Haar VerhaalSyriëgangster Lieke S. noemt zich tegenwoordig Hayat S.: Ik ben geen net, lief meisje
Eind vorig jaar werd een Stiphoutse in Bulgarije opgepakt omdat ze zich bij de Syrische strijders zou willen voegen. Lieke S. noemt zich tegenwoordig Hayat S. Tot nu toe zweeg ze, ook tegen justitie. Nu vertelt ze háár verhaal.
Het is diep in de nacht als we een eind maken aan het gesprek. Wacht, nog één vraag: hoe ziet ze haar rechtszaak? Ze haalt haar schouders op. ,,Ik hoop dat de rechters openstaan voor me. Maar er telt zoveel meer. Getuigenissen, onderzoeken. Stel dat er die week een aanslag is? Ik zie wel. Ik vertrouw op God. Allah doet wat goed is."
En ze wil wegfietsen, de donkere nacht in. Niet bang? ,,Neuh, ik ben eigenlijk nooit bang." Eind vorig jaar werd Hayat S. (34) nieuws toen ze, als de geradicaliseerde Lieke S. uit de Helmondse wijk Stiphout, opeens in Bulgarije werd opgepakt als mogelijk moslimstrijdster. Kranten toonden een donkere foto van een geblurd gezicht, omhuld door een hidjab, omringd door forse Oost-Europese dienders. Maanden zat ze in de cel. Eerst daar, later hier, in het Pieter Baan Centrum en de zwaarbewaakte terroristenafdeling van de gevangenis in Vught.
Spoiler! :
Nu zit ze achter een kopje koffie en wil ze haar verhaal doen. Tegen justitie zweeg ze, maar het wordt tijd om háár waarheid te vertellen, vindt ze. Eindelijk zien we dat gezicht. Frêle. Beetje oosters. Grote heldere ogen. Vriendelijk, open en voor de duvel niet bang. Rechtdoorzee, vastberaden. Geen drammer. Ze zal zonder enige hapering antwoorden formuleren, geen moment aarzelen. Koranteksten blijven uit. Overal is al over nagedacht. Haar leven kent weinig raadsels.
Op tafel ligt de hamvraag. Wat brengt een net meisje uit een gewoon gezin - vader onderwijzer, moeder verkoopster in een boekwinkel - uit het ogenschijnlijk zo keurige Stiphout ertoe zich tot de islam te bekeren en in Syrië te willen strijden voor het oorlogszuchtige IS? Ze lacht. ,,Die vraag had niet fouter kunnen zijn", zegt ze. ,,Ik ben niet netjes, ik kom uit Helmond, ik geloof al jaren in Allah, Syrië was geen bewust plan, ik ging zeker niet om te strijden en de oorlog is niet van IS maar het Westen." Kleine pauze, boze blik: ,,En ik ben geen meisje, maar een vrouw."
Ze was nooit een net meisje, zegt ze. ,,Eerder een hanggroepjongere dan een nerd. Stiphout heeft een nette naam, maar ook daar kan de jeugd er wat van. Ik had goede cijfers op school, maar dat betekende niet dat ik niet spijbelde. Heel mijn leven ben ik al idealistisch, heb altijd geknokt voor anderen. Mijn eerste protest was toen ik acht jaar oud was, een ingezonden brief naar het ED over panda's. Zo bleef ik altijd bezig. Tegen pesten, voor dierenrechten, tegen het tweedefase-onderwijs, voor Amnesty."
Vuur
Ik heb twee propedeuses in universitaire studies gehaald, biomedische wetenschap en culturele antropologie
Hayat S.
,,Ik heb twee propedeuses in universitaire studies gehaald, biomedische wetenschap en culturele antropologie. Door de laatste studie zag ik hoe rijk de wereld is. Maar de studie was niks, ik ging werken. Altijd bezig. Toen ik 23 was, kreeg ik een dochtertje. Snel dus, maar wel welkom. Geen ideale situatie, de relatie duurde geen jaar meer."
Het geloof was er al lang. ,,Op mijn zevende las ik de bijbel voor het eerst. Ik zag er veel in, had een duidelijk godsbesef, maar niet katholiek. Geen drie-eenheid, Jezus is voor mij geen God. Er is maar één God. Ik voelde me thuis in de protestantse kerk, die is zuiverder in de leer, laat veel opsmuk en bijverhalen weg. En bij gezangen skipte ik zinnetjes waar ik het niet mee eens was. Jezus zoon van God? Nou, voor mij niet."
,,Ik werd rustiger. Het vuur zat nog wel in me, maar was onderworpen aan God. Ik had een mooie baan. Heel cool, diversiteit en participatie, de vijf procent-regel voor arbeidsinvaliden realiseren." Met een brede lach: ,,Ik werkte soms op dezelfde verdieping als de AIVD. Megaleuk, uitdagend en dankbaar maar na een tijdje zag ik dat het niet om het resultaat ging. Het was puur politiek. Het werd inhoudsloos en dat wilde ik niet."
Islam
Toen kwam de islam in haar leven. ,,Ik maakte een spirituele ontwikkeling door, zag meer dan anderen." Wat ze daarmee bedoelt kan ze niet uitleggen. ,,Het was verwarrend, maar ook verhelderend. Ik ga voor de Allerhoogste. Wat ik ervaar, komt van God, dus ik ging op zoek naar God. En die zag ik het meest zuiver in de islam. Die is allesomvattend. Er zijn veel profeten, en de islam omarmt ze allemaal. Islam erkent Jezus als profeet, het christendom sluit Mohammed juist buiten. Ja, de overstap voelde een beetje als verraad. Maar de koran zei me zoveel wat ik al waarnam van het geloof in God. In Allah. Het maakt niet uit hoe je hem noemt."
,,Het was niet makkelijk. Islam is een andere denktaal, ik moest andersom denken. Nederland is individualistisch, gaat uit van de ik. Maar islam gaat uit van God, het is onderwerping aan God, als gehele gemeenschap."
Onderwerping lijkt een understatement. Onderdeel van de islam is de sharia, de extreme wetgeving die diefstal bestraft met afhakken van handen, overspel met steniging. Ze haalt haar schouders op. ,,De islam kent veel regels maar ik heb me nooit beperkt gevoeld. Het is een strikte godsdienst ja, maar dat is niet erg." Ze wijst naar buiten, een drukke straat: ,,Zie het als verkeersregels. Die zijn er veel en ze voorkomen chaos, ongelukken. De regels van de islam houden je op het goede spoor."
Het kalifaat kwam, een plots door de IS uitgeroepen islamitische staat in Syrië en Irak. ,,Ik zag hoe de oprichting zich ontwikkelde tot een ongelijke oorlog. Mensen dachten dat je in het kalifaat kon leven zoals de profeet deed, maar dat werd niet geaccepteerd." Een vakantie met haar dochtertje vorig jaar, naar Parijs, gaf de doorslag. ,,We gingen naar Disneyland, en de plaats van de aanslagen. Daar nam ik het besluit te gaan. De islam bleef me roepen, een roep van binnen. Het Midden-Oosten is mijn thuis, dat voelde ik al lang. Alle profeten liepen daar rond, duizenden jaren geloof spelen er."
Dus ze ging - zonder haar dochter - naar de oorlog? ,,Nee, ik wilde door dat hele gebied reizen. Straks is alles weg door die bommen. Ik had geen vast beeld van wat ik er ging doen. Ik wilde er zijn. En als ik kon, mensen helpen. Vluchtelingen, of de bevolking. En ik ging, plots. Ik stuitte hier op totaal onbegrip voor de gedachte dat het geloof groter is dan jezelf. Ik wilde dat van daar uit uitleggen."
Politie
Dat liep dus anders. ,,Ik zou contact houden met mijn ouders via WhatsApp, ook om mijn daden te verklaren. Maar dat ging heel raar. Ik kreeg pas dagen later antwoord. Wat bleek? De politie had allang huiszoeking gedaan en m'n ouders benaderd. Doodsbang gemaakt. Het was heel belangrijk dat zíj het contact overnamen. Als mijn ouders ook maar één verkeerd woord zeiden zou ik gevaarlijke dingen kunnen doen. De politie had psychologen die wisten hoe ze met me om moesten gaan."
Maar met haar was niks mis, zegt ze. ,,Ik schreef onderweg en in Turkije veel, voor een boek. Ik zat niet ver van de oorlog maar heb er niks van gemerkt. Als vrouw alleen kon ik gewoon doen wat ik wilde."
En Syrië? ,,De grenzen waren toen vaak open. Op een gegeven moment kwam ik dicht bij Syrië, zeg maar boven Aleppo, en toen wilde ik ook daar naartoe. Gewoon, omdat het kon. De grens is er ouderwets, twee slagbomen en een stuk niemandsland ertussen. Turkije mocht ik gewoon uit, maar ik had geen Syrisch paspoort en dan mag je er niet in. De Turken raadden me aan om te keren. Ik ben Turkije dus wel uit geweest, maar Syrië niet in."
Duizenden andere jihadisten lukte het wel om vanuit Europa Syrië binnen te komen. Een lachje: ,,Ik denk niet dat zij het bij een grenspost doen, maar via smokkelnetwerken gaan. Ik vond het geen enkel probleem dat het niet lukte en ben omgedraaid."
Strijden
Maar ze had thuis toch een brief achtergelaten dat ze ging strijden? Daardoor werd alarm geslagen. ,,Nee, nee. Dat was geen brief, maar een notitieboekje waaruit mijn ouders mijn drijfveren konden halen. In een voorwoord zei ik dat ik mijn leven drie maanden in het teken van God zou stellen. En ik heb het woord strijd gebruikt ja. Maar dat sloeg op mijn innerlijke strijd. Waarom worden die landen platgebombardeerd, er wonen ook bevlogen mensen, niets rechtvaardigt dat."
Terug naar haar reis. ,,Ik heb gevast en gebeden, mijn kennis van islam verdiept. Veel mooie dingen meegemaakt. Na een tijdje raakte het geld op. Ik appte: ik kom terug en zal alles uitleggen. Dat ging dus mis. Er was 'iets' met mijn paspoort. Turkije liet me uiteindelijk wel door. Maar Bulgarije hield me meteen aan. Dat was vooropgezet. Europol zocht me, Turkije had geen zin in een probleem en Bulgarije levert makkelijk uit,"
Ze belandde in een cel. ,,Dat was niet fijn. Ik leefde op koekjes en kon met niemand praten. Uiteindelijk kreeg ik een celgenote die meer talen sprak. Ik maakte een woordenlijst op de muur. Zinnetjes als hoe laat is het. Het was niet fijn. Het bed was vies. Ik ben vegetarisch maar kreeg kip, dus dat werd een halve hongerstaking. Het waren geen leuke omstandigheden, er zaten enkel mannen en die kregen lijfstraffen, dat kon ik horen."
Verraden
Via een spoedprocedure werd ze door Bulgarije uitgeleverd aan Nederland. ,,Dat was geen prettige hereniging. Ik werd op Schiphol meteen in een hokje geduwd. Ze pakten mijn hoofddoek af. Voor mijn veiligheid zeiden ze. Erg onprettig, ik kreeg uiteindelijk een handdoek. Hier kreeg ik de grote klap. Nu pas hoorde ik dat ik al die tijd niet met mijn ouders maar met de politie had gecommuniceerd. Opeens viel veel op zijn plaats. Ik vond het al vreemd dat ze geen vragen hadden over mijn achtergelaten boekje. Dat hadden ze dus niet eens gezien. Het gaf me een harde klap. Mijn ouders hadden me verraden! Later begreep ik dat ze gewoon zijn misleid."
Ze bleef maanden opgesloten en ging, zonder dat haar dat werd verteld, naar het Pieter Baan Centrum voor onderzoek. Daar werkte ze aan mee en psychologen zeggen dat haar niks scheelde. Ze zat er tussen enkel mannen en bleef daarom in haar cel. ,,Ach, ik liet het gebeuren, ik heb er fijne gesprekken gehad. Ik heb een conflict met de Staat, niet met het personeel. We hadden interessante theologische discussies."
Na bijna negen maanden cel kwam ze vrij uit voorarrest. Ze woont, met een enkelband, op een geheim adres ergens in Zuidoost-Brabant. ,,Ik kan gelukkig weer met mijn ouders praten, het wantrouwen is weg. Het blijft moeilijk voor ze. Zij hebben een ander referentiekader. Het valt niet mee het uit te leggen. Ik heb geen radicale visie. Ik heb een felle mening over het Midden-Oostenconflict. Daarom zien ze me als radicaal. Ik vind dat het Westen verantwoordelijkheid moet nemen voor zijn handelen. Zíj gooien het kalifaat plat. Aleppo ligt in puin door Assad, niet door IS. Dat kan, maar IS heeft het stigma slecht te zijn. Terwijl het Westen bezig is met genocide, nietsontziend bombarderen. "
,,Ik zie het niet als terreur, ik zie het kalifaat. Het was een mooi idee, maar het kwam er niet. Wat wel kwam is de oorlog. De profeet zou dit niet zo hebben gedaan. Hij zou het met vrede doen. Wat nu gebeurt door IS overstijgt dat."
Vrede? IS ging gruwelijk tekeer in het kalifaat. En ook in Europa pleegde of inspireerde IS tot schokkende aanslagen die honderden onschuldige mensenlevens kostten. In metrostations, zalen, kantoren, op straat.
Hayat vindt dat verklaarbaar. ,,Het moest een heilstaat worden maar is een oorlogsstaat. Dan doe je rare dingen die je aan te rekenen zijn maar waar je niet verantwoordelijk voor bent. Het westen vecht met vliegtuigen. Die heeft IS niet, wel getrainde soldaten. Zij kiezen dan andere strijdmethodes, zoals bommen. Het is eerlijke vergelding. Daar vallen burgerdoden bij, maar die maakt het Westen ook."
Strijdmethodes? Er werden nogal wat hoofden afgehakt. ,,Daar heeft iedereen het altijd over. Maar ik heb die beelden nooit gezien. En ik heb er grote twijfels bij. Ik hoor over huurlingen, over westerse inlichtingendiensten. De strijd komt van getrainde soldaten, de uitwassen komen van de shaitan (duivel). Het is de shaitan die jongeren inspireert aanslagen te plegen, niet de islam. En het Westen heeft de ruimte daarvoor zelf geschapen. De oorlogsdaden zijn strijd maar dat is niet in naam van Allah. Aanslagen in naam van de profeet bestaan niet. Als je je verdiept in de islam kom je niet bij aanslagen uit. Islam is vrede."
Vrede
De vrede is moeilijk te zien door al het bloed. ,,Nou, de bijbel is niet anders. Het oude testament staat er vol van, vrouwen ondersteboven ophangen, oog om oog, tand om tand. David liet hele dorpen afslachten. Geen priester of dominee die dat hoeft te verantwoorden, terwijl elke imam elke bom voor zijn voeten krijgt."
De nacht gaat hard richting ochtend, tijd voor afscheid, het verhaal is verteld. Wat opvalt: ze vertelt alles rustig. Kwellingen noemt ze steevast 'niet fijn'. Ze is niet boos. ,,Nee, in de koran staat dat Allah je twee keer per jaar beproeft. Dat leert je geduld en verdraagzaamheid. Ik heb ook moeite om iets als negatief te ervaren, elke gebeurtenis die op mijn pad komt is een nieuwe levenservaring. Ik leer en groei elke dag."
Op tafel ligt de hamvraag. Wat brengt een net meisje uit een gewoon gezin - vader onderwijzer, moeder verkoopster in een boekwinkel - uit het ogenschijnlijk zo keurige Stiphout ertoe zich tot de islam te bekeren en in Syrië te willen strijden voor het oorlogszuchtige IS? Ze lacht. ,,Die vraag had niet fouter kunnen zijn", zegt ze. ,,Ik ben niet netjes, ik kom uit Helmond, ik geloof al jaren in Allah, Syrië was geen bewust plan, ik ging zeker niet om te strijden en de oorlog is niet van IS maar het Westen." Kleine pauze, boze blik: ,,En ik ben geen meisje, maar een vrouw."
Ze was nooit een net meisje, zegt ze. ,,Eerder een hanggroepjongere dan een nerd. Stiphout heeft een nette naam, maar ook daar kan de jeugd er wat van. Ik had goede cijfers op school, maar dat betekende niet dat ik niet spijbelde. Heel mijn leven ben ik al idealistisch, heb altijd geknokt voor anderen. Mijn eerste protest was toen ik acht jaar oud was, een ingezonden brief naar het ED over panda's. Zo bleef ik altijd bezig. Tegen pesten, voor dierenrechten, tegen het tweedefase-onderwijs, voor Amnesty."
Vuur
Ik heb twee propedeuses in universitaire studies gehaald, biomedische wetenschap en culturele antropologie
Hayat S.
,,Ik heb twee propedeuses in universitaire studies gehaald, biomedische wetenschap en culturele antropologie. Door de laatste studie zag ik hoe rijk de wereld is. Maar de studie was niks, ik ging werken. Altijd bezig. Toen ik 23 was, kreeg ik een dochtertje. Snel dus, maar wel welkom. Geen ideale situatie, de relatie duurde geen jaar meer."
Het geloof was er al lang. ,,Op mijn zevende las ik de bijbel voor het eerst. Ik zag er veel in, had een duidelijk godsbesef, maar niet katholiek. Geen drie-eenheid, Jezus is voor mij geen God. Er is maar één God. Ik voelde me thuis in de protestantse kerk, die is zuiverder in de leer, laat veel opsmuk en bijverhalen weg. En bij gezangen skipte ik zinnetjes waar ik het niet mee eens was. Jezus zoon van God? Nou, voor mij niet."
,,Ik werd rustiger. Het vuur zat nog wel in me, maar was onderworpen aan God. Ik had een mooie baan. Heel cool, diversiteit en participatie, de vijf procent-regel voor arbeidsinvaliden realiseren." Met een brede lach: ,,Ik werkte soms op dezelfde verdieping als de AIVD. Megaleuk, uitdagend en dankbaar maar na een tijdje zag ik dat het niet om het resultaat ging. Het was puur politiek. Het werd inhoudsloos en dat wilde ik niet."
Islam
Toen kwam de islam in haar leven. ,,Ik maakte een spirituele ontwikkeling door, zag meer dan anderen." Wat ze daarmee bedoelt kan ze niet uitleggen. ,,Het was verwarrend, maar ook verhelderend. Ik ga voor de Allerhoogste. Wat ik ervaar, komt van God, dus ik ging op zoek naar God. En die zag ik het meest zuiver in de islam. Die is allesomvattend. Er zijn veel profeten, en de islam omarmt ze allemaal. Islam erkent Jezus als profeet, het christendom sluit Mohammed juist buiten. Ja, de overstap voelde een beetje als verraad. Maar de koran zei me zoveel wat ik al waarnam van het geloof in God. In Allah. Het maakt niet uit hoe je hem noemt."
,,Het was niet makkelijk. Islam is een andere denktaal, ik moest andersom denken. Nederland is individualistisch, gaat uit van de ik. Maar islam gaat uit van God, het is onderwerping aan God, als gehele gemeenschap."
Onderwerping lijkt een understatement. Onderdeel van de islam is de sharia, de extreme wetgeving die diefstal bestraft met afhakken van handen, overspel met steniging. Ze haalt haar schouders op. ,,De islam kent veel regels maar ik heb me nooit beperkt gevoeld. Het is een strikte godsdienst ja, maar dat is niet erg." Ze wijst naar buiten, een drukke straat: ,,Zie het als verkeersregels. Die zijn er veel en ze voorkomen chaos, ongelukken. De regels van de islam houden je op het goede spoor."
Het kalifaat kwam, een plots door de IS uitgeroepen islamitische staat in Syrië en Irak. ,,Ik zag hoe de oprichting zich ontwikkelde tot een ongelijke oorlog. Mensen dachten dat je in het kalifaat kon leven zoals de profeet deed, maar dat werd niet geaccepteerd." Een vakantie met haar dochtertje vorig jaar, naar Parijs, gaf de doorslag. ,,We gingen naar Disneyland, en de plaats van de aanslagen. Daar nam ik het besluit te gaan. De islam bleef me roepen, een roep van binnen. Het Midden-Oosten is mijn thuis, dat voelde ik al lang. Alle profeten liepen daar rond, duizenden jaren geloof spelen er."
Dus ze ging - zonder haar dochter - naar de oorlog? ,,Nee, ik wilde door dat hele gebied reizen. Straks is alles weg door die bommen. Ik had geen vast beeld van wat ik er ging doen. Ik wilde er zijn. En als ik kon, mensen helpen. Vluchtelingen, of de bevolking. En ik ging, plots. Ik stuitte hier op totaal onbegrip voor de gedachte dat het geloof groter is dan jezelf. Ik wilde dat van daar uit uitleggen."
Politie
Dat liep dus anders. ,,Ik zou contact houden met mijn ouders via WhatsApp, ook om mijn daden te verklaren. Maar dat ging heel raar. Ik kreeg pas dagen later antwoord. Wat bleek? De politie had allang huiszoeking gedaan en m'n ouders benaderd. Doodsbang gemaakt. Het was heel belangrijk dat zíj het contact overnamen. Als mijn ouders ook maar één verkeerd woord zeiden zou ik gevaarlijke dingen kunnen doen. De politie had psychologen die wisten hoe ze met me om moesten gaan."
Maar met haar was niks mis, zegt ze. ,,Ik schreef onderweg en in Turkije veel, voor een boek. Ik zat niet ver van de oorlog maar heb er niks van gemerkt. Als vrouw alleen kon ik gewoon doen wat ik wilde."
En Syrië? ,,De grenzen waren toen vaak open. Op een gegeven moment kwam ik dicht bij Syrië, zeg maar boven Aleppo, en toen wilde ik ook daar naartoe. Gewoon, omdat het kon. De grens is er ouderwets, twee slagbomen en een stuk niemandsland ertussen. Turkije mocht ik gewoon uit, maar ik had geen Syrisch paspoort en dan mag je er niet in. De Turken raadden me aan om te keren. Ik ben Turkije dus wel uit geweest, maar Syrië niet in."
Duizenden andere jihadisten lukte het wel om vanuit Europa Syrië binnen te komen. Een lachje: ,,Ik denk niet dat zij het bij een grenspost doen, maar via smokkelnetwerken gaan. Ik vond het geen enkel probleem dat het niet lukte en ben omgedraaid."
Strijden
Maar ze had thuis toch een brief achtergelaten dat ze ging strijden? Daardoor werd alarm geslagen. ,,Nee, nee. Dat was geen brief, maar een notitieboekje waaruit mijn ouders mijn drijfveren konden halen. In een voorwoord zei ik dat ik mijn leven drie maanden in het teken van God zou stellen. En ik heb het woord strijd gebruikt ja. Maar dat sloeg op mijn innerlijke strijd. Waarom worden die landen platgebombardeerd, er wonen ook bevlogen mensen, niets rechtvaardigt dat."
Terug naar haar reis. ,,Ik heb gevast en gebeden, mijn kennis van islam verdiept. Veel mooie dingen meegemaakt. Na een tijdje raakte het geld op. Ik appte: ik kom terug en zal alles uitleggen. Dat ging dus mis. Er was 'iets' met mijn paspoort. Turkije liet me uiteindelijk wel door. Maar Bulgarije hield me meteen aan. Dat was vooropgezet. Europol zocht me, Turkije had geen zin in een probleem en Bulgarije levert makkelijk uit,"
Ze belandde in een cel. ,,Dat was niet fijn. Ik leefde op koekjes en kon met niemand praten. Uiteindelijk kreeg ik een celgenote die meer talen sprak. Ik maakte een woordenlijst op de muur. Zinnetjes als hoe laat is het. Het was niet fijn. Het bed was vies. Ik ben vegetarisch maar kreeg kip, dus dat werd een halve hongerstaking. Het waren geen leuke omstandigheden, er zaten enkel mannen en die kregen lijfstraffen, dat kon ik horen."
Verraden
Via een spoedprocedure werd ze door Bulgarije uitgeleverd aan Nederland. ,,Dat was geen prettige hereniging. Ik werd op Schiphol meteen in een hokje geduwd. Ze pakten mijn hoofddoek af. Voor mijn veiligheid zeiden ze. Erg onprettig, ik kreeg uiteindelijk een handdoek. Hier kreeg ik de grote klap. Nu pas hoorde ik dat ik al die tijd niet met mijn ouders maar met de politie had gecommuniceerd. Opeens viel veel op zijn plaats. Ik vond het al vreemd dat ze geen vragen hadden over mijn achtergelaten boekje. Dat hadden ze dus niet eens gezien. Het gaf me een harde klap. Mijn ouders hadden me verraden! Later begreep ik dat ze gewoon zijn misleid."
Ze bleef maanden opgesloten en ging, zonder dat haar dat werd verteld, naar het Pieter Baan Centrum voor onderzoek. Daar werkte ze aan mee en psychologen zeggen dat haar niks scheelde. Ze zat er tussen enkel mannen en bleef daarom in haar cel. ,,Ach, ik liet het gebeuren, ik heb er fijne gesprekken gehad. Ik heb een conflict met de Staat, niet met het personeel. We hadden interessante theologische discussies."
Na bijna negen maanden cel kwam ze vrij uit voorarrest. Ze woont, met een enkelband, op een geheim adres ergens in Zuidoost-Brabant. ,,Ik kan gelukkig weer met mijn ouders praten, het wantrouwen is weg. Het blijft moeilijk voor ze. Zij hebben een ander referentiekader. Het valt niet mee het uit te leggen. Ik heb geen radicale visie. Ik heb een felle mening over het Midden-Oostenconflict. Daarom zien ze me als radicaal. Ik vind dat het Westen verantwoordelijkheid moet nemen voor zijn handelen. Zíj gooien het kalifaat plat. Aleppo ligt in puin door Assad, niet door IS. Dat kan, maar IS heeft het stigma slecht te zijn. Terwijl het Westen bezig is met genocide, nietsontziend bombarderen. "
,,Ik zie het niet als terreur, ik zie het kalifaat. Het was een mooi idee, maar het kwam er niet. Wat wel kwam is de oorlog. De profeet zou dit niet zo hebben gedaan. Hij zou het met vrede doen. Wat nu gebeurt door IS overstijgt dat."
Vrede? IS ging gruwelijk tekeer in het kalifaat. En ook in Europa pleegde of inspireerde IS tot schokkende aanslagen die honderden onschuldige mensenlevens kostten. In metrostations, zalen, kantoren, op straat.
Hayat vindt dat verklaarbaar. ,,Het moest een heilstaat worden maar is een oorlogsstaat. Dan doe je rare dingen die je aan te rekenen zijn maar waar je niet verantwoordelijk voor bent. Het westen vecht met vliegtuigen. Die heeft IS niet, wel getrainde soldaten. Zij kiezen dan andere strijdmethodes, zoals bommen. Het is eerlijke vergelding. Daar vallen burgerdoden bij, maar die maakt het Westen ook."
Strijdmethodes? Er werden nogal wat hoofden afgehakt. ,,Daar heeft iedereen het altijd over. Maar ik heb die beelden nooit gezien. En ik heb er grote twijfels bij. Ik hoor over huurlingen, over westerse inlichtingendiensten. De strijd komt van getrainde soldaten, de uitwassen komen van de shaitan (duivel). Het is de shaitan die jongeren inspireert aanslagen te plegen, niet de islam. En het Westen heeft de ruimte daarvoor zelf geschapen. De oorlogsdaden zijn strijd maar dat is niet in naam van Allah. Aanslagen in naam van de profeet bestaan niet. Als je je verdiept in de islam kom je niet bij aanslagen uit. Islam is vrede."
Vrede
De vrede is moeilijk te zien door al het bloed. ,,Nou, de bijbel is niet anders. Het oude testament staat er vol van, vrouwen ondersteboven ophangen, oog om oog, tand om tand. David liet hele dorpen afslachten. Geen priester of dominee die dat hoeft te verantwoorden, terwijl elke imam elke bom voor zijn voeten krijgt."
De nacht gaat hard richting ochtend, tijd voor afscheid, het verhaal is verteld. Wat opvalt: ze vertelt alles rustig. Kwellingen noemt ze steevast 'niet fijn'. Ze is niet boos. ,,Nee, in de koran staat dat Allah je twee keer per jaar beproeft. Dat leert je geduld en verdraagzaamheid. Ik heb ook moeite om iets als negatief te ervaren, elke gebeurtenis die op mijn pad komt is een nieuwe levenservaring. Ik leer en groei elke dag."