Geen islamitische begraafplaats in de buurt, dus moet Abdelouahed 2 uur rijden om graf vader te bezoeken
Je dierbaren dichtbij begraven is voor veel Nederlanders normaal. Deze wens groeit ook sterk binnen de moslimgemeenschap, maar het ontbreekt aan geschikte plekken. Dat is een groot gemis, vindt Abdelouahed El Houari (28). Zijn vader en opa liggen in Zuidlaren en Marokko op de islamitische begraafplaats. Maar liever waren zij begraven in de ‘stad van hun hart’ Amersfoort.
Dat de dood bij het leven hoort, hoef je Abdelouahed El Houari niet meer te vertellen. De jonge Amersfoorter raakte in 2021 in korte tijd zijn vader en opa kwijt. ,,Mijn vader was altijd kerngezond. Maar nadat hij verschillende klachten kreeg, bleek hij kanker te hebben.”
,,Een aantal maanden na zijn behandeling werd hij genezen verklaard. Maar niet veel later kreeg hij opnieuw kanker. Ondanks dat het moeilijk was om de ziekte te accepteren, gaf het geloof mij veel kracht. Mijn vader zou nog maar enkele weken te leven hebben, het werden enkele maanden’’, vertelt hij. ,,De beste tijd van mijn leven.’’
Twee uur rijden
Zijn vader werd drie maanden later begraven in Zuidlaren, in Drenthe, op één van de twee op dat moment bestaande islamitische begraafplaatsen in Nederland. De familie had liever een ander besluit genomen, zegt Abdelouahed. ,,Mijn vader heeft een groot deel van zijn leven in Amersfoort gewoond en gewerkt en kende hier veel mensen. Hij had het liefst in zijn eigen stad begraven willen worden.’’
Drie maanden vóór deze ingrijpende gebeurtenis, overleed de opa van Abdelouahed, aan moederskant. Een hele slag voor hem, zijn moeder en de rest van de familie. ,,Hij was een steunpilaar in de familie, iemand die door veel mensen in Amersfoort werd gekend en gewaardeerd. Vanuit mijn jeugd weet ik niet anders dan dat mensen uit Marokko werden begraven in het land van herkomst. Maar dat is aan het veranderen. Als er een islamitische begraafplaats was geweest in Amersfoort, weet ik zeker dat hij hier begraven had willen worden.’’
Waar opa nu begraven moest worden, was een hele puzzel, want in coronatijd sloot Marokko de grenzen. Dat maakte de situatie erg onzeker. ,,Uiteindelijk gingen de grenzen net op het juiste moment weer open, waardoor hij alsnog in Marokko begraven kon worden. Maar het gaf wel veel stress in de familie.’’
Groeiende behoefte
Het verhaal van Abdelouahed staat niet op zichzelf. De afgelopen jaren zien islamitische organisaties en moskeeën een sterk groeiende wens bij hun achterban om in Nederland begraven te worden. Om aan deze wens te kunnen voldoen, zijn er nieuwe islamitische begraafplaatsen nodig.
De bestaande begraafplaatsen in Zuidlaren en Almere zijn nagenoeg vol. In Arnhem is begin dit jaar de grootste islamitische begraafplaats van West-Europa geopend. Ook in Tiel en Utrecht komen nieuwe islamitische begraafplaatsen.
Tot voor kort lieten veruit de meeste moslims zich na hun dood begraven in het land van herkomst. Maar in de coronaperiode zijn de panelen gaan verschuiven, vertelt Hamed Amrino, voorzitter van BIBIN, een stichting die zich inzet voor nieuwe islamitische begraafplaatsen.
,,Wij waren al vanaf 2004 bezig met een nieuwe begraafplaats in Zuidlaren, maar er was niet zoveel interesse. Maar toen de grenzen dichtgingen door corona werd ik opeens overspoeld met telefoontjes. Inmiddels is het onderwerp breed gaan leven in de moslimgemeenschap. Nu merken mensen dat het fijn is als hun dierbaren dicht bij huis begraven liggen.”
‘Straks wil de helft van de moslims in Nederland worden begraven’
Ook Amina van der Eijk van Islamitische Uitvaartzorg Amanah in Groenekan ziet een sterke groei van uitvaarten in Nederland. ,,We krijgen dagelijks telefoontjes van mensen die bellen voor hun uitvaartverzekering omdat ze niet meer in het buitenland, maar in Nederland begraven willen worden. Ik denk dat je niet gek moet opkijken als over 15 jaar minimaal de helft van de moslims in Nederland die wens heeft.”
Ruimtegebrek is het probleem niet. Slechts 13 procent van Nederland is bebouwd. Het gaat om prioriteiten stellen
Abdelkarim Elkarti
In Amersfoort wordt deze wens inmiddels zo breed gedragen dat op 21 februari er een tocht werd georganiseerd met 400 tot 500 deelnemers om bij het stadsbestuur aan te dringen om tempo te maken met de komst van een islamitische begraafplaats met 2500 plekken. ,,We praten er nu al drie jaar over met de gemeente en ik kan het mijn achterban niet meer uitleggen dat zij niet in hun eigen stad begraven kunnen worden’’, zegt Abdelkarim Elkarti, namens de vijf moskeeën in Amersfoort.
Wethouder Rutger Dijksterhuis beloofde in september meer duidelijkheid te geven over de locatie voor de begraafplaats. Dat ie er komt, is zeker, aldus de wethouder. ,,We voelen de morele, maatschappelijke en juridische verantwoordelijkheid. Maar aan alle vier de potentiële locaties kleven nog haken en ogen. Dat willen we eerst goed uitzoeken, want we willen een zorgvuldig besluit maken.”
Ruimtegebrek groot probleem
De belangrijkste eis aan een nieuwe islamitische begraafplaats is dat er eeuwigdurende grafrust is. Dat is essentieel vanuit het geloof. Vandaar ook dat de reeds bestaande islamitische grafvelden die op 85 tot 90 gemeentelijke begraafplaatsen in Nederland te vinden zijn, voor de meeste moslims ongeschikt zijn.
,,Zo zijn er op het islamitisch grafveld op begraafplaats Rusthof zijn in 20 jaar tijd nog geen 100 mensen begraven, vooral vluchtelingen’’, zegt Abdelkarim Elkarti, namens de vijf moskeeën in Amersfoort. Dat er sinds 2021 grafrust voor onbepaalde tijd mogelijk is, verandert daar niks aan. ,,Garantie heb je alleen als het eigen grond is.’’
Daar wringt ook meteen de schoen. Gemeenten hebben grote moeite om ruimte te vinden voor nieuwe islamitische begraafplaatsen, blijkt uit het in december 2022 gepubliceerde rapport Eeuwigdurende Grafrust in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken. ‘Dit probleem lijkt het grootst te zijn in de Randstad, waar de vraag naar eeuwigdurende grafrust juist het meest zichtbaar is. Een oplossing lijkt niet direct aanwezig.’
‘Prioriteiten stellen’
Elkarti denkt ook dat gemeenten ‘nog even moeten wennen’ aan het idee van een islamitische begraafplaats, als relatief nieuw fenomeen. ,,Ruimtegebrek is het probleem niet. Slechts 13 procent van Nederland is bebouwd. Het gaat om prioriteiten stellen.’’ De 28-jarige Abdelouahed El Houari hoopt dat de islamitische begraafplaats in Amersfoort er snel komt. ,,We willen onze dierbare overledenen graag in onze eigen stad begraven. Al wil ik hier zelf ook komen te liggen.’’