Eén moslim, maar twee gezichten: ‘Geweld vind ik geen probleem’
Eén moslim, maar twee gezichten: ‘Geweld vind ik geen probleem’
Radicale moslims worden in Arnhem scherp in de gaten gehouden. Maar dat systeem is niet waterdicht, beweert Yasin*, die sympathiseert met Arnhemse jihadisten en voor het kalifaat is. Naar eigen zeggen leidt hij de instanties met succes om de tuin. ,,Anders had ik nu nog vastgezeten.”
Verantwoording
Yasin is een gefingeerde naam. Zijn echte naam is bij de redactie bekend. Hij zegt op het rechte pad te zijn en wil daarom niet dat hij wordt herkend. Om te voorkomen dat zijn woorden worden verdraaid, zo zegt hij, wil hij alleen contact per e-mail. De afgelopen maanden is er meerdere keren gemaild. Zijn identiteit is door De Gelderlander op verschillende manieren vastgesteld. Feiten zijn voor zover mogelijk gecheckt.
Yasin blijft onder de radar. Daar doet hij in ieder geval zijn best voor. Hoe hij denkt over de islam, over het kalifaat, dat gaat hij de instanties niet aan de neus hangen als ze ernaar vragen. Nee, hij kleurt keurig binnen de lijntjes van de rechtstaat. Voor het oog dan.
Yasin is een twintiger, opgegroeid in Arnhem, die in het zuiden van Gelderland woont. Onder zijn vrienden zijn Waïl el A. en Nadeem S., twee van de zeven Arnhemse terreurverdachten die in september zijn opgepakt, omdat ze volgens justitie een aanslag aan het beramen waren en donderdag voor de rechter moesten verschijnen. Om hen niet verder in de problemen te brengen, wil Yasin niets zeggen over hun motieven. Ook Arnhemmer Marouane B., de ‘jihadrapper’ die sinds 2013 in Syrië vecht, is een vriend.
Broeders en zusters
Hij mailt al langere tijd met De Gelderlander, over zijn vrienden en kennissen die naar Syrië zijn afgereisd of op zijn minst sympathie hebben voor het kalifaat. Hij respecteert de ‘broeders en zusters’ die ‘met de juiste intenties’ zijn afgereisd. ,,Ik zou het zelf niet doen, omdat ik niet voldoende kennis heb van de situatie daar.”
Geweld vind ik geen probleem, mits het volgens de islamitische richtlijnen gebeurt
Aantrekkelijk vindt hij het, helemaal leven volgens de regels van de islam, zoals in een kalifaat. ,,Ik vind dat elke moslim die eraan zou kunnen bijdragen, moet streven naar een kalifaat, zodat er een plek is waar alle moslims in vrede kunnen leven en hun geloof volledig kunnen praktiseren. Ik zou willen leven in een kalifaat. Geweld vind ik geen probleem, mits het volgens de islamitische richtlijnen gebeurt.” Dat is hoe hij er diep van binnen over denkt, maar dat hield hij wijselijk voor zich, als hij contact had met politie, justitie of andere instanties.
Crimineel
In zijn tienerjaren is Yasin een crimineel. Over het hoe en wat laat hij niets los, maar in 2012 wordt hij veroordeeld tot een jaar cel en jeugd-tbs. Hij belandt in De Hunnerberg in Nijmegen. Daar houdt hij met andere gedetineerde moslims stevig vast aan de islam. ,,We praktiseerden ons geloof door te bidden, te vasten en naar de gevangenismoskee te gaan.”
Yasin zegt dat hij niet bezig was anderen te bekeren, maar er broeit duidelijk iets in die jeugdgevangenis. In 2017 duikt in de media een foto op van gedetineerde jongens die een IS-vlag vasthouden. ,,Een cadeau van Marouane”, zegt Yasin, die claimt de eigenaar van de vlag te zijn. ,,Op die foto sta ik met twee onbekende jongens. We poseerden met de vlag om te tonen dat we trots zijn op ons geloof.” Hij benadrukt dat het geen IS-vlag is. ,,In de islam bestaat geen jihadvlag. Dit is een vlag met de islamitische getuigenis.”
Waarschuwingen van AIVD
De inlichtingendienst AIVD waarschuwt De Hunnerberg voor hem, zegt Yasin. ,,Ze hadden het vermoeden dat ik wilde uitreizen, omdat ik contacten heb in Syrië. Ik heb echter nooit trouw gezworen aan Abu Bakr al-Baghdadi (de salafistische leider van IS, red).” Hij laat zich later op sociale media wel een keer positief uit over IS, maar dat was volgens hem om te provoceren.
Ik was het met niet één standpunt eens, maar deed alsof
Yasin wordt voor observatie overgeplaatst naar het Forensisch Consortium Adolescenten in Sassenheim, waar de zwaarste jeugdgedetineerden heengaan en experts bepalen wat de beste behandeling is. ,,Vanaf dat moment besloot ik een masker op te zetten. Sociaal wenselijk doen, heeft in mijn voordeel gewerkt, anders zat ik nu nog in De Hunnerberg. Na zeven weken werd geconcludeerd dat ik niet aan het radicaliseren was.”
Sociaal wenselijke antwoorden gaf hij. Ja, ik respecteer de rechtsstaat. Nee, ik ben niet voor een kalifaat.
Maar niet heus.
Het proefverlof nadert en de reclassering verplicht Yasin gesprekken te voeren met een theoloog. ,,Die was Marokkaans en zei dat hij moslim is. We hadden interessante discussies, maar uiteindelijk is hij bij zijn mening gebleven en ik bij die van mij.” Yasin heeft inmiddels met heel wat instanties zulke gesprekken gehad. ,,Ze geven allemaal hun visie en maken duidelijk hoe je die moet tonen in je gedrag. Ik was het met niet één standpunt eens, maar deed alsof.”
Hij benadrukt keer op keer dat hij niet radicaal is, geen IS-aanhanger is. Tegelijk wijst hij alle Nederlandse wetgeving die in strijd is met de sharia, de islamitische wetgeving, af.
Vlak voordat het toezicht afloopt, afgelopen juli, verhuist Yasin naar het zuiden van Gelderland. Vragen van de politie over zijn geradicaliseerde vrienden beantwoordt hij niet. Mails van het Veiligheidshuis, een samenwerkingsverband van onder meer gemeente, politie en justitie, negeert hij sinds hij helemaal vrij is. Zijn gedachtegoed heeft hij niet losgelaten. Integendeel. ,,Ik ben alleen maar meer gaan vasthouden aan mijn eigen ideeën.”
‘Reclassering kan niet altijd door een nepverhaal heen prikken’
Het valt niet te voorkomen dat radicale moslims als Yasin ambtenaren van de reclassering om de tuin leiden door niet eerlijk te zijn over hun opvattingen. Reclassering Nederland houdt toezicht op mensen die voorwaardelijk vrijkomen, maar de medewerkers hebben beperkte mogelijkheden.
,,Ze kunnen niet iemand permanent volgen of telefoons aftappen om te controleren of hun cliënt de waarheid vertelt’’, zegt terrorisme-expert Bart Schuurman van de Universiteit Leiden. ,,Daarvoor hebben we de politie en de AIVD. Die blijven mensen die veroordeeld zijn voor terroristische activiteiten in de gaten houden.’’
Hardi N. zou ook deradicaliseren
Dat is volgens Schuurman ook gebleken bij de zeven Arnhemse jihadisten die in september zijn opgepakt, omdat ze een aanslag zouden willen plegen in Nederland. Drie van hen zijn eerder veroordeeld voor terroristische activiteiten. Hardi N., die door justitie wordt gezien als de spil van de groep, kreeg in 2016 voor het financieren van de jihad 24 maanden gevangenisstraf. Daarvan waren er 21 voorwaardelijk, omdat de reclassering de indruk had dat N. aan het deradicaliseren was. Een lange celstraf zou dat proces volgens de rechtbank mogelijk verstoren. Toch ging het mis. De politie greep echter op tijd in.
Met dank aan Arnhem, zegt burgemeester Ahmed Marcouch. ,,Hieruit blijkt de kracht van onze aanpak: hoewel het rustig leek, hebben we niet losgelaten. Toen er twee verhuisden naar de Randstad, hebben we aan de bel getrokken bij de landelijke diensten.’’
23 geradicaliseerde moslims
In Arnhem worden al lange tijd 23 geradicaliseerde moslims in de gaten gehouden. Daarbij werken gemeenten, politie, inlichtingendiensten, zorginstanties en welzijnsorganisaties samen, ook om hen zo veel mogelijk te sturen richting deradicalisering. Onder de 23 Arnhemmers zijn de zeven aangehouden jihadisten. Of Yasin ook tot deze groep behoorde, wil de gemeente niet zeggen.
De arrestaties in september zijn geen aanleiding geweest voor de rest van deze groep om de activiteiten te intensiveren, zegt Marcouch. ,,Er gebeurt in die categorie niets bijzonders op het moment.’’
De geradicaliseerde moslims in Arnhem zullen nog lang worden gevolgd. ,,We laten niet los’’, zegt Marcouch. ,,Niet dat de politie hen constant schaduwt. Het gaat erom dat er regelmatig contact is, dat onze informatiepositie goed is. Contact met de persoon zelf of met de ouders, via school, buurt, sportclubs, moskee, de hele omgeving.’’
Een paar van deze mannen zijn goed op weg. Die zijn bijvoorbeeld aan het werk. ,,Maar ze hebben geen van allen afstand genomen van het radicale gedachtegoed. Dat zien wij, ook door leugenachtige reacties heen, zoals deze Yasin naar eigen zeggen geeft.’’
Ambtenaren en andere professionals krijgen trainingen om bluf, schijn en realiteit te kunnen onderscheiden, zegt Marcouch. ,,Zo wordt de kans kleiner en kleiner dat potentiële jihadisten hun ware intenties kunnen verbergen met sociaal wenselijk gedrag.’’