Ambtenaren hielpen zware criminelen aan valse identiteit met ‘gekloonde’ paspoorten
Ambtenaren ‘kloonden’ paspoorten voor de top van de onderwereld, waarmee de zwaarste criminelen – onder wie Ridouan Taghi – onder de radar konden blijven. Zeker lagere overheden hebben het gevaar lang onderschat, en nog heerst er naïviteit.
Een bezorgde burger meldt zich eind 2014 bij de balie van de afdeling reisdocumenten van de gemeente Utrecht. Er is iets geks met zijn paspoort. Het is geblokkeerd omdat het als vermist is opgegeven. Alleen heeft de man dat zelf niet gedaan. Hij is al bij de politie geweest, die heeft hem geadviseerd contact op te nemen met de gemeente. Na zijn melding begint die een intern onderzoek. Er zit iets scheef bij de afdeling Burgerzaken.
Daar loopt Mohamed K. dan al een paar maanden stage. Hij is er begonnen op zijn zeventiende. Op de afdeling houdt hij zich onder andere bezig met de aanvragen van paspoorten en identiteitskaarten. Aanvragers die een nieuw reisdocument nodig hebben, identificeren zich bij hem en geven een pasfoto af. Deze voegt hij vervolgens bij een aanvraagformulier. Als de aanvrager dat heeft ondertekend en heeft betaald, stuurt Mohamed alles op naar een externe partij die het document vervolgens fabriceert: de Rijksdienst voor Identiteitsgegevens.
Zodra het document een paar dagen later af is, moet het worden uitgereikt door een ándere medewerker van Burgerzaken. Dit zogenaamde ‘vierogenprincipe’ moet een dubbele controle verzekeren. Daar gaat het mis. Hij vraagt paspoorten aan voor onwetende burgers en doet dat via een spoedprocedure waarbij het proces in één dag afgehandeld wordt. Zo weet Mohamed K. de dubbele controle betrekkelijk eenvoudig te omzeilen en kan hij eigenhandig paspoorten uitgeven.
Na uitvoerig onderzoek van de gemeente Utrecht blijkt dat hij in drie maanden zo minstens dertien valse paspoorten heeft laten vervaardigen. Beter: gekloonde paspoorten. Het waren immers echte paspoorten, met de identiteit van een bestaand persoon, maar met de foto van de crimineel voor wie ze waren aangevraagd.
Mohamed K. had de pasfoto’s van criminelen laten plaatsen op paspoorten op naam van onwetende burgers. Toen zij bemerkten dat er iets mis was, liep de stagiair tegen de lamp. Omdat hij minderjarig was, is hij uiteindelijk veroordeeld tot vier maanden jeugddetentie.
Onder de radar
Een valse identiteit is goud waard voor criminelen die onder de radar willen blijven. Het stelt hen in staat vrijelijk te reizen, hotelovernachtingen te boeken en appartementen te huren of zelfs kopen. Met een paspoort op een andere naam wordt een crimineel in één klap onzichtbaar voor de instanties.
Het Nederlandse paspoort staat bekend als technisch hoogstaand, veilig en zeer moeilijk na te maken, waardoor het wereldwijd wordt vertrouwd. Die hoge kwaliteit is niks meer waard als ambtenaren onbewust of bewust de procedures niet naleven, want dat hele namaken is niet meer nodig.
Een Kamerbrief die staatssecretaris Digitalisering en Koninkrijksrelaties Alexandra van Huffelen (D66) vrijdag 8 juli naar de Tweede Kamer stuurde, schetst een zorgwekkend beeld.
De afgelopen tien jaar zijn structureel fouten gemaakt in de uitgifte van paspoorten. Uit een steekproef onder zeventien gemeenten bleek dat in een kwart van de gevallen de procedures niet werden gevolgd. Voor het onderzoek werden aanvragen voor 8,7 miljoen paspoorten gecontroleerd. Het vierogenprincipe werd 2,4 miljoen keer geschonden. Dat betekent dat deze paspoorten steeds werden aangevraagd en uitgegeven door een en dezelfde ambtenaar, die dus doodeenvoudig zou kunnen frauderen op bestelling.
In ruim 180.000 gevallen werd een pasfoto goedgekeurd door een ambtenaar nadat de software de foto had afgekeurd. Er werden paspoorten uitgegeven buiten de openingstijden en er zijn er ook documenten verstrekt nadat de aanvraagtermijn van drie maanden al verlopen was.
Inmiddels lopen er, volgens Van Huffelen, meerdere strafrechtelijke onderzoeken naar corrupte ambtenaren. Hoeveel dat er zijn wordt, omwille van het vertrouwelijke karakter van de onderzoeken, niet vermeld. Wel is inmiddels in tientallen gevallen vastgesteld dat criminelen gebruikmaken van legaal uitgegeven paspoorten met daarop een andere foto dan die van de persoon wiens naam op het document staat.
‘Noffel’ duikt op in Dublin
Een van de paspoorten die Mohamed K. vervalste, duikt op 15 april 2016 op bij een huiszoeking in de Ierse hoofdstad Dublin. Die dag klopt de Ierse politie, in het kader van een strafrechtelijk onderzoek naar onderwereldgeweld, aan bij een luxeappartement dat wordt toegeschreven aan een van de beruchtste drugsfamilies van Europa, de Kinahan-clan. De Amsterdamse crimineel Naoufal ‘Noffel’ F. doet de deur open. De Nederlandse politie zoekt hem al een tijd omdat hij in beeld is gekomen als moordmakelaar en opdrachtgever voor een mislukte liquidatie in Diemen eind 2015. Niemand had hem in Dublin vermoed.
Naoufal F. heeft nóg een vals paspoort én een vals Belgisch identiteitsbewijs op naam van ene Fouad Z. Hij stelt zich voor als Omar G. uit Zaandam en overhandigt het Nederlandse paspoort op diens naam. Het is een origineel document, met F.’s foto erop. Uit later onderzoek zal blijken dat het ook gebruikt is om in september 2015 een hotel in Düsseldorf te boeken. Het paspoort blijkt op 30 januari 2014 te zijn opgemaakt in Den Haag, door gemeenteambtenaar Mildred van D.
Volgens het Openbaar Ministerie heeft zij in de periode 2009 tot en met 2014 zeker 22 paspoorten gekloond voor de toenmalige top van de Nederlandse onderwereld. Volgens justitie deed Van D. dat in opdracht van Faysal N. Hij is het jongere broertje van Mohamed Nyabi, alias ‘Nibit’, die sinds dit voorjaar op de Nationale Opsporingslijst staat vanwege grootschalige internationale drugshandel en betrokkenheid bij een ontvoering in Duitsland.
‘Nibit’ werd in oktober 2013 aangehouden in Ecuador nadat er vier ton cocaïne in beslag genomen was in havenstad Guayaquil. In het persbericht dat de Ecuadoraanse autoriteiten destijds verspreidden, wordt hij anders genoemd: Mohamed S. Het blijkt de naam van een bewoner van de Haagse Molenwijk, die op dat moment gewoon in Nederland was. Ook Mohamed Nyabi maakte, volgens het Openbaar Ministerie, destijds gebruik van een paspoort dat verstrekt was door Mildred van D.
Het is niet met zoveel woorden gezegd, maar het Openbaar Ministerie vermoedt dat criminelen in de zaak van de paspoorten die in Den Haag zijn verstrekt, aanmerkelijk geraffineerder te werk gingen dan de Utrechtse stagiair. De gedachte is dat de gekloonde paspoorten werden uitgegeven met medeweten van de personen wier identiteit werd misbruikt – onder wie ook de genoemde Omar G.
Taghi
Aanwijzingen voor die theorie zijn terug te vinden in diverse dossiers. Zo wordt er in het onderzoek 26Koper melding gemaakt van het feit dat een zekere Mouhsin L. gedurende bepaalde periodes 1000 euro per maand betaald kreeg. Zijn identiteit was gekloond door Ridouan Taghi.
De toendertijd door het emiraat opgegeven reden dat Taghi in 2019 uit Dubai werd gezet, is nota bene dat hij gebruikmaakte van een valselijk opgemaakte persoonsbewijs onder de naam Mouhsin L. Ook dat paspoort was in Den Haag verstrekt.
Dan is er nog een proces-verbaal van 26 juli 2018 uit de zaak Zegekruid. Dat onderzoek, uitgevoerd door de Rijksrecherche, draait om een corrupte marechaussee die op Schiphol werkte. Inmiddels kreeg hij voor het schenden van zijn ambtsgeheim een deels voorwaardelijke gevangenisstraf van 180 dagen plus een taakstraf.
In 2015 vroeg hij 123 keer informatie op in de politiesystemen. Door het invoeren van een zogenaamde ‘kenocode’ – de eerste vier letters van de achternaam, de eerste letter van de voornaam en laatste twee cijfers van het geboortejaar – kon hij zien of personen gesignaleerd stonden en dus gezocht werden door de politie.
Ook zocht hij onder andere op de kenocodes van de namen van de gekloonde paspoorten die in gebruik waren bij Naoufal F. en Ridouan Taghi. Dat lijkt erop te wijzen dat, terwijl de overheid steeds steken liet vallen met betrekking tot veiligheidsprocedures, criminelen hun gekloonde identiteit wel dubbel wisten te borgen: ze gebruikten goede gekloonde paspoorten én controleerden of de misbruikte identiteiten nog geen wantrouwen hadden gewekt bij de opsporingsinstanties en grenswachten.
Schokkende realiteit
De kwestie met de gekloonde paspoorten is extra pijnlijk als we bedenken dat zowel Naoufal F. als Ridouan Taghi ervan zijn beschuldigd dat ze, in de tijd dat ze door hun valse identiteit onvindbaar waren, geweld hebben aangestuurd vanuit het buitenland. Ze worden gelinkt aan grof onderwereldgeweld dat vele criminele rivalen het leven kostte – of bijna. Naoufal F. heeft inmiddels levenslang gekregen voor het aanjagen van een liquidatie in Almere en het mislukte plan een crimineel te laten doodschieten in Diemen.
Tegen Taghi is onlangs levenslang geëist voor het geven van opdrachten voor zes voltooide moorden, vier pogingen daartoe, vier voorbereidingen van moorden en het voorbereiden van een explosie in een spyshop in Nieuwegein.
Taghi wordt bovendien gezien als aanjager van geweld tegen de bovenwereld dat bijvoorbeeld broer Reduan van kroongetuige Nabil B. én diens advocaat Derk Wiersum fataal werd, terwijl Taghi onder zijn valse identiteit in het buitenland verbleef. In die zaken ontbreekt het nog aan bewijs.
Het is de vraag of die schokkende realiteit ook is doorgedrongen tot op gemeentelijk niveau. Nee, zo valt te vrezen. De naïviteit op kwetsbare posities is onder ingewijden een grote zorg: snelheid en ‘dienstbaarheid aan de burger gaan vaak boven de voor weinigen zichtbare kans op ernstige ontsporingen. Corruptie wordt nog betrekkelijk mild bestraft en strafrechtelijke procedures slepen eindeloos.
Waar de Utrechtse stagiair Mohamed K. direct ontslagen werd nadat zijn fraude aan het licht kwam, ging dat in Den Haag anders. Hoewel er dus in het voorjaar van 2016 signalen waren dat er iets mis was met paspoorten die verstrekt waren door Mildred van D., bleef ze nog ruim vier jaar in dienst van de gemeente. Wel is ze tijdelijk geschorst en daarna overgeplaatst naar een afdeling waar ze niet meer met paspoorten van doen had.
Pas toen het OM in juli 2020 kenbaar maakte dat ze zou worden vervolgd, werd ze definitief ontslagen. Max den Blanken, de advocaat van Mildred van D., zegt op dit moment geen commentaar te kunnen geven op de aantijgingen aan het adres van zijn cliënte.
Staatssecretaris Van Huffelen heeft inmiddels een verbeterprogramma opgesteld.
