Islamitisch onderwijs groeit hard: ‘Deze scholen kunnen júist bijdragen aan integratie’
Het islamitisch onderwijs is bezig aan een flinke opmars. Achttien procent van alle initiatieven voor nieuwe scholen in 2021 en 2022 in Nederland betreft islamitische scholen. Waar komt deze forse groei vandaan? En welk gevolgen heeft het?
,,Eigenlijk zijn er nog maar heel weinig islamitische middelbare scholen”, vindt Mohamed Amhaual, mede-initiatiefnemer van het islamitische Focus College in Amersfoort. Samen met anderen verzamelt hij 290 handtekeningen van ouders die nodig zijn voor de komst van de nieuwe vmbo-school. ,,In Nederland zijn nu ongeveer 60 islamitische basisscholen. Maar middelbare scholen heb je nu alleen nog maar in Amsterdam en Rotterdam. Wij voelen veel verantwoordelijkheid om kwalitatief goed onderwijs neer te zetten.”
Plan voor eerste islamitische middelbare school in Amersfoort: ‘Wij willen onze identiteit waarborgen’
Dat het aantal islamitische scholen flink toeneemt, verbaast Amhaual niet. ,,De tweede generatie ouders met een moslimachtergrond kent veel beter haar rechten en plichten dan de vorige generatie. Zij willen hun kinderen niet alleen in de moskee, maar ook op school kunnen onderwijzen.” Ook het feit dat via een nieuwe wet in 2021 het makkelijker is gemaakt om een nieuwe school te beginnen, is volgens hem een voordeel. ,,We moeten nu via ouderverklaringen kunnen aantonen dat er animo is voor de school. Dat is een laagdrempelige manier.”
Van alle 197 initiatieven voor nieuwe scholen in 2021 en 2022 waren er zo’n 35 afkomstig van islamitische scholen (18 procent). Daar zitten wel wat dubbelingen in, want niet alle scholen in 2021 mochten daadwerkelijk aan de slag. Onder meer omdat de kwaliteit van onderwijs, bijvoorbeeld burgerschap, niet goed was gewaarborgd.
Hoe dan ook is het een enorme toename. Tot nu toe is slechts circa 1 procent van alle scholen in Nederland islamitisch. Maar de groei is al veel langer gaande. Het aantal leerlingen in het islamitisch basisonderwijs groeide tussen 2008 en 2018 met 60 procent.
Ook in kleinere plaatsen worden steeds vaker islamitische scholen geopend. ,,Nu moeten onze leerlingen uit Nijkerk nog ver reizen naar Ede. Dat is niet ideaal. Wij denken dat er in Nijkerk genoeg animo is voor een eigen school”, zei directeur Karim Salihi van scholenkoepel Al Amana vorige week in het AD.
De koepel heeft ook al scholen in plaatsen als Ede, Veenendaal, Zeist, Zwolle en Hoorn. ,,Ons streven is goed onderwijs en zoveel mogelijk kennis opdoen, met als vertrekpunt de Koran en de Soenna.”
Wenselijk of niet?
De wenselijkheid van de groei van islamitisch onderwijs leidt regelmatig tot stevige discussies in de politiek. Zoals in Westland, waar door de gemeenteraad zes jaar tevergeefs is geprobeerd om de komst van een islamitische basisschool tegen te houden. De discussie laaide ook regelmatig op na incidenten.
Zoals publicaties over het veelgebruikte lesboek ‘Help! Ik word volwassen’. Daarin stonden controversiële passages over homoseksualiteit en de omgang tussen jongens en meisjes. De VVD en PvdA wilden naar aanleiding daarvan artikel 23 van de grondwet (vrijheid van onderwijs) ‘moderniseren’.
Examenfraude op het inmiddels failliet verklaarde Ibn Ghaldoun in 2013 in Rotterdam en de aanhoudende problemen op het Cornelius Haga Lyceum in Amsterdam deden de maatschappelijke discussie ook al meer dan eens oplaaien.
Daarbij werden islamitische scholen nogal eens geplaagd door zwak bestuur en onderwijs. Tussen 2005 en 2010 werd 40 procent nog als ‘zwak’ of ‘zeer zwak’ beoordeeld. De kwaliteit is echter sterk toegenomen, constateert Marietje Beemsterboer, die promotieonderzoek deed naar islamitische basisscholen.
Islamitische scholen scoren goed
Dat is ook terug te zien in de scores voor de eindtoets in groep 8, blijkt uit de jaarlijkse onderzoeken van RTL Nieuws. Islamitische en reformatorische scholen scoren al jaren achter elkaar de hoogste cijfers. ,,De geborgenheid en betrokkenheid dragen bij aan vertrouwen bij de leerlingen. Dat is goed voor de onderwijsprestaties”, zegt Beemsterboer.
,,Ik weet van kinderen die op latere leeftijd overstapten naar islamitisch onderwijs en zich daar aanzienlijk prettiger voelden. Zij zijn daar geen minderheid en hoeven zich niet te verdedigen voor hun geloof. Daarbij is de kwaliteit van het onderwijs over het algemeen gewoon goed.”
Beemsterboer bestrijdt het beeld dat bij veel mensen leeft dat islamitische scholen slecht zijn voor de integratie en de tweedeling in de samenleving vergroten. ,,Onderwijs op islamitische scholen kan goed bijdragen aan integratie. Het gevoel van geborgenheid vergroot de openheid om te praten over gevoelige onderwerpen, zoals seksuele diversiteit of handen schudden. Op een openbare of katholieke school voelen moslimleerlingen zich mogelijk minder aangesproken en is hun betrokkenheid lager als het over zulke onderwerpen gaat. Maar juist door het gesprek te voeren, wordt de brug naar de samenleving geslagen.”
De promovendus wijst erop dat alle scholen zich aan de wet moeten houden en dat de inspectie daarop handhaaft. Ook is vorig jaar een nieuwe wet aangenomen, waardoor er zwaardere eisen worden gesteld aan lessen over waarden van de democratische rechtsstaat zoals vrijheid, gelijkwaardigheid en solidariteit.
‘Integratie betekent niet dat je kleurloos bent’
Ook promovendus Bahaeddin Budak constateerde vorig jaar in het AD/De Gelderlander dat islamitische scholen een bijdrage leveren aan de integratie. ,,Integratie betekent dat mensen hun identiteit behouden en vanuit die eigenheid een bijdrage leveren aan de samenleving. Dat je jezelf blijft, maar je wel mede-eigenaar voelt van je omgeving en bijdraagt aan oplossingen voor problemen. Dat is wat anders dan dat een gemeenschap haar eigenheid kwijtraakt en kleurloos wordt. Dat is assimilatie, geen integratie.”
Als de twee initiatieven voor een islamitische basisschool in Nijkerk en een islamitische middelbare school in Amersfoort doorgaan, zouden de locaties van dit schooltype in de regio in één klap van 1 naar 3 gaan. De Bilalschool, eind jaren 80 geopend, is tot nu toe de enige moslimschool in de omgeving.