Afghaans ambassadepersoneel moet betalen voor verblijf in azc's
Afghaanse oud-medewerkers van de Nederlandse ambassade in Kaboel die vorig jaar zijn geëvacueerd, moeten betalen voor hun verblijf in asielzoekerscentra. Ze hebben eerder een ontslagvergoeding gekregen van de Nederlandse overheid, waarvan ze nu kost en inwoning moeten betalen. PvdA-Kamerlid Kati Piri: "Ik vind het afpakken van de ontslagvergoeding in ruil voor opvang ontzettend pijnlijk."
De 37 Afghaanse ambassademedewerkers en hun families kwamen eind augustus vorig jaar aan in Nederland. Ze werden toen overgebracht naar de asielopvang in Zoutkamp. Twee weken na hun aankomst kwam een delegatie van het ministerie van Buitenlandse Zaken. De Afghanen kregen een ontslagbrief uitgereikt.
"We waren gechoqueerd, en ook verdrietig", zegt een van de voormalige ambassademedewerkers. "Sommigen van ons werkten al twintig jaar voor de ambassade. We keken elkaar aan en zeiden: wat gebeurt hier?"
Volgens een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken zijn de oud-medewerkers van de Nederlandse ambassade al in het voorjaar van 2021 geïnformeerd over het scenario dat ze uit dienst gaan als de ambassade sluit of wordt afgeschaald.
Ministerie zegt oud-medewerkers meermaals te hebben geïnformeerd
De ambassademedewerkers die ontslag was aangezegd, hadden - zoals in Nederland gebruikelijk is - recht op een transitievergoeding. Maar nu blijkt dat ze een deel van dat geld voor kost en inwoning moeten afstaan aan het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA). Dat gebeurt op grond van de regeling "Eigen bijdrage bij vermogen". Ook hierover zegt het ministerie de oud-medewerkers meermaals te hebben geïnformeerd.
Nu alle Afghaanse oud-medewerkers beschikken over een BSN-nummer en een bankrekening zal de ontslagvergoeding worden overgemaakt. Op 31 mei heeft het ministerie ze erop gewezen dat ze daarom een eigen bijdrage moeten betalen aan het COA.
Als een individuele asielzoeker over meer dan 6.505 euro (gezinnen meer dan 13.010 euro) beschikt, dan moet dat worden gemeld. Het COA bepaalt per geval hoeveel moet worden afgedragen voor kost en inwoning.
PvdA-Kamerlid Kati Piri is boos over de gang van zaken. "In plaats van te handelen uit het idee dat we een ereschuld hebben tegenover deze mensen, worden de regeltjes weer harteloos toegepast. En ieder moreel besef ontbreekt. De minister moet dit beleid direct aanpassen."
Ook Yannick Du Pont van de stichting SPARK, die de 37 ambassademedewerkers begeleidt naar nieuw werk, is ontstemd over de gang van zaken. "Het klopt allemaal volgens de regels, maar het is wel heel schrijnend. Deze mensen hebben voor de Nederlandse overheid gewerkt, zijn hier door ons naartoe gehaald. Een aantal van hen was van plan dit geld in te zetten om een eigen bedrijf te starten. Dat kan nu niet."
In het Verenigd Koninkrijk is al meteen na de evacuaties in augustus vorig jaar de campagne Operation Warm Welcome gestart voor Afghanen die voor de Britse overheid hebben gewerkt. Van soortgelijke steun is volgens Du Pont in Nederland "niet veel te merken".
Van hot naar her gesleept
De betaling voor kost en inwoning is niet het enige waarover verbazing en verontwaardiging bestaat onder de Afghanen en hun begeleiders. Ze zijn de afgelopen maanden van hot naar her gesleept: van Zoutkamp naar Harskamp, toen weer terug naar Zoutkamp en vervolgens zijn mensen verspreid over het land. Sommigen van hen zijn wel zes keer verhuisd, aldus Du Pont.
En dat leidt tot enorme vertragingen. "Mensen moeten steeds opnieuw beginnen met hun taalcursus of rijlessen. We vinden banen, maar dan worden gezinnen overgeplaatst en is de kans op werk weer verkeken."
Een van de Afghanen, die alleen anoniem het woord willen doen, weet al maandenlang dat hij in de Randstad een baan kan krijgen. Alleen zitten hij en zijn gezin in een opvang in Oost-Nederland. En dus zit hij noodgedwongen te wachten. "Zo zijn er al veertien goed betalende banen verloren gegaan", aldus Dupont. Zes andere oud-werknemers vonden al wel een baan, vier anderen tekenen als alles goed gaat binnenkort een jaarcontract.
Strenge regels leiden tot frustratie
Het heeft iets wonderlijks, vindt Du Pont: het ministerie van Buitenlandse Zaken wil dat er snel wordt geschakeld, maar dat wordt gefrustreerd door de strenge regels die het COA, gemeenten en andere instellingen moeten uitvoeren.
"Ik schrik hier wel van", zegt Du Pont. Zijn stichting is ook actief in landen als Turkije, waar de afgelopen jaren duizenden Syriërs aan een baan zijn geholpen. "Het gaat hier allemaal veel langzamer dan in Turkije. Daar vinden we werk, woonruimte, het gaat allemaal veel soepeler", zegt Du Pont.
Waar het volgens hem aan schort? In Nederland staat niet het individu centraal, maar het systeem. "De asielzoekers staan op de tweede plek. Ze zijn een speelbal van het systeem en de politiek. Er zijn vier of vijf verschillende instanties verantwoordelijk, niemand pakt de bal op. Daardoor raakt het individu zoek."
Het ministerie van Buitenlandse Zaken laat aan NU.nl weten "meermaals op hoog niveau" met het COA te hebben gesproken "in relatie tot Afghaanse oud-medewerkers".