk gegil
Het is 14 juli 2016, net na elf uur. Vanuit het huis van de buren in het keurige buurtje in Rijswijk klinkt een ijselijk gegil. Er woont een echtpaar met drie kinderen. Hij, een Iraakse Koerd, zij, Albina, een Russin. De kinderen kregen Nederlands klinkende namen.
De vader van de buurvrouw, toevallig op bezoek, wil in een reflex de schutting van de tuin over klimmen om te helpen. ,,Maar hij zag de bebloede buurman met een verwilderde blik in zijn ogen en besloot niet zelf in te grijpen", herinnert een andere buurvrouw zich. Ze denkt nog vaak aan het familiedrama. ,,De politie kwam al met hoge snelheid de straat in en agenten gingen met getrokken pistolen het huis in. Even later werd de vader onder het bloed naar buiten gebracht."
De agenten vonden de vrouw hevig bloedend in de keuken. Anderhalf uur is ze gereanimeerd en vijftien zakken bloed zijn haar gegeven. Maar de moeder, die vlak voor het geweld van haar man hun jongste kind nog de borst had gegeven, was niet meer te redden.
Tot twee jaar daarvoor vormde ze met I. zo'n mooi gezinnetje. Hij had een slagerij op het Hillenaarsplantsoen. Maar er waren financiële problemen gekomen, de slagerij moest weg. Hij moest in de schuldsanering. Ook de relatie was onder druk komen te staan. I. rookte steeds meer wiet, werd paranoïde.
In de ochtend van die 14de juli hadden ze in de keuken ruzie gekregen. Uit angst voor 'de geheime kracht' wilde de 48-jarige vader de deuren op slot doen. Maar de kinderen moesten naar school, had ze gezegd. Moest ze die dan in stukjes snijden zodat ze door de brievenbus konden? Het enige wat de Koerd nog weet, is dat hij een fles olijfolie naar haar gooide en een mes pakte. Pas als hij het mes uit haar borst ziet steken, komt hij bij zinnen.
De twee andere kinderen van vier en zes jaar zijn in de woonkamer, horen het gegil van hun moeder. Het 4-jarige jochie is zo bang dat hij zich half onder de bank verstopt en een gordijn over zich heen trekt.
Psychiaters behandelen ze intensief tot ze verhuizen naar Rusland. Daar wonen ze nu bij familie van hun moeder en krijgen er dezelfde behandelingen.
De advocaat van I. had om de schorsing gevraagd. Hij reageert goed op medicijnen, is gemotiveerd om zich te laten behandelen en kan bij zijn broer wonen, zo pleitte ze. Bij de rechtbank stelde de advocaat die hem toen bijstond dat I. op het moment van zijn daad ‘knetterpsychotisch’ was. Hij zou volledig ontoerekeningsvatbaar zijn geweest en daardoor geen celstraf moeten krijgen. Een gedwongen opname zou niet nodig zijn.
Een psycholoog en psychiater die hem destijds onderzochten, zagen dat hij in een paranoïde waan had gehandeld, mogelijk PTSS en een persoonlijkheidsstoornis heeft, maar stelde dat hij alleen ‘verminderd toerekeningsvatbaar was’. In die lijn ging de rechtbank mee. I. kreeg daarom naast tbs ook een celstraf opgelegd.
In hoger beroep heeft de advocaat van I. om een tegenonderzoek gevraagd. Volgens een woordvoerder van het OM was dat rapport nog niet klaar toen het gerechtshof met haar beslissing kwam.
Verliezers
In de buurt heeft nog niemand gehoord dat de man niet meer in de gevangenis zit, maar bij zijn broer in Delft woont. Wat overheerst in de Professor Quackstraat is dat er bij het drama alleen maar verliezers zijn. De vader was geliefd in de buurt. Voor zover de buurtbewoners contact met hem hadden. ,,Maar hij groette altijd en we zagen hem lopen met de kinderen."
Was er maar eerder ingegrepen in het gezin, wordt er gezegd. Precies wat zijn advocaat aanvoert voor de rechtbank die letterlijk de GGZ de schuld aan alles geeft. Want de vader had zich een maand voor de gruwelijke steekpartij een paar keer gemeld bij de huisarts én de spoedpoli van Parnassia. En drie dagen vóór de dodelijke aanval op zijn vrouw was het crisisteam nog thuis met hem komen praten. ,,Maar hij werd niet opgenomen", zegt de advocaat tijdens de rechtszaak.
Díe man is nu op vrije voeten omdat hij goed reageert op zijn medicatie en gemotiveerd is zich te laten behandelen. Het gerechtshof ziet dan ook geen reden Abdelmajid I. in de gevangenis te laten wachten op de behandeling van zijn hoger beroep op 26 juni. Een gevraagde nadere toelichting op het besluit mag het hof niet geven.
Een van de voorwaarden voor zijn vrijlating is dat hij zich moet melden bij de reclassering. Niet in de voorwaarden is opgenomen dat hij zich moeten laten controleren op zijn drugsgebruik. Het roken van cannabis is een bekende trigger om in een psychose te raken.
Het OM heeft zich volgens een woordvoerder 'hevig verzet'. ,,Gelet op de veroordeling was er geen reden om hem te schorsen, des te meer omdat gedragsdeskundig tegenonderzoek naar zijn geestesvermogens van destijds toen nog niet klaar was.''
Deskundigen zeggen dat het besluit van het hof wel een indicatie is hoe het hof uiteindelijk zal gaan vonnissen: het lijkt niet voor de hand te liggen dat de man alsnog terug zal moeten naar de gevangenis of een gedwongen opname in een tbs-kliniek staat te wachten, zoals de rechtbank eerder oordeelde.
Shock
De ouders van Albina in Rusland verkeren in shock door de gang van zaken. 'Dit is absurd! Wat maakt het uit in welke toestand hij zijn vrouw heeft doodgestoken, de daad wordt er niet minder om. In Rusland is dit onmogelijk', reageren zij via Heleen over de Linden, hun familierecht advocaat en tolk.
'Een misdadiger die zijn vrouw in de keuken met een vleesmes doodsteekt terwijl de kinderen in de huiskamer zijn en mogelijk op het gekrijs zijn afgekomen, wordt nu na netto tweeënhalf jaar na zijn daad vrijgelaten. Alsof hij een brood bij de bakker heeft gestolen', schrijven ze vanuit Rusland verontwaardigd.
Wat maakt het uit in welke toestand hij zijn vrouw heeft doodgestoken, de daad wordt er niet minder om
Ouders van Albina
'Hij heeft zelfs nadat hij zijn vrouw had doodgestoken in de spiegel naar zichzelf gelachen en zoiets gezegd als: dit moest zo zijn. De geestelijke gezondheid van een dader heeft bij ons in Rusland in elk geval geen strafverkortende werking, eerder strafverlengend omdat men toch bang is voor zo iemand. Blijkbaar wordt in Nederland geen rekening gehouden met het verdriet en de angst van de nabestaanden.'
Geestelijk
'In Rusland kent men het systeem van tbs niet. Wij waren er daarom ook niet mee bekend met hoe dit kan uitwerken. Natuurlijk wordt in Rusland een gevangene ook op zijn geestelijke gezondheid gecontroleerd, maar dat zegt nog niet dat de geestelijke gezondheid los komt te staan van het misdrijf.'
Job Knoester, gerenommeerd tbs-advocaat uit Scheveningen, begrijpt dat de situatie voor de nabestaanden onbevredigend en onverteerbaar is. ,,Maar als hem door een ziekte of een stoornis iets niet valt aan te rekenen, dan kan je hem daar niet voor straffen." Knoester had wel graag meer willen weten over de motivering van het gerechtshof. ,,Nu staat er alleen dat het beter met hem gaat."
De herhalingscijfers na tbs zijn drie tot vier keer gunstiger dan voor mensen uit de gevangenis
Advocaat Job Knoester
De maatschappelijke discussie over mensen met grote psychische problemen die vrij rondlopen, is actueler dan ooit. Bart van U. die voormalig minister Els Borst ombracht. De Syriër Malek die in een 'religieuze psychose' in Den Haag willekeurige mensen neerstak. Michael P. die Anne Faber verkrachtte en doodde. De tramschutter in Utrecht. Hoe kon dit gebeuren, is steeds de vraag.
Maar volgens Knoester 'wordt het echt tijd dat de samenleving een beetje wakker wordt'. ,,Ik snap het, ik begrijp de frustratie van al die ouders. Maar weet je, politiek en samenleving moeten ophouden de suggestie te wekken dat je een 100 procent veilige samenleving kan creëren. Ik denk dat je met het tbs-systeem aan de grens zit. De herhalingscijfers zijn drie tot vier keer gunstiger dan voor mensen uit de gevangenis. Beter dan dat gaan we het niet krijgen. Zal dit 100 procent garantie zijn op nul fouten? Nee, dat denk ik niet. Dat bestaat niet, dat kan niemand regelen.''
Het Haagse hof is een 'ontzettend streng hof', zegt hij. ,,Als dit hof denkt dat er geen risico is, in deze tijd, dan moeten ze ook echt goede argumenten hebben. Het hof is echt niet gek. Die ziet en hoort ook alle debatten. Het is alleen heel jammer dat je dit niet leest in de beslissing.''
De ouders van Albina wachten gespannen af wat er straks in juni zal gebeuren. Ze houden hoop. 'Wij vertrouwen op een weldenkend hof dat de uitspraak van de rechter in eerste aanleg zal bekrachtigen.’