Werken is bij Mozabieten een vorm van bidden

[sprot]

De Mozabieten, een islamitisch volk in Algerije, houden van hard werken en soberheid. Die instelling heeft hen rijk gemaakt.
http://www.trouw.nl/multimedia/archive/ ... 32756g.jpg

Ghardaia, een stad in het midden van Algerije, ligt in een diepe kloof in de woestijn. Op open plekken tussen het groen zijn huizen gebouwd, die verschillende tinten beige hebben. Op het hoogste punt in de vallei staat de moskee.

De Mozabieten, zoals de autochtone inwoners van Ghardaia heten, zijn beroemd om hun ondernemerschap. „Werken is een vorm van bidden”, zegt Youcef Siousiou (68), een magere man in een bruine djellaba met daaronder Adidas sportschoenen. Siousiou, die gepensioneerd is, werkte bijna zijn hele leven in de hoofdstad Algiers in de kruidenierszaak van zijn familie. Overal in Algerije hebben Mozabieten bloeiende bedrijven. „Ondernemen is ons handelsmerk”, zegt Siousiou.

Naast hard werken is ook soberheid een deugd, vinden de Mozabieten. De meesten zijn behoorlijk rijk, maar dat laten ze niet zien. In een luxe Mercedes zie je ze niet. Huizen zijn eenvoudig ingericht, zonder dure plasmatelevisies of met marmer betegelde badkamers. Zelfs hun graven zijn sober: alleen een hoop roodbruine aarde met daarboven op een paar potscherven.

Cijfers die de prominente economische positie van de Mozabieten bevestigen zijn er niet. In het belang van de nationale eenheid maakt de regering geen onderscheid tussen etnische en religieuze groepen. Duidelijk is wel dat hun ondernemerschap wortelt in een lange traditie. In de hoofdstad Algiers is Mozabiet synoniem voor kruidenier.

Eeuwenlang werden de Mozabieten vervolgd. Van oorsprong zijn ze een afsplitsing van de kharidjieten, een ketterse islamitische stroming die in 657 op het Arabisch schiereiland ontstond. Generaties lang waren ze op de vlucht. Sommigen vestigden zich in Oman en Tunesië, de grootste groep trok diep de Sahara in. Naar de Mzab, de streek waaraan de Mozabieten hun naam ontlenen. Solidariteit en hard werken waren noodzakelijk om in de woestijn te kunnen overleven.

Door hun onderlinge verbondenheid kunnen Mozabieten elkaar overal te wereld blindelings vertrouwen. Dat komt hun zakelijk succes ten goede. De ene Mozabiet geeft de andere Mozabiet zonder probleem grote geldbedragen in bewaring, ook als hij diegene slechts oppervlakkig kent. Banken hebben ze daarom niet nodig. Trouwen gebeurt zelden buiten de eigen groep.

De Mozabieten behoren tot een van de meest fundamentalistische groepen binnen de islam. „Dansen, zingen, roken en alcohol zijn bij ons verboden”, zegt Abdelmajid Bousba, mede-eigenaar van een groothandel in olie en autobanden. Vrouwen gaan gehuld in een wit gewaad dat slechts één oog onbedekt laat. Ze zien eruit als spoken. Zelfs hun blote handen mogen ze niet aan vreemden tonen.

Met uitzondering van de hoofdstad is geen enkele stad in Algerije zo goed bevoorraad als Ghardaia. Hier kunnen Algerijnen bijna alles kopen waar ze elders in het land vergeefs naar zullen zoeken.

De islam staat niet bekend als godsdienst die de economie van een land tot volle bloei brengt. Toch functioneert de islam op veel plaatsen in Afrika als economische aanjager. Het idee dat werken gelijk staat aan bidden is behalve voor Mozabieten ook erg belangrijk voor de Mouriden-broederschap in Senegal. Binnen de Burhaniyya-broederschap in Soedan is handelen en geld verdienen eveneens een van de belangrijkste uitgangspunten. Afrikaanse islamitische zakennetwerken houden de handelsketen zoveel mogelijk in eigen hand. De meeste contacten verlopen via het informele circuit. Doordat de overheid in Afrika slecht functioneert en banken vaak niet te vertrouwen zijn, moet dat wel. Een Afrikaanse oplossing voor een Afrikaans probleem.
Bron: Trouw.nl

[Ariel]

Ik had nog nooit van Mozabieten gehoord. Dit is een oud artikel over de Mozabieten .

Sociale samenhang geeft Algerijnse sekte van de Mozabieten economische kracht

Religie als zakennetwerk


Islamitische sektes zijn opvallend vaak succesvolle bedrijven. De Mozabieten in Algerije hebben overal in het land kruidenierswinkels en handelsfirma's. De onderlinge band is sterk en sekteleden vertrouwen elkaar blindelings. 'Wij zijn Mozabieten. Ons handelsmerk is soberheid.'

Gerbert van der Aa

In zijn witte gewaad wandelt Nacer ben Aissa (41) over de begraafplaats van Ghardaia, een oase in de Sahara van Algerije. Hij wijst naar de graven, die opvallend sober zijn uitgevoerd. Alleen een hoopje roodbruine aarde met daar boven op een paar potscherven. ,,Wij zijn Mozabieten'', zegt Ben Aissa, een magere man met een vlassig baardje. ,,Ons handelsmerk is soberheid. Protserige praalgraven, daar houden wij niet van.''

De Mozabieten zijn een islamitische sekte met ongeveer 100.000 leden. Hun naam is ontleend aan de Mzab, de streek in Algerije waar ze wonen. Mozabieten staan bekend als geslepen ondernemers. Overal in Algerije hebben ze ambachtelijke bedrijven en handelsondernemingen. Cijfers zijn er niet, maar dat ze opvallend sterk vertegenwoordigd zijn in het Algerijnse zakenleven lijdt geen twijfel. In de hoofdstad Algiers is Mozabiet synoniem voor kruidenier.

Ben Aissa, die een groothandel in groente en fruit leidt, loopt naar de gebedsruimte, waar een zwarte gastarbeider uit Mali de lemen muur repareert. Met zijn priemende kraalogen inspecteert Ben Aissa de vorderingen. Hij is niet tevreden. Met een driftig gebaar maant hij de jongen tempo te maken. ,,Mozabieten zijn hard werkende mensen'', zegt Ben Aissa als hij even later de poort uitwandelt. ,,Negers daarentegen zijn liever lui dan moe.''

De Mozabieten zijn een van de vele islamitische sektes in Afrika die succesvol zijn in zaken. Arbeid geldt als religieuze plicht, te veel luxe is een zonde. Intieme contacten met buitenstaanders gaan de leden zoveel mogelijk uit de weg. De sociale cohesie maakt van de sektes effectieve commerciële netwerken. Wat niet wil zeggen dat alle islamitische sektes goed zijn in zaken, sommigen zijn duidelijk succesvoller dan anderen.

Het zakensucces van de Mozabieten valt in belangrijke mate te verklaren door de vervolging waar ze eeuwenlang last van hadden. De Mozabieten zijn een afsplitsing van de Kharidjieten, een ketterse islamitische stroming die in het jaar 657 op het Arabisch schiereiland ontstond. Eeuwenlang waren de Kharidjieten op de vlucht. Sommigen vestigden zich in Tunesië en Oman. De grootste groep streek uiteindelijk neer in de Mzab, diep in de Sahara.

De Mzab is een dorre, onvruchtbare streek met weinig water. Slechts eens in de drie of vier jaar regent het. Alleen door de aanleg van een ingenieus ondergronds wateropslagsysteem, dat elk jaar duizenden manuren aan onderhoud vergde, wisten de inwoners genoeg water te verzamelen om hun gewassen te irrigeren. Solidariteit en hard werken waren noodzakelijk om te overleven. Pas toen aan het eind van de zestiende eeuw de relaties met de centrale overheid verbeterden, verlegden de Mozabieten hun aandacht naar andere bedrijfstakken. Meer en meer ook werden ze actief in andere delen van het land.

'De Mozabieten zijn rustige, ondernemende mensen'', schreef de Amerikaanse consul William Shaler al in 1826. ,,Vrijwel alle slagerijen, badhuizen en graanmolens in Algiers zijn in hun handen. Hetzelfde geldt voor de handel met het binnenland.'' Volgens Shaler waren de Mozabieten strak hiërarchisch georganiseerd. ,,Ze hebben in Algiers een leider, de Amin, aan wie ze onvoorwaardelijk gehoorzamen.''

Het verslag van de Amerikaanse consul maakt duidelijk dat de Mozabieten in twee eeuwen tijd een prominente commerciële plek hadden verworven in de Algerijnse hoofdstad. Andere Europese bezoekers waren al evenzeer onder de indruk van de zakelijke successen van dit mysterieuze woestijnvolk.

De Fransen, die Algerije in 1830 bezetten, beseften al snel dat zakendoen voor Mozabieten op de eerste plaats kwam. In tegenstelling tot andere bevolkingsgroepen was van hen geen politiek gevaar te duchten. Zolang de Mozabieten zelf hun interne zaken konden regelen, hoefde Frankrijk niet bang te zijn dat ze in opstand zouden komen. Tijdens de Franse bezetting nam het aantal Mozabieten in de Algerijnse kuststeden gestaag toe.

,,Bijna alle mannelijke Mozabieten werken vanaf hun jeugd tijdelijk buiten de Mzab'', zegt Moustapha Nacer (31), een Mozabiet die al meer dan vijftien jaar bij een oom in Algiers woont. Nacer, in spijkerbroek en rode polo, vertelt dat hij in Algiers als kleermaker werkt. Hij is een paar dagen in Ghardaia voor familiebezoek. ,,Het plan is dat ik rond mijn veertigste definitief naar huis terugkeer'', zegt hij.

In vrijwel alle Algerijnse steden zijn nu aanzienlijke Mozabietengemeenschappen. Ook in het buitenland is hun zakennetwerk actief: met name in Frankrijk, Canada en de zuidelijke buurlanden Niger en Mali. Mozabieten hebben overal hun eigen moskeeën, scholen, bibliotheken en kerkhoven. Het geld dat ze verdienen gaat voor het grootste deel terug naar de geboortestreek, waar ze sociale voorzieningen financieren en huizen bouwen. ,,Natuurlijk zijn het geen luxe huizen'', zegt Nacer op een terras in Ghardaia. ,,Degelijkheid is voldoende.''

Nacer vertelt dat Mozabieten vrijwel de hele handelsketen in eigen hand houden. Alles wat ze kopen, kopen ze in grote partijen, om het daarna binnen de eigen gemeenschap te distribueren. Door de intensieve sociale controle kunnen sekteleden elkaar overal ter wereld blindelings vertrouwen. De ene Mozabiet geeft een andere Mozabiet zonder probleem bedragen van tienduizenden euro's in bewaring. ,,Je weet zeker dat je het terug krijgt'', zegt Nacer. ,,Banken hebben wij niet nodig.''

Ghardaia is met 90.000 inwoners de grootste stad in de Mzab. Ze is gebouwd op de oevers van een droge rivierbedding, die alleen als het regent tijdelijk met water is gevuld. In Ghardaia wonen ook enkele tienduizenden niet-Mozabieten. Hoewel het een rijke stad is merk je daar weinig van. Het straatbeeld is sober, net als de begraafplaats. Dure Mercedessen en grote villa's zijn er niet. De moskee, op het hoogste punt van de stad, is een bouwwerk zonder franje.

Op een open plek in het oude centrum is de markt. Veel spullen zijn afkomstig uit de zuidelijke buurlanden Niger en Mali, zoals kamelenvlees, auto-onderdelen en sigaretten. Mozabieten zijn al eeuwenlang actief in de trans-Sahara handel. In de periode dat ze in de Arabische wereld vervolgd werden, hadden ze in zwart Afrika niets te vrezen. Ze handelden onder meer in slaven en zout.

Ten noordwesten van Ghardaia zijn uitgestrekte boomgaarden, waar de bevolking sinaasappels, tomaten en dadels teelt. Bijna alle stedelingen hebben in de schaduwrijke boomgaarden een buitenhuis gebouwd, waar ze gedurende de bloedhete zomermaanden wonen. In bijna alle zomerhuisjes zijn telefoon- en faxlijnen. Want de zaken gaan het hele jaar door, ook als het heet is.

,,Wij zijn van alle markten thuis'', zegt chemicus Hamu Alemu (63). Sinds een halve eeuw zijn de Mozabieten ook actief in de olie- en gasindustrie. Nadat de toenmalige koloniale bezetter Frankrijk in 1958 begon met de winning van olie, werd Ghardaia de thuisbasis van diverse firma's in deze bedrijfstak. Algerije behoort inmiddels tot de vijftien grootste olieproducenten ter wereld. De bodemrijkdommen, die ten zuidoosten van Ghardaia liggen, bieden aan duizenden Mozabieten werk.

Alemu, in een pofbroek waarvan het kruis ter hoogte van de knieën zwabbert, werkte jarenlang bij een bedrijf dat pijpleidingen maakt. Nu is hij met pensioen. ,,Eigenlijk ligt Ghardaia geografisch niet zo gunstig voor de olie-industrie'', zegt hij in het kantoor van een oud-collega. ,,Maar door onze neus voor zaken beseften we als eersten dat de olie-industrie nieuwe kansen bood. Ondernemers uit andere delen van het land waren we te snel af.''

Helaas voor de Mozabieten hebben ze uit de olie-industrie lang niet alles gehaald wat er in zat. Na de onafhankelijkheid in 1962 werd Algerije een strak geregeerde eenpartijstaat naar sovjetmodel. Voor privé-ondernemingen was weinig plaats. Het grootste deel van de olie-industrie kwam in handen van het staatsbedrijf Sonatrach. ,,De staatsbemoeienis heeft ons belemmerd bij de uitbouw van ons zakenimperium'', zegt Alemu. ,,Gelukkig is er de laatste jaren weer meer ruimte voor privé-initiatief.'' De Algerijnse president Bouteflika heeft het voortdurend over privatisering en liberalisering.

Vrouwen spelen een belangrijke rol bij de sociale cohesie van de Mozabieten, onder meer door het reisverbod dat voor hen geldt. Ze mogen de Mzab onder geen enkele voorwaarde verlaten, ook niet voor een ziekenhuisbehandeling. Terwijl hun echtgenoten jarenlang buiten de Mzab werken, voeden zij de kinderen op en knopen tapijten. Mannelijke Mozabieten blijven daardoor een innige band met hun geboortestreek houden, veel inniger dan als ze hun familie mee zouden nemen.

Vrouwen hebben sowieso weinig rechten bij de Mozabieten, die tot een van de meest fundamentalistische groepen binnen de islam behoren. Als ze naar buiten gaan moeten ze zich hullen in een alles bedekkend gewaad, dat slechts een oog vrijlaat. Zelfs hun handen mogen ze niet aan vreemden tonen. Bij het boodschappen doen leggen ze heel voorzichtig geld op de toonbank, terwijl ze hun vingers zorgvuldig met een deel van hun gewaad bedekken.

Dansen, zingen, roken en alcohol zijn voor alle Mozabieten verboden. Voor vrouwen geldt een aantal extra taboes. Zij mogen bijvoorbeeld alleen trouwen met een Mozabiet. Rond hun dertiende worden ze uitgehuwelijkt aan een jongen van een paar jaar ouder. Mannen, die wel met een niet-Mozabiet mogen huwen, hebben vaak meerdere vrouwen. De islam staat er vier toe, dus dat is het maximum. Voorwaarde is dat ze goed verzorgd worden. Door de welvaart van de Mozabieten is dat geen enkel probleem.

,,Mozabiet ben je vanaf je geboorte'', zegt Ismael Ibrahim (38). ,,Het is niet mogelijk om je aan te melden en lid te worden.'' Door de strenge huwelijksregels kunnen alleen vrouwen van buitenaf toe treden. Vaak gebeurt dat om contacten met een belangrijke niet-Mozabietische handelaar te verstevigen. Beide groepen hopen daarvan commercieel profijt te hebben.

Ibrahim, met lang haar in de nek, vertelt dat hij in de jaren tachtig op de camping van Ghardaia werkte. In die tijd wemelde het in de stad van de Europese toeristen die met de eigen auto een reis door de Sahara maakten. Nu is de camping gesloten, want toeristen zijn zeldzaam in Algerije. In de Mzab is het rustig - de politiek heeft op deze welvarende, zelfstandige gemeenschap weinig vat - maar in het noorden van het land maken terroristen de omgeving al meer dan tien jaar onveilig.

Sinds de sluiting van de camping runt Ibrahim een transportonderneming. ,,Mozabieten hebben geleerd zich aan te passen aan nieuwe omstandigheden'', zegt hij. Door de hoge werkloosheid (ruim 25 procent) zakt de gemiddelde Algerijn die zijn baan verliest weg in een poel van ellende. Uitkeringen zijn er niet. ,,Mozabieten zal dat niet overkomen'', zegt Ibrahim. ,,Wij hebben overal contacten. Veel andere Algerijnen zijn daar jaloers op.''


NRC 27 juni 2002

[Manon]

Vrouwen spelen een belangrijke rol bij de sociale cohesie van de Mozabieten, onder meer door het reisverbod dat voor hen geldt. Ze mogen de Mzab onder geen enkele voorwaarde verlaten, ook niet voor een ziekenhuisbehandeling.

zuivere pocospraak. Vrouwen spelen helemaal geen belangrijke rol bij de sociale cohesie! Ze zorgen gewoon voor de KINDEREN van de mannen die ergens anders wonen met een andere vrouw en een ander gezin!
En gut ja! ze krijgen daar waarschijnlijk eten, onderdak en kleding voor. En telkens als hij haar komt bezoeken is ze verplicht te benen te spreiden als huwelijkse plicht. en dan is mijnheer terug riebedebie.

Hoezo "belangrijke rol"... lamenielache