Imam van Utrechtse moskee al-Fitrah bijt van zich af: ‘Er wordt een hetze tegen ons gevoerd’
Met zijn imposante voorkomen en strikte opvatting van het islamitische geloof doet de Utrechtse imam Suhayb Salam al jaren van zich spreken. In een vernietigend rapport werd zijn alFitrah-moskee recent weggezet als ‘sektarisch’. Salam weet woensdag de ogen van heel Nederland op zich gericht als hij moet verschijnen voor een ondervragingscommissie van de Tweede Kamer. ‘Ik krijg eindelijk de mogelijkheid om de waarheid te vertellen.’
Aan het eind van het interview, als de dictafoon uit is gezet en het notitieblokje is dichtgeklapt, wil de 39-jarige Suhayb Salam nog iets kwijt. ,,Ik reken erop dat u feiten en sentiment uit elkaar houdt. Soms lees ik terug dat ik een omstreden imam zou zijn. Dat is feitelijk niet juist. Sommigen vinden mij omstreden. Maar dat ben ik niet. Veelbesproken, dat is een beter woord.’’
Welkom in de wereld van Suhayb Salam, imam van de salafistische alFitrah-moskee in de Utrechtse wijk Overvecht. Een wereld waarin elk woord op een goudschaaltje moet worden gewogen, omdat Salam vindt dat het feitelijk moet kloppen. En juist met de feiten neemt de rest van de wereld het niet altijd even nauw, zo betoogt hij omstandig. Een deel van de overheid voert in zijn ogen een hetze tegen hem en zijn moskee, die strikt in de islamitische leer is. Zo stond hij onlangs nog voor de rechter, omdat hij weigerde de commissie van de Tweede Kamer, die onderzoek doet naar eventuele buitenlandse financiering van Nederlandse moskeeën, inzage te geven in zijn boekhouding.
In 2012 strijkt Salam met de stichting alFitrah neer in een voormalig ROC-gebouw in Overvecht. AlFitrah noemt zichzelf ‘een unieke islamitische educatieve en opvoedkundige stichting’. Op het Utrechtse stadhuis zijn er echter van meet af aan zorgen over de lessen die kinderen krijgen en de preken die worden gegeven. Het lijkt Salam niet te deren. Alle kritiek krijgt geen vat op hem. De imam volgt onverstoorbaar de strikte leer waarin hij een rotsvast geloof heeft.
U bent een rechtlijnig man. Twijfelt u ooit weleens?
,,Nooit.’’
Iedereen kent toch weleens momenten van twijfel?
,,Ik niet. Als je rechtlijnig bent, kun je niet twijfelen.’’
Heeft u dan ooit spijt van dingen?
,,Ieder mens moet wel eens spijt hebben. Onze profeet zegt: Alle mensen zijn foutenmakers. En de besten onder de foutenmakers zijn diegenen die berouwvol zijn.’’
Waarvan heeft u dan spijt?
,,Dat is tussen mij en God.’’
Nederland zal woensdag kennismaken met de rechtlijnigheid van Salam. Dan wordt hij ondervraagd door de commissie van de Tweede Kamer die eerder om stukken vroeg.
Met welk gemoed reist u naar Den Haag?
,,Met een glimlach. Ik krijg eindelijk de mogelijkheid om de waarheid te vertellen. Die mogelijkheid heb ik nog niet gehad.’’
De rechter heeft bepaald dat u alle gevraagde stukken aan de Tweede Kamercommissie moet overhandigen. Waarom heeft u dat niet uit uzelf gedaan?
,,Dat heeft een principiële en democratische reden. Iemand helemaal ondersteboven kieperen en dan kijken of je zaken vindt om iemand aan te pakken, is wettelijk niet toegestaan. Zoiets heet een fishing expedition en is verboden. Het is daarnaast een vorm van discriminatie. Er worden alleen islamitische partijen onderzocht. Wij kennen godsdienstvrijheid in Nederland. Een vrijheid waarbinnen iedereen de vrijheid heeft zich te gedragen zoals hij wil. Zolang het maar binnen de grenzen van de wet valt. AlFitrah houdt zich aan de wet.’’
De commissie wil graag duidelijk hebben in hoeverre buitenlandse geldschieters invloed hebben op Nederlandse moskeeën. Ze onderzoeken toch niet wat u preekt of welke sprekers u uitnodigt?
,,Nee, ze willen wat anders. Ze zijn vooringenomen. Ze zeggen dat er al invloed van buiten is. Van onvrije landen. Maar wat zijn onvrije landen? Dat is iets dat door het House of Freedom wordt bepaald, een particuliere instelling in Amerika en waarmee wij hier beoordeeld worden. Dat is pas onvrij.’’
Zijn er buitenlandse geldstromen bij alFitrah?
,,Ja, daar doen we niet stiekem over. We kregen vroeger inderdaad geld uit het buitenland, uit Koeweit. Van instellingen en particulieren die door de Koeweitse staat goed zijn gescreend. Geld dat ook nog eens gescreend is door de Wereldbank.’’
Hebben die donateurs banden met radicale groeperingen?
,,Denkt u dat de Koeweitse staat dat dan zou toelaten? Nee, natuurlijk niet.
Eén organisatie die altijd wordt genoemd als een van de financiers van alFitrah is de Revival of Islamic Heritage Society, die in verband wordt gebracht met terreurorganisatie al-Qaida. Heeft u daar ooit geld van gekregen?
,,Nee.’’
Hoe groot is het totale bedrag dat u uit Koeweit heeft gekregen?
,,Dat ga ik uitleggen bij de commissie.’’
Waarom wilt u dat niet aan ons vertellen?
(Brede glimlach) ,,Dan heb ik woensdag ook nog wat te vertellen.’’
Hebben die buitenlandse donateurs invloed op alFitrah?
,,Nee. Sterker nog, wij stellen de voorwaarden op welke basis wij geld willen hebben. En de belangrijkste voorwaarde is dat er geen enkele vorm van invloed is van derden. Zelfs met het noemen van de naam van een donateur gaan we niet akkoord.’’
Loopt u met zo’n opstelling niet veel geld mis?
,,Wij zijn niet afhankelijk van buitenlandse donaties. Wij doen in Nederland aan crowdfunding. Maar ook daarvoor gelden dezelfde strikte regels. Zo was er ooit iemand die een stofzuiger doneerde met de bepaling dat deze alleen mocht worden gebruikt in de gebedsruimte, niet in een van onze andere gebouwen. Toen hebben we de stofzuiger niet aangenomen.’’
Krijgt u nu nog steeds geld uit Koeweit?
,,Nee. De Nederlandse staat is de afgelopen jaren zes keer in Koeweit geweest om te verhinderen dat er geld aan ons zou worden gedoneerd. Wij hebben gelukkig niet de behoefte aan het geld, maar het geeft aan hoe ver de staat gaat. De vrijheid van een ander wordt beperkt.’’
Als u niets te verbergen heeft, en toch iets aan de beeldvorming kunt doen, waarom geeft u de stukken die de Kamercommissie woensdag niet alsnog?
,,Het is juist goodwill van ons om die stukken niet te geven. Daarmee houden we de democratische rechtsstaat overeind. De commissie is niet transparant.”
U legt de bal elke keer bij de Kamercommissie. Die heeft wel gelijk gekregen van de rechter. U trekt het oordeel van de rechter in twijfel?
,,Ik kom met feiten. De rechter heeft een verkeerd besluit genomen. Wij zijn daartegen in beroep gegaan. Wij houden ons volledig aan de wet.’’
Wij begrepen dat de bezoekersaantallen bij alFitrah de laatste jaren teruglopen
,,Dat klopt niet. Wij zijn stabiel. Het vrijdagmiddaggebed trekt gemiddeld zo’n 400 à 600 mensen. Onze laatste cursusweek werd door 80 leerlingen bezocht. Maar de aantallen zijn niet zo belangrijk. Wij focussen op kwaliteit. Wij maken de mensen duidelijk dat ze een belangrijke rol kunnen spelen in de maatschappij. Ze moeten anderen accepteren, niet buitensluiten, maar omarmen. Los van wat de ander voelt, los van zijn geaardheid. Gedraag je binnen de Nederlandse wet, met behoud van je identiteit. Het gedachtegoed dat leidt tot buitensluiten van mensen bestrijden wij. In onze preken, maar ook in de lessen in groepsverband. Wij hebben een innige en religieuze band met onze achterban. De staat heeft ons nodig. In plaats daarvan voeren ze een hetze.’’
Waarom denkt u dat de overheid tegen u is?
,,Als wij ons houden aan religieuze zaken, zoals het dragen van een hijab (hoofddoek, red), noemen zij dat ongewenst gedrag. Daarmee bemoeien ze zich met onze vrijheid. Ik kan dan ook tegen een rabbijn zeggen: dat keppeltje mag je niet dragen. Dat kan niet. Hetzelfde geldt voor de Utrechtse burgemeester Van Zanen. Hij heeft tegen mij gezegd dat hij het zorgelijk vindt dat wij de wij de kinderen op een professionele manier overtuigen dat ze geen twijfel mogen hebben over Allah. Dat is toch bemoeienis met onze godsdienst? Dat is toch niet aan de overheid om te bepalen?’’
Utrechtse gemeenteraadsleden zijn een aantal jaar geleden bij u geweest. Niet iedereen was even positief. Ze spraken over een ‘parallelle wereld’.
,,Dat was het oordeel van een enkeling. De meesten waren dat wel. Ik hoop dat ze nog eens langskomen, voordat ze een oordeel vellen.’’
Dat oordeel baseren ze op onderzoek van deskundigen, zoals van het onderzoeksinstituut Verwey Jonker. U zou een sektarische organisatie zijn.
,,De conclusies van Verwey Jonker zijn niet op feiten gebaseerd. ‘Het zou kunnen zijn’, dat is een aanname, geen feit. Het is een nietig onderzoek.’’
Wat is het belang van onderzoekers om een vooringenomen onderzoek te houden?
,,Het is door de overheid gestuurd. Burgemeester Van Zanen wilde een rapport waarmee hij op tafel kan slaan. Hij betaalt het Verwey Jonker instituut. En wie betaalt, bepaalt. De positieve conclusies zijn gebaseerd op feiten, de negatieve conclusies zijn onderbuikgevoelens en speculaties.’’
Maar dat kunt u toch niet serieus menen? Alles wat in uw straatje past is een feit, alles wat u niet uitkomt is een mening?
,,Alles wat negatief is in het onderzoek, wordt ingeleid met ‘mijn gevoel zegt’. Ik kan dat niet anders zien dan een mening.’’
- De kern van zijn eerdere verklaring was dat alFitrah volledig handelt binnen de wet en deze absoluut niet overschrijdt. ‘Waar dit wel beweerd zou worden in het rapport, zijn dit grote leugens. Daarenboven zijn vele genoemde negatieve zaken uit het rapport in strijd met het beleid dat wij voeren binnen alFitrah, en staan deze haaks op onze visie en werkwijze.’
In uw verklaring zei u iedereen aan te willen klagen die laster heeft verspreid over alFitrah. Hoe staat het daarmee?
,,Wij zijn ermee bezig. Sommige geïnterviewden hebben zelf al hun excuses aangeboden.’’
Dus als de rest van de samenleving meebuigt, moet het goedkomen?
,,Nee, de rest hoeft niet mee te buigen. Je moet elkaar accepteren en elkaar in je waarde laten. Dat doen wij ook bij de ander. Wij accepteren iedereen. Man, vrouw, jood, christen en welke geaardheid dan ook.’’
Begrijpt u dat anderen het moeilijk vinden om te accepteren hoe u bijvoorbeeld tegen de positie van de vrouw aankijkt?
,,Ik begrijp dat mensen het moeilijk vinden dat er moslims zijn die op hun manier hun geloof belijden.’’
Dat was niet de vraag.
,,Maar wel mijn antwoord. Als iemand mijn opvattingen niet accepteert, is het aan mij om met hem of haar te gaan praten. Meer kan ik niet doen.’’
Een taak van de overheid is om kinderen te beschermen. De gemeente heeft het idee dat u ze dingen leert die ze op latere leeftijd in de weg kan zitten.
,,Deze zaak is niet gebaseerd op feiten.’’
In vergelijking met de onderzoeken die naar uw moskee zijn gehouden, lijkt het wel of u in een andere wereld leeft.
,,Dat kan. Onderzoekers moeten natuurlijk hun rapport verdedigen. Ik begrijp dat sommige mensen zich niet baseren op feitelijkheden en een bepaalde agenda hebben. Het zijn onderbuikgevoelens op basis van gesprekken. Het zijn meningen. Ik deel die meningen niet.’’
Voelt u zich eigenlijk wel thuis in Nederland?
,,Ja.’’
Zo lijkt het niet altijd. U doet alsof de hele wereld tegen u is.
,,Nee, zo voel ik dat niet. Er zijn er genoeg die het met ons eens zijn. Wij willen graag met meer mensen spreken om ons te begrijpen. Dat vind ik het fijne aan Nederland: Dat mensen graag willen praten. Helaas geldt dat niet voor sommige politici. Die beginnen met oordelen, voordat ze gaan praten.’’